Bipangujo bya Batangi
Le mwine Kidishitu ufwaninwe kwikala na buta, kimfwa levolove nansha kalibre mwanda wa kwikinga ku bankuma-bibi?
Bene Kidishitu balondanga misoñanya ya mu Bible pa kutonga mwa kwikingila ne mwa kwipandijija. Ino misoñanya ilombola’mba ke biyampepo bene Kidishitu bengidije byabulwi pamo bwa mata a levolove, a kalibre nansha ke a muswelo mukwabo mwanda wa kwikinga ku bankuma-bibi. Langulukila pa ino myanda ilonda’ko:
Būmi bwa bantu i bujila ku meso a Leza. Davida mulembi wa Ñimbo ya Mitōto wālembele padi Yehova amba: “Nsulo ya būmi īdi kōdi.” (Ñimbo ya Mitōto 36:9) Nanshi, shi mwine Kidishitu usaka kwipandija nansha kupandija bintu byandi, ukalonga bukomo bwa kwepuka kumwanga mashi, ko kunena’mba kwipayañana.—Kupituluka 22:8; Ñimbo ya Mitōto 51:14.
Na bubine kintu kyo-kyonso kingidija muntu mwanda wa kwipandija kibwanya kumulengeja amwange mashi. Inoko, kwipaya muntu na buta i kipēla, ekale ku akishida nansha kukusaka. * (Tala kunshi kwa dyani.) Kadi, nkuma-bibi ukalabalanga bininge shi wakumone amba udi na buta, po pene myanda yabipila’ko kadi pakokeja kufwa’nka ne umo.
Yesu paālombwele balondi bandi kusela bipete bufuku bukya ke lufu lwandi, kānenenepo amba i bya kwikinga nabyo. (Luka 22:36, 38) Inoko, Yesu wādi usaka kwibapa buno bufundiji bwa amba: Balondi bandi kebafwaninwepo kwikala ba bikanda ngobo, nansha shi abatambwe na kibumbo kiselele byabulwi. (Luka 22:52) Petelo pa kupwa kukesa umpika wa kitobo mukatampe kipete, Yesu wāsoñenye Petelo amba: “Aluja kipete pokyadi.” Kupwa Yesu wāleta musoñanya uludika ne bene Kidishitu dyalelo wa amba: “Bonso batekuna kipete bakafwa ku kipete.”—Mateo 26:51, 52.
Enka na mwālaile’kyo kisonekwa kya Mika 4:3, bantu ba Leza bafulanga “bipete byabo ke nkasu, ne mikobe yabo ke bipete bitonte.” Bene Kidishitu ba bine i bayukane bu bantu ba ndoe. Balondanga misoñanya iletele Leza kupityila kudi mutumibwa Polo ya amba “kemwakyalwijai muntu kibi ku kibi” kadi “ikalai mu ndoe na bantu bonso.” (Loma 12:17, 18) Nansha Polo byaātenwe mu ngikadilo mikomo, kubadila’mo ne “byaka bya bangivi,” kājilwilepo nansha dimo misoñanya ya mu Bible mwanda wa kwipandija. (2 Kodinda 11:26) Inoko, wādi ukulupila mudi Leza koku uyukile amba madingi a tunangu adi mu Bible atabukile “kunengela bilonda byabulwi.”—Musapudi 9:18.
Bene Kidishitu bamwene amba būmi budi na mvubu kupita bintu bya ku ngitu. Tuyukile amba būmi bwa muntu “kebutambangapo ku bintu byadi nabyo.” (Luka 12:15) Nanshi shi tubesambe na ngivi ukwete buta na butūkanye ino aye kuputu, nabya tulondei madingi a Yesu a amba: “Kokīkoka na yewa umbi.” Kino kibwanya kushintulula amba tukamuleka asele kyonso kyasaka. (Mateo 5:39, 40; Luka 6:29) * (Tala kunshi kwa dyani.) Na bubine, i biyampe kwepuka kwikala bu byambo bya bankuma-bibi. Divule kebaketutambepo shi tulonda madingi a mu Bible ne kuleka ‘kwimwekeja na mitatulo pa byobya byotudi nabyo mu būmi.’ (1 Yoano 2:16) Kadi kuyukana ku balondakani netu bu Batumoni ba Yehova ba ndoe nako kuketukinga.—Nkindi 18:10.
Bene Kidishitu balemekanga mutyima wa mundamunda wa bakwabo. (Loma 14:21) Batutu ne bakaka bamo bibwanya kwibasansa nansha kwibakukaja shi abayuka amba mwanetu umo mwine Kidishitu udi na buta bwa kwipandija nabo ku bankuma-bibi. Padi Leta ubwanya kwitupa kishima kya kwikala na buta, ino byotusenwe banabetu ketufwaninwepo kulonga kintu nansha kimo kyotuyukile amba kibwanya kwibakukaja.—1 Kodinda 10:32, 33; 13:4, 5.
Bene Kidishitu bafwaninwe kuleta kimfwa kiyampe ku bakwabo. (2 Kodinda 4:2; 1 Petelo 5:2, 3) Shi mwine Kidishitu udi na buta bwa kwipandija nabo ku bankuma-bibi, nabya bakulumpe bakamupa madingi a mu Bible. Shi wakwata butyibi bwa kwikala’nka na buta, nabya kakiletapo kimfwa kiyampe. Mfulo mfulō, yao mwanetu kakapebwapo mwingilo nansha umo pa kipwilo nansha madyese kampanda. Ino myanda itala ne mwine Kidishitu wingila na buta ku kaji. I biyampe uno mwanetu akimbe’ko kaji kangi ka kwingila. *—Tala kunshi kwa dyani.
Mwine Kidishitu ufwaninwe kwitongela muswelo wa kwipandija aye mwine, kupandija kyandi kisaka ne bintu byandi, nansha ke mwa kwipandidija padi ku kaji. Inoko buno butyibi bufwaninwe kwimanina pa misoñanya ya mu Bible. Leza wetu wa tunangu i mwitupe misoñanya mwanda witusenwe. O mwanda bene Kidishitu bapwene bininge na Yehova kebakatongepo kwikala na buta mwanda wa kwipandija ku bankuma-bibi. Bayukile amba shi bakulupile mudi Leza ne kulonda misoñanya ya mu Bible mu būmi bwabo, nabya bakekala na mutyima-ntenke nyeke ne nyeke.—Ñimbo ya Mitōto 97:10; Nkindi 1:33; 2:6, 7.
^ mus. 3 Mwine Kidishitu ubwanya kukwata butyibi shi ubwanya kwikala na buta (kimfwa kalibre nansha pupu) mwanda wa kwasa banyama ba kudya nansha mwanda wa kwipandija ku banyama ba budyani. Inoko kitatyi kyakengidijapo buta ufwaninwe kutambija’mo masashi nansha kwibukonkola, padi kadi ukebubika pafula. Mu bifuko bimo mukankakeje Leta kwikala na buta nansha kwibwingidija mu muswelo o-onso, bene Kidishitu bafwaninwe kukōkela.—Loma 13:1.
^ mus. 2 Pa kuyuka mwa kwikingila ku bulādi bwa ku bukomo, tala kishinte “Comment éviter le viol” mu Réveillez-vous ! wa 8 Kweji 3, 1993.
^ mus. 4 Pa kuyukila’ko myanda mivule itala twaji tulomba kwingila na buta, tala Kiteba kya Mulami kya 1 Kweji 11, 2005, paje 31 mu Falanse, ne kya 15 Kweji 7, 1983, paje 25-26 mu Falanse.