Le Kibalwa 666 Kishintulula Bika?
Bilondolola Bible
Mungya mukanda wa mfulo wa mu Bible, 666 i kibalwa, nansha dijina, dya kinyema kya ntanda kidi na mitwe isamba-ibidi ne masengo dikumi kivubuka mu mema. (Kusokwelwa 13:1, 17, 18) Kino kinyema kyelekeja ngikadilo ya politike ya ntanda yonso, mine idi na lupusa “pa bisaka byonso ne bantu ne ndimi ne mizo.” (Kusokwelwa 13:7) Dijina 666 dilombola’mba ku meso a Leza, ngikadilo ya politike i mikomenwe. Namani?
Ke enkapo kayukeno. Majina aletelwe na Leza adi na nshintulwilo. Kimfwa, Leza wāinikile muntu umo Abalama, dijina dishintulula’mba “Tata Udi Peulu (Muzunzulwe),” bu Abalahama, dijina dishintulula’mba “Shandya Kibumbo (Mulwi),” pobālaile Abalahama kudi Leza amba ukamwalamuna kadi “shandya mizo mivulevule.” (Ngalwilo 17:5, kunshi kwa dyani) Mu muswelo umo onka, dijina 666 dyobāinikile kinyema kudi Leza dikwatañene na mikadila yakyo.
Kibalwa isamba kifunkila pa kubulwa kubwaninina. Divule dine bibalwa i bingidijibwe mu Bible bu byelekejo. Kibalwa isamba-ibidi kyelekeja kintu kituntulu nansha kibwaninine. Kibalwa isamba (isamba-ibidi kutalula’mo lumo) kikokeja kufunkila pa kintu kipatuke nansha kya bulema ku meso a Leza, kadi kibwanya kutelelwa balwana na Leza.—1 Bilongwa bya Mafuku 20:6; Danyele 3:1.
Misusa isatu mwanda wa kutyityija mulangwe. Kyaba kimo Bible utyityijanga mulangwe na kwiutela misusa isatu. (Kusokwelwa 4:8; 8:13) O mwanda dijina 666 dityityija mulangwe wa amba Leza umwene’mba ngikadilo ya politike ya bantu i mikomenwe komenwē. Kebabwanyapo kuleta ndoe ne mutyima-ntenke wa nyeke—bintu bibwanya kuleta’nka Bulopwe bwa Leza.
Kayukeno ka kinyema
Bible unena’mba bantu batambulanga “kayukeno ka kinyema” mwanda bekilondanga “ne kwana,” enka ne mu ludingo lwa kwikitōta. (Kusokwelwa 13:3, 4; 16:2) Baloñanga namino na kulēmeka mu muswelo wa kutōta yabo ntanda, biyukeno byayo, ne basola bayo. Dibuku dimo (The Encyclopedia of Religion) dinena’mba: “Mushipiditu wa kufwila ntanda ubatāla bininge mu bipwilo bidi mu ntanda ya dyalelo.” a
Le kayukeno ka kinyema i katūlwe namani pa kuboko kwa lundyo kwa muntu nansha pa mpala? (Kusokwelwa 13:16) Pa mwanda utala mbila yobāpele muzo wa Isalela, Leza wānenene amba: “[Kutai’yo] pa kuboko kwenu bu kivulujo, kadi bikekala bu kabāla pa mpala yenu.” (Kupituluka mu Bijila 11:18) Ko kunena’mba, bene Isalela kebādipo bafwaninwe kutūla kayukeno pa maboko nansha pa mpala imweka na meso, ino binenwa bya Leza byādi bya kuludika bilonga ne milangwe yabo yonso. Mu muswelo umo onka, pa kyaba kya kwitapa ntapo ya dijina 666, kayukeno ka kinyema kalombolanga mu muswelo wa kyelekejo boba baleka ngikadilo ya politike yendeje būmi bwabo. Boba bonso badi na kayukeno ka kinyema balwanga na Leza.—Kusokwelwa 14:9, 10; 19:19-21.
a Tala dibuku Nationalism in a Global Era, paje 134, ne dibuku Nationalism and the Mind: Essays on Modern Culture, paje 94.