Bo Winston, hamu lutaluseze mone kutezi kuli muitute niti ka za Mulimu.

Nenihuliselizwe fa famu yeñwi mwa Queensland, kwa Australia, mi mwa lubasi lwaluna nelusi balapeli. Bakeñisa kuli nelupila kwahule ni batu, hañata nenibonananga feela ni ba mwa lubasi lwaka. Hane ninani lilimo zebato eza 12, nakalisa kubata kuziba niti ka za Mulimu. Nalapela ku yena ni kumukupa kuli anituse kumuziba. Hamulaho wa nako, natuta fa famu yeo, mi nayo kala kusebeza mwa Adelaide, kwa South Australia. Hane ninani lilimo ze 21, naya kwa pumulo kwa Sydney, mi kwateñi nayo kopana ni bo Pam. Bo Pam banitaluseza za sikwata sesiñwi sa bulapeli sesibizwa British-Israel, sene sipiha kuli batu ba kwa Britain nebasimuluha kwa masika a Isilaele alatehile. Sikwata seo nesilumela kuli masika ao ki ona masika alishumi a mubuso wa kwa mutulo wa Isilaele, one uisizwe mwa buhapiwa ka silimo sa 740 B.C.E. Kacwalo, hane nikutezi kwa Adelaide, nabuisana taba yeo ni mutu yene nibeleka ni yena yanaakalisize kuituta Bibele ni Lipaki za Jehova. Hase niambozi ni yena ka nako yekuswani feela, sihulu ka za litaba zebalumela Lipaki za Jehova, nalemuha kuli tapelo yene nilapezi inze nisali mwanana neialabilwe. Nenifumani niti ka za Mubupi waka ni Mubuso wahae! Yeo ki yona ‘pelela ya teko yetuna hahulu.’—Mat. 13:45, 46.

Bo Pam, ni mina nemukalile kubata pelela yeo inze musali banana. Nemu ifumani cwañi?

Nenihulezi mwa tolopo ya Coffs Harbour, kwa New South Wales, mi ba mwa lubasi lwaka neli balapeli. Bashemi baka ni bo kuku nebalumela lituto zene siluta sikwata sa British-Israel. Na, kaizelaaka, ni muhulwanaaka, hamohocwalo ni bana bahabo babañata, nelulutilwe kuli Mulimu ushemubanga hahulu batu babasimuluha kwa Britain. Kono na nenisa lumeli taba yeo, mi nenisa ikutwi kuba bukaufi ni Mulimu. Hane ninani  lilimo ze 14, napotela likeleke zeshutana-shutana zecwale ka Keleke ya England, ya Baptist, ni Keleke ya Sabata. Kono kueza cwalo nekusika nitusa kufeza linyolwa lene ninani lona la kuziba Mulimu.

Hasamulaho, lubasi lwaka lwatutela kwa Sydney, mi teñi ko nakopana ni bo Winston, bane baile kwa sibaka seo kuyo pumula. Mi sina mobataluselize bo Winston, lipuisano zene lubile ni zona fa litaba za Mañolo, nelitahisize kuli bakalise kuituta Bibele ni Lipaki za Jehova. Hasamulaho, lwaba mwa libato, mi bo Winston nebaitusisanga hahulu mañolo a mwa Bibele mwa mañolo ane baniñolelanga. Kubulela feela niti taba yeo nei nibilaelize hahulu, mane ni kunifilikanya. Kono hanyinyani-hanyinyani nalemuha kuli litaba zene baniñolelanga neli za niti.

Ka silimo sa 1962, natutela kwa Adelaide kuli nibe bukaufi ni bo Winston. Bo Winston nebalukisize kuli niyo pila ku bo mutu ni musalaa hae bo Thomas ni bo Janice Sloman, Lipaki za Jehova bane bali balumiwa mwa Papua New Guinea. Neninani feela lilimo ze 18 ka nako yeo, mi bo Thomas ni bo Janice neba nibonisize sishemo sesituna ni kunitusa kueza zwelopili yetuna kwa moya. Ni na nakala kuituta Bibele, mi kusika fita nako yetelele, nalemuha kuli nenifumani niti. Hasamulaho, na ni bo Winston lwanyalana, mi honafo feela lwakala sebelezo ya nako kaufela, ili yenee lutusize kuitebuha hahulu pelela yene lufumani ni kulutahiseza tabo yetuna kusina taba ni miinelo yetaata yene lukopani ni yona.

Bo Winston, hamu lutaluseze zene mukopani ni zona hamukalisa kusebeleza Jehova.

Kusika fita nako yetelele kuzwa folunyalanela ni bo Pam, Jehova akala kulukwalululela munyako wapili kwa ‘minyako yemituna’ mwa sebelezo yahae. (1 Makor. 16:9) Muzwale Jack Porter yanaatilo potela puteho yaluna yenyinyani ka nako yanaasebeza sina muokameli wa mupotoloho, ki yena yanaa lusupelize munyako wapili. (Na ni Muzwale Jack Porter cwale selusebeza hamoho mwa Katengo ka Mutai wa Australasia.) Bo Jack ni bakubona bo Roslyn, neba lususuelize kueza bupaina bwa kamita, mi neluezize cwalo ka lilimo zeketalizoho. Hane ninani lilimo ze 29, na ni bo Pam nelukupilwe kueza musebezi wa kupotela liputeho kwa lioli ze kwa mboela wa Liwate la Pacific, zeneokamelwa ki mutai wa Fiji. Lioli zene luyo potela neli American Samoa, Samoa, Kiribati, Nauru, Niue, Tokelau, Tonga, Tuvalu, ni Vanuatu.

Ka nako yeo, batu babañwi bane bapila kwahule mwa lioli zeñwi, nebasa sepi Lipaki za Jehova; kacwalo nelunani kuba ni maseme. (Mat. 10:16) Liputeho za mwa libaka zeo neli zenyinyani, mi mwa libaka zeñwi nelusa fumanangi malobalo. Kacwalo, lwakupa malobalo kwa batu basili ba mwa libaka zeo, mi kamita neba lutusanga kabakala kuli nebanani sishemo.

Bo Winston, kubonahala kuli mutabela hahulu musebezi wa kutoloka. Nekutile cwañi kuli mukale kuutabela?

Ka nako yeo, mizwale bane bapila fa sioli sa Tonga, nebanani feela matrakiti ni libukanyana lisikai zenetolokilwe mwa puo ya Sitongani. Mizwale bao hane bayanga mwa bukombwa, nebazamaisanga lituto za Bibele ka kuitusisa buka ya Niti ye isa kwa Bupilo Bwa Kamita mwa puo ya Sikuwa. Kacwalo, ka nako ya sikolo sa baana-bahulu sene sitandile lisunda zeene, baana-bahulu babalaalu ba mwa sioli seo bane baziba hanyinyani Sikuwa bakupiwa kutusa mwa musebezi wa kutoloka buka ya Niti mwa puo ya Sitongani. Bo Pam bataipa litaba zeo fa mapepa, ni kualumeleza kwa America kuli ayo hatisiwa. Musebezi kaufela wa kulukisa buka yeo neungile lisunda ze 8. Nihaike kuli buka yeo neisika tolokiwa hande luli, neitusize batu babañata bababulela puo ya Sitongani kuituta niti. Na ni bo Pam halu batoloki, kono zeneezahezi zeo neli lutusize kutabela musebezi wa kutoloka.

Bo Pam, mukona kutalusa cwañi bupilo bwa fa lioli zene mupotelanga hamu bubapanya ni bupilo bone mupila kwa Australia?

Bupilo bwa mwa libaka zeo nebushutana luli! Fa lioli zeñwi, nelukopananga ni miinelo yetaata yeshutana-shutana yecwale ka kulumiwa ki minañi, kucisa hahulu, kukatazwa ki lipeba, makulanu, mi fokuñwi nelusa bangi ni lico zelikani. Kono zazi ni zazi hamulaho wa kukutaza lizazi kaufela, neluikutwanga kukatuluha halubuha liwate inze luli mwa ndu yaluna yebizwa fale mwa puo ya kwa Samoa, mi ndu yeo neinani situwa sa bucwañi kono neisina mamota. Ka linako zeñwi busihu, kweli hane ibenya hahulu, nelukona kubona  likota za kokonati; hape nelubonanga kweli haibenya fa liwate. Linako zende zeo neli lufanga kolo ya kunahanisisa ni kulapela, ili nto yenee lutusize kusaisa hahulu pilu kwa miinelo yetaata yene lukopana ni yona.

Neluikozi hahulu kuswalisana ni banana ba mwa libaka zeo, bane banani silikani, ili bane basutelelanga ku luna kuli bato bona makuwa. Nako yeñwi hane lupotela sioli sa Niue, kashimani kakañwi kato swala bo Winston fa lizoho labona lelinani buambo ni kubulela kuli: “Milili yamina ki yeminde.” Kubonahala kuli kashimani kao nekasika bona kale mutu yanani buambo bobuñata cwalo, mi nekasa zibi mwakububizeza!

Batu ba mwa sibaka seo nebabotanile hahulu, mi neluutwanga butuku hane lubona mone banyandela. Libaka zene bapila ku zona nelibuheha luli, kono nebasina lipatela kamba mezi a kunwa akenile. Niteñi, mizwale bao nebasa bilaezwangwi ki taba yeo. Nebaanga feela kuli ki mona mobuinezi bupilo honacwalo. Nebanani tabo kabakala kuli nebapila ni mabasi abona, nebanani sibaka sa kulapelela ni tohonolo ya kulumbeka Jehova. Mutala wabona neu lutusize kuisa pilu kwa lika za butokwa mwa bupilo ni kunolofaza bupilo bwaluna.

Bo Pam, fokuñwi nemutokwanga kuka mezi ni kuapeha lico kwa sibaka sene mupotela. Nemukonile cwañi kueza cwalo?

Bo ndate neba nilutile lika zeñata. Neba nilutile mwakutumbulela mulilo, mwakuapehela lico fateñi, ni mwakuipiliseza ka lika zenyinyani. Nako yeñwi hane luizo potela mizwale bane bapila fa sioli sa Kiribati, nelufitezi mwa katungu kane kanani bulilo bobumbambatezi hande, kane kanani mataka kwatasi. Hane nibata kuapeha lico, nayepa musima fafasi, kunepela mwateñi makapi a kokonati, kihona nitumbula mulilo. Mi kuli nibe ni mezi a kuitusisa, nenitokwa kuya kwa lisima, ni kuyo yema mwa mulaini hamoho ni basali ba mwa sibaka seo. Basali bao nebakanga mezi ka kuitusisa lutaka lolubato eza limita zepeli, mi nebatamanga muhala kwa mafelelezo alona, inge mobatamelelanga muhala kwa teku. Kono mwa sibaka sa kubeya kashuto kwa mafelelezo a muhala wo, nebatamelelanga kwateñi sikiso sa mezi. Yomuñwi ni yomuñwi wa basali bao naakanga mezi ka kuyapana ni yomuñwi, mi nebaposanga sikiso sa mezi mwa lisima ka bubebe. Sikiso sa mezi seo nesifetuhanga ni kutala ka mezi. Neninahana kuli kueza cwalo nesi nto yekataza, kufitela nako yaka yakuka mezi ifita. Neninepezi sikiso sa mezi hañata-ñata mwa lisima, kono nesisa fetuhangi! Basali bao baniseha, mi hasamulaho yomuñwi ku bona ataha kuto nitusa. Batu ba mwa sibaka seo neba nitusanga kamita ni kunibonisa sishemo.

Kubonahala kuli sibeli samina nemutabela hahulu kueza musebezi one mufilwe wa kupotela liputeho ze mwa lioli. Kuli mwakona kulutaluseza kwateñi lika zeñwi zemuikozi?

Bo Winston: Neku luungezi nako yetelelenyana kuli lutwaele lizo zeñwi. Ka mutala, mizwale hane baluyumbulanga lico, hañata neba lufanga lico kaufela zene banani zona zazi leo. Kwa makalelo, nelusa zibi kuli nelulukela kubasiyela kwateñi lico zeñwi. Kacwalo, nelufezanga lico kaufela zene lufiwanga! Kono hamulaho wa nako, lwalemuha kuli ni bona nelutokwa kubasiyelanga kwateñi lico. Kusina taba ni mafosisa ane luezanga, mizwale baluna neba luutwisisa. Nebabanga ni tabo yetuna kulubona haluyo potela liputeho zabona hamulaho wa likweli zebato ba 6 kamba kufitelela. Mizwale bao nebasika kopana kale ni mizwale ba kwa libaka zeñwi kwandaa luna.

Misipili yaluna ya kuyo potela liputeho za kwa lioli zeo hape neitahisize kuli lufe bupaki bobunde mwateñi. Batu ba mwa libaka zeo nebanahana kuli bulapeli bwa mizwale baluna ba mwa lioli zeo neli bwa kuikupulela feela. Kacwalo, hane baboni mutu ni musalaa hae babazwa kwa linaha lisili habato potela mizwale babona, balemuha kuli bulapeli bwaluna nebusa fumanehi feela mwa lioli zeo, mi bakomoka hahulu.

Bo Pam: Taba yeñwi yenihupula yenee nitabisize hahulu neiezahezi kwa Kiribati kone kufumaneha puteho yenenani mizwale ni likaizeli basikai. Mwa puteho yeo, nekunani feela muuna-muhulu alimuñwi wa libizo la Itinikai Matera, mi muzwale yo naaezize mwanaakonela kaufela kulubabalela. Zazi leliñwi naatilo lupotela inzaa shimbile sizuma mone kunani feela lii lililiñwi. Alutaluseza kuli: “Nimitiselize lii.” Ka nako yeo, lii la kuhu nelisa ipumanelwi-pumanelwi feela. Mpo yeo niha neikona kubonahala kuba yenyinyani, neibonisize bufani bwa muzwale yo mi neluitebuhile hahulu yona.

 Bo Pam, lilimo lisikai kuzwa nako yeo mulwalo wamina neusinyehile. Ki lika mañi zene mitusize kutiyela muinelo wo?

Ka silimo sa 1973, na ni bo Winston hane luyo potela liputeho ze kwa mboela wa Liwate la Pacific, naitwala. Lwakutela kwa Australia, mi hamulaho wa likweli zeene, mulwalo waka wasinyeha. Na ni bo Winston nelutomohile hahulu pilu. Nako hainze iya butuku bone niutwile bwafukuzeha, kono nebusika felelela kufitela luamuhela Tawala ya Mulibeleli ya April 15, 2009. Mwa Tawala yeo, nekunani puzo yeli, “Kana ku na ni sepo ya kuli mbututu ye shwezi mwa mba ya maa yona i ka zuswa kwa bafu?” mi taba yeo neifumaneha mwa kalulo ya Lipuzo Zezwa Kwa Babali. Tawala yeo nei luomba-ombile ka kutalusa kuli taba yeo iinzi mwa mazoho a Jehova, mi kamita uezanga zelukile. Ukafelisa manyando kaufela elutalimana ni ona mwa lifasi lelimaswe le ka kuitusisa Mwanaa hae ‘yakasinya misebezi ya Satani.’ (1 Joa. 3:8) Taba yeo hape nei lutusize kuitebuha hahulu “pelela” ya butokwa yelunani yona ka kuba batu ba Jehova. Luitumela kuli lunani sepo ya kuto busiwa ki Mubuso wa Mulimu okafeza miinelo yetaata kaufela yelukopana ni yona!

Hamulaho wa nako kuzwa folusinyehelwa ki mulwalo, lwakalisa kueza sebelezo ya nako kaufela hape. Lwayo sebeleza fa mutai wa Australia, mi hasamulaho lwakalisa musebezi wa kupotela liputeho hape. Ka silimo sa 1981, hamulaho wa kusebeleza kwa libaka za matakanyani za New South Wales ni Sydney, lwamemiwa kuyo sebeleza kwa mutai one ubiziwanga kuli mutai wa Australia, mi ni kacenu le ki kona kolusa sebeleza.

Bo Winston, zemukopani ni zona hane musebeleza mwa lioli zeli kwa mboela wa Liwate la Pacific limitusize cwañi mwa musebezi wamina wa kuba mwa Katengo ka Mutai wa Australasia?

Linitusize mwa linzila zeñata. Kwa makalelo, mutai wa Australia ki ona one uokamela lioli za American Samoa ni Samoa. Hasamulaho, mutai wa New Zealand ni wa Australia neukopanyizwe kuba mutai ulimuñwi mi seubizwa mutai wa Australasia. Ka nako ya cwale, mutai wa Australasia ki ona ookamela musebezi wa kukutaza mwa naha ya Australia, lioli za American Samoa, Samoa, Cook Islands, New Zealand, Niue, Timor-Leste, Tokelau, ni sioli sa Tonga, mi nibile ni tohonolo ya kupotela lioli zeo sina muyemeli wa mutai. Zenikopani ni zona hane ninze nisebeza ni mizwale ni likaizeli babasepahala ba mwa lioli zeo linitusize hahulu sihulu ka nako ya cwale kuli senikona kubasebeleza inze nili kwa ofisi ya mutai.

Ka kufeza, nikona kubulela kuli zeneezahezi ku na ni bo Pam, lilutusize kulemuha kuli haki babahulu feela bababatanga kuziba Mulimu, mi selulemuhile taba ye ka lilimo zeñata. Banana ni bona babatanga ‘pelela ya teko yetuna hahulu’ kusina taba kuli babañwi mwa lubasi lwabona habatabelangi kueza cwalo. (2 Mal. 5:2, 3; 2 Makol. 34:1-3) Kaniti luli, Jehova ki Mulimu yalilato mi ubata kuli batu kaufela, ibe kuli ki banana kamba babahulu, bafumane bupilo bobusa feli!

Na ni bo Pam, hane lukalisize kubata Mulimu lilimo zefitelela 50 kwamulaho, nelusa zibi mone bukabela bupilo bwaluna kwapili. Kaniti luli, kuziba niti ka za Mubuso ki pelela ya teko yetuna luli! Luikatulezi kuli lukazwelapili kukumalela ka taata pelela ya butokwa yelufumani yeo!