1, 2. (a) Mwanda waka Hana kādipo na nsangaji kitatyi kyaādi uteakanya lwendo? (b) I ñeni’ka yotuboila ku mānga ya Hana?

HANA udi na mingilo mivule mwanda uteakanya lwendo, ulonga bukomo bwa kuleka kuta mutyima ku makambakano andi. Kino kyādi kitatyi kya nsangaji; mwaka ne mwaka Elekana mulumyandi, wādi na kibidiji kya kuselela kisaka kyandi kyonso ku kipema mu Shilo mwanda wa kukatōta. Yehova wādi usaka bino bitatyi bikale bya nsangaji. (Tanga Kupituluka 16:15.) Ne kutatana kwine mpika, Hana wādi usangelanga ano masobo tamba ku bwanuke. Inoko myaka mityetye pa kupita’po washintyile mumweno wandi.

² Wāeselwe na kutana mulume wādi umusenswe. Inoko, Elekana wādi na mukaji mukwabo. Dijina dyandi i Penina, kadi bimweka bu Penina wādi nyeke ukimba būmi bwa Hana bwikale bwampikwa nsangaji. Penina wādi ukwata nkuku ya kusanshija Hana enka ne mu bitatyi bya masobo bine. Muswelo’ka? Leka bidi, le lwitabijo lwa Hana mudi Yehova lwāmukweshe namani ōminine ino ngikadilo mikomo? Shi nobe ubatanwa na bikoleja bikupwa nsangaji mu būmi, mānga ya Hana keikabulwepo kukukankamika.

3, 4. I myanda’ka ibidi mikatampe yādi ikonda nayo Hana, ne i kika kinenenwa amba yonso ibidi yādi i kikoleja?

³ Bible witulombola myanda ibidi mikatampe yādi ikonda nayo Hana mu būmi. Mubajinji kādipo ubwanya kwiupwija aye mwine, enka ne wa bubidi mwine. Mwanda umbajinji, wādi pa mukao, mukao nandi wādi umushikilwe. Mwanda wa bubidi, wādi ñumba. Ino ngikadilo ikalanga mikomo ku bana-bakaji bonso babila kubutula; ino mu kitatyi kya Hana ne mungya kishi kyabo, buumba yādi i nsulo ya njia mikatampe. Kisaka ne kisaka kyādi kisaka kwikala na lutundu lwādi lwa kwendeleja dijina dya kisaka. Buumba bwādi bumonwa bu dikeme ne bu kintu kileta bumvu.

⁴ Padi Hana wādi ubwanya kūminina buumba bwandi shi Penina kādipo umususula. Kusonga bakaji bavule i kubi tamba kala. Kwādi kuleta mukao, luma ne njia mipitepite. Ino ngikadilo keyādipo ikwatañene na musoñanya wāletele Leza mu budimi bwa  Edena wa kusonga mukaji umo kete. (Ngal. 2:24) Ngikadilo yādi’mo kisaka kya Elekana ilombola patōkelela amba Bible i mupeleje kusonga bakaji bavule.

5. Mwanda’ka Penina wādi usanshija Hana, ne wāmusanshije namani?

⁵ Elekana wādi usenswe Hana kutabuka. Mungya kishi kya ya Bayuda, Elekana wāsongele bidi Hana kupwa kwa myaka mivule ebiya wāsonga Penina. Nansha nabya, Penina wādi ukwatyilwa Hana mukao utema mudilo, ukimba enka kususula mukao nandi. Kintu kikatampe kyālengeje Penina amwene Hana i mwanda aye wādi na lubutulo. Penina wābutwile bana bavule, kadi wādi wimona bu wa bulēme kitatyi kyonso kyabutula mwana. Pa kyaba kya kwivwanina Hana bulanda ne kumusenga ino aye watwelela’po kamupunika. Bible unena amba Penina wādi umusomba Hana byamwiko’tu mwanda wa “kumujingija ku mutyima.” (1 Sam. 1:6) Penina wādi ulongela’byo kukusaka. Wādi usaka kusanshija Hana, ne bine wāmusanshije.

6, 7. (a) Nansha byādi bilonga Elekana bukomo bwa kumusenga, mwanda waka Hana kāmusapwidilepo myanda yonso? (b) Lelo buumba bwa Hana bwādi bulombola’mba Yehova kādipo mumutōkelwe? Shintulula. (Tala kunshi kwa dyani.)

⁶ Bimweka bu Penina wādi utana mukenga wa kusanshija Hana pobādi bakunga lwendo lwa kwenda ku Shilo mwaka ne mwaka. Mwana ne mwana yense wa Penina—“bāna bandi bana-balume ne bana-bakaji bene kumo”—Elekana wādi wibapa byabuntu bya kulambula kudi Yehova. Nansha Hana byaākadipo muswedibwe, wādi upebwa kyabuntu kimo kete. O mwanda Penina wa mukao wādi kaezunzwila Hana ne kumuvulula buumba bwandi, Hana mukaji-nobe, byamulengeja ekale’nka wa kudiladila ne mutyima wa kudya mwine wamutaluka. Elekana pa kuyuka amba muswe wandi Hana udi na njia ne kadi kakidyangapo, washilula kumusenga. Wamwipangula amba, “Hana, lelo kyōdila i kika, a? Kadi mwanda ka mutyima obe udi ne njia, a? Lelo amiwa nkitabukilepo buya bāna bana-balume dikumi kodi, a?”—1 Sam. 1:4-8.

⁷ Mu uno muneneno, Elekana wājingulwile amba Hana udi na njia pa mwanda wa buumba bwandi. Kadi na bubine Hana nandi wākwete na mutyika buswe bwādi bumuswele Elekana. * Ino Elekana kēsambilepo pa bibi bya Penina; nansha ke Bible mwine kanenenepo amba Hana wamulombwele mulumyandi lonji lwa Penina. Padi  wāmwene bu kwisambila pa lonji lwa Penina kukokeja kubaija kyaso kyandi. Le bine Elekana wādi wa kupwija ino myanda? Lelo kino kekyādipo kya kulengeja Penina ashikwe Hana kutabuka ne kusoñanya bandi bana ne bengidi bene nabo bamushikwe? Hana wādi’tu wa kwimona bu muntu mwelwe na ba mu kipango kyandi.

8. Kitatyi kyobakushikwa nansha kukulongela bintu pampikwa boloke, mwanda waka kuvuluka’mba Yehova i Leza wa boloke kuseñanga mpata?

⁸ Ekale shi Elekana wādi uyukile nansha kādipo uyukile myanda yonso ya mushikwa wa Penina, ino Yehova Leza aye wādi wiimwene yonso. Kinenwa kyandi kilombola’kyo patōka amba umonanga bintu byonso, o mwanda uletanga kidyumu ku yewa yense udi na mukao nansha ne mushikwa mutyetye. Ku mutamba mukwabo, muntu wambulwa mwanda ne uleta ndoe pamo bwa Hana, ukokeja kusengwa pa kuyuka’mba Leza wa boloke utyibanga myanda yonso mu boloke pa kitatyi kitungwe ne mu muswelo wasaka. (Tanga Kupituluka 32:4.) Padi Hana nandi wādi uyukile kino, mwanda wādi unyemena kudi Yehova amukwashe.

9. I ñeni’ka yotuboila ku mutyima wa Hana wa kusaka kwenda ku Shilo nansha byaādi uyukile bisa kukamulonga mukao nandi?

⁹ Lubanga na bwē, kisaka kyonso kyādi kipyasakene na bya kulonga bivule. Muntu yense witeakanya mwanda wa lwendo nansha ke bana bene. Lwendo lwa ku Shilo lwādi lulomba kisaka kityibulule mikuna milampe ya makilometele 30 ya ntanda ya Efelaimi. * Luno lwendo lwādi lwendwa mu bula bwa difuku dimo nansha abidi lwa panshi. Hana wādi uyukile bisa kumulonga mukao nandi. Nansha nankyo, Hana kāshelepo ku njibo. I mushiye kimfwa kifwaninwe kulondwa na batōtyi ba Leza ba dyalelo. Ke biyampepo kuleka bilongwa bibi bya bakwetu bitujikakanye kutōta Leza. Shi twibileke bitujikakanye, tukabulwa madyese makatampe aketukwasha tūminine’byo.

10, 11. (a) Mwanda waka Hana wāendele pampikwa kwija ku kipema? (b) Lelo Hana wāpungulwidile Shandi wa mūlu mutyima wandi mu milombelo muswelo’ka?

¹⁰ Kino kisaka kikatampe kyāendele lwendo lwa difuku dituntulu mu mashinda a ngulu mupukuma kivula, pano badi kebalumba ku Shilo. Kibundi kya Shilo kyadi pa mukuna kadi kijokolokwe na ngulu milamila. Pobādi kebafwena ku Shilo, bimweka bu Hana walangulukile mpata pa byasa kwisamba na Yehova mu milombelo. Pobāfikile, kisaka kyādidile bidibwa pamo. Kepaijijepo Hana wataluka’po waenda ku kipema kya Yehova. Edi mupidishitu mukatampe wādi’ko, ushikete pa ñunji ya kibelo. Ino Hana aye wādi utele mutyima kudi Leza wandi. Kuno ku kipema, wādi ukulupile’mba  usa kwivwanwa. Nansha shi kekwādipo muntu mukwabo wādi ubwanya kwivwana ne pa mfulo bululu bwandi, ino Shandi wa mūlu wādi wa kumwivwana. Wāyudilwe bululu ku mutyima washilula kudila.

¹¹ Hana wādi ulombela mu mutyima kudi Yehova nansha paādi ukishikimwina. Kitatyi kyaesamba mu mutyima bimusansa milomo yandi yādi ijina. Ne kadi wālombele kitatyi kilampe, washitwila Shandi mutyima wandi. Kālombelepo Leza amupe’nka lutundu kete, ino wābwejeje’ko ne bintu bikwabo mu milombelo yandi. Hana kādipo’tu enka na kipyupyu kya kutambula madyese a Leza, ino wādi usaka ne kupa Leza byaādi ubwanya kumupa. O mwanda wāpikile mpiko amba, shi abutule mwana mwana-mulume, ukamulambula engidile Yehova mu būmi bwandi bonso.—1 Sam. 1:9-11.

12. Monka mulombwela kimfwa kya Hana, le i bika byotufwaninwe kuvuluka nyeke bitala milombelo?

¹² Hana i mushile bengidi ba Yehova bonso kimfwa kiyampe pa bitala milombelo. Yehova witanga bantu bandi bonso besambe nandi patōkelela, kwampikwa kwikaka, bamupungulwile byobalanga pamo’nka bwa mwana mutyetye wisamba na mbutwile umusenswe. (Tanga Mitōto 62:8; 1 Tesalonika 5:17.) Mutumibwa Petelo wāsonekele ku bukomo bwa mushipiditu bino binenwa bisenga mutyima pa bitala kulombela kudi Yehova, amba: “Kadi ne kwela kuzumbazumba konso kwa mutyima kudi aye, ke-muntu aye wimutele mutyima.”—1 Pet. 5:7.

13, 14. (a) Le Edi wēyumbile kunenena Hana bibi namani? (b) Lelo Hana muswelo waālondolwele Edi i mulete kimfwa kiyampe kya lwitabijo namani?

¹³ Inoko, bantu kebadipo na kwivwanija ne lusalusa na lwa Yehova. Kitatyi kyādi kidila Hana koku ulombela, wābezemukile pa kwivwana diwi. I Edi, mupidishitu mukatampe, wādi umutala. Wāmunena amba: “Lelo i ku mwaka ka kokekala kutoma mpika, a? Fundula vinyu yobe kodi.” Edi wāmwene kujina kwa milomo ya Hana, kwishikimwina, ne bulanda. Pa kyaba kya kumwipangula shi mu ngitu mumusosoma, ino aye weyumbila kala kunena amba i mukolwe.—1 Sam. 1:12-14.

¹⁴ Bine kwādi i kusanshija Hana mutyima, mwanda mu kyokya kitatyi kya kujingwa mutyima kyaādi’mo, ino kadi wapelulwa ne kulambikwa byakalongele—kadi na muntu wādi pa kifuko kya bulēme! Nansha nankyo, pano napo wāshile kimfwa kya kutendelwa kya lwitabijo. Kālekelepo kubulwa kubwaninina kwa uno mukelenge kumulekeje kutōta Yehova. Wālondolwele Edi na bulēme ne kumusapwila ngikadila yaādi’mo. Edi nandi padi wāmunenene bya bulēmantu kadi na diwi ditūke amba: “Enda senene, kadi Leza wa Isalela akupe kilombwa kyobe kyo walomba kwadi.”—1 Sam. 1:15-17.

15, 16. (a) Le Hana wēivwene namani pa kupwa kushitwila Yehova mutyima ne kumutōta mu kipema? (b) I muswelo’ka otubwanya kulonda kimfwa kya Hana kitatyi kyotwikonda na makambakano?

 ¹⁵ Le Hana wēivwene namani pa kupwa kushitwila Yehova mutyima ne kumutōta mu kipema? Nsekununi inena amba: “Mwana-mukaji’wa kaenda dyandi shandi, wadya, ne kilungi kyandi kufitwa monka mpikila.” (1 Sam. 1:18) Bible Dibuku Dijila unena’po amba: “Ne kafitwe kene kamupwa.” Hana wēivwene biyampe. Tubwanya kunena’mba wātundulwidile bulēmi bwa kiselwa kyandi pa bipuji kebipungilapo kadi bikomo kutabuka byandi, ke bya Shandi wa mūlu kadi. (Tanga Mitōto 55:22.) Le kudi mwanda kampanda ulēmenanga Yehova? Mhm—kewaikele’ko kashā, keudi’kopo, kadi keukekala’kopo, nyeke ne nyekeke!

¹⁶ Kitatyi kyotwiivwana bu batyumukwe mu bidyoma, balēmenenwe, nansha batādilwe na bulanda, i biyampe tulonde kimfwa kya Hana ne kwisamba patōkelela kudi Yewa utelwa na Bible bu “wivwananga kulombela.” (Mit. 65:2) Shi tulonge namino na lwitabijo, netu tukamona amba bulanda bwetu bukapingakanibwa na “ndoe ya Leza, ya kutabuka ñeni yonso.”—Fid. 4:6, 7.

17, 18. (a) Le Elekana wēlombwele namani amba wākwatakenye mpiko ya Hana? (b) Le i lupusa’ka lwājimije Penina padi Hana?

¹⁷ Pobwākile lubanga, Hana wājokele monka ku kipema pamo ne Elekana. Mobimwekela wālombwele mulumyandi byaālombele Leza ne mpiko yandi, mwanda mungya Mukanda wa bijila wa Mosesa, mulume wādi na lupusa lwa kupela mpiko ipikile mukajandi shi ketabije’yopo. (Umb. 30:10-15) Ino uno mwana-mulume wa lwitabijo kālongelepo namino. Aye ne Hana bākatōtele Yehova pamo ku kipema kumeso kwa kujokela kwabo.

¹⁸ Penepa i kitatyi’ka kyājingulwile Penina amba kākidipo ubwanya kusanshija Hana? Bible kanenene’popo kintu, inoko bishima “kufitwa monka mpikila” bilombola amba, Hana wādi kadi na nsangaji tamba mu kine kitatyi’kya. Na bubine, Penina wājingulwile ne kwija mpika amba mwikadila wandi mubi kewākidipo na lupusa. Bible kātelelepo monka dyandi dijina.

19. Le i madyese’ka āeselwe Hana, ne wālombwele namani amba wādi na mutyima wa kufwija’ko yewa wāmwesele?

¹⁹ Makweji pa kupita’po, ndoe ya Hana yāvudīle’ko. Wāimita! Hana paādi na nsangaji, kāidilwepo nansha dimo kwine kwātambile ano madyese. Kitatyi kyābutwilwe mwana, Hana wāmwinikile dijina dya bu Samwele, kushintulula ko kunena’mba, “Dijina dya Leza,” padi wādi wisambila pa kwita dijina dya Leza, monka mwālongele Hana. Mu owa mwaka, Hana kāendelepo pamo ne Elekana ne ba mu kipango kyandi ku Shilo. Wāshikete ku njibo na mwana mu myaka isatu, kufika’nka ne byaāmulekeshe. Kitatyi kyaājokeje  bukomo, wekumbwije mwa kwendela na wandi mwana muswedibwe.

20. Le ba Hana ne Elekana bāfikijije namani mulao obālaile Yehova?

²⁰ Byādi bikomo kwenda ne mwana mutyetye. Shako, Hana wādi uyukile amba Samwele wādi ukokeja kulelwa biyampe ku Shilo, padi na bana-bakaji bādi bengila ku kipema. Bine, wādi ukidi mwanuke bininge, ne i inabana’ka kasangelangapo kwikala na wandi mwana? Nansha nabya, ba Hana ne Elekana baendele ne mwana basangale ke na kafitwepo. Bāelele bitapwa ku njibo ya Leza, ne kufikija Samwele kudi Edi, ne kumuvulula mpiko yāpikile Hana myaka mityetye kunyuma.

21. Lelo milombelo ya Hana kudi Yehova yālombwele namani lwitabijo lwandi lukomo? (Tala ne kapango “ Milombelo Ibidi ya pa Bula.”)

²¹ Kupwa Hana wālombele milombelo yāmwene Leza bu i mifwaninwe kusonekwa mu Kinenwa kyandi kya ku bukomo bwa mushipiditu. Kitatyi kyotanga binenwa byandi bidi mu 1 Samwele 2:1-10, ukamona mu byonso byanene amba wādi bine muntu wa lwitabijo lukomo. Wātendele Yehova pangala pa bukomo bwandi bwandi bwa kutendelwa—bwino bwandi bwa peulu bwa kutūkija panshi yewa wa kwizunzula, kwesela yewa wa njia, ne kufudija būmi nansha kwibupandija ku lufu. Wātendele Shandi pa buujila bwandi bwa pa bula, boloke bwandi, ne pa bubinebine bwandi. Nanshi, Hana wādi na bubinga bwa kunenena’mba: “Nansha dibwe dine bwa Leza wetu kutupu’dyo.” Yehova i Leza ukulupilwa, kadi kashintangapo, i kinyemeno ku boba bonso badi na njia ne bafutululwa, ino bavundamukila kwadi ne kumwabija.

22, 23. (a) I kika kinenenwa amba pādi penda patama Samwele wādi uyukile amba bambutwile bandi i bamuswe? (b) Le Yehova wāesele monka Hana namani?

²² Nkasampe Samwele wādi na dyese dya kwikala na inandi wādi na lwitabijo lukomo mudi Yehova. Nansha byakādipo nandi kitatyi kyaādi wenda ukula, ino  kēmwenepo bu musulwe. Mwaka ne mwaka, Hana wādi wenda ku Shilo, umuselela mutwelo wa kubulwa maboko wa kwingila nao ku kipema. Musono ne musono wādi uleta bukamoni bulombola amba wādi umusenswe ne kumuta mutyima. (Tanga 1 Samwele 2:19.) Tukokeja kumona mu ñeni muswelo wavwika wandi mwana mutwelo mupya, mwa mutukijija’o pa ngitu, ne kwisamba nandi koku umutala na buswe, ne kumukankamika. Samwele wādi na dyese dya kwikala na inandi wa uno muswelo, nandi paātamine wāikele bu dyese ku bambutwile bandi ne ku bene Isalela bonso.

²³ Hana nandi, kebāmwidilwepo. Yehova wāmwesele na kumupa lubutulo, kupwa wābutwila Elekana bana bakwabo batano. (1 Sam. 2:21) Padi dyese dikatampe dyādi na Hana i kipwano kyaādi upwene na Shandi Yehova, kine kyādi kyenda kityityila’ko mwenda myaka. I biyampe nobe ulongele monka, ne kwiula lwitabijo lwa Hana.