Beteakanye Kwingidila Yehova​—Ko-konso

I ba Markus ne Janny Hartlief banena

Uno i musunsa mubajinji kusapula kasuku kami. Nādi nkambakanibwa mwanda maulu ami ādi azakala kitatyi kyonso kyonādi ñenda mu busapudi. Kibi kutabuka i kino, bantu ba mu mwaba kebādipo basangela musapu. Bantu bamo bādi bakalabala ne kukimba kunkupila. Kweji mubajinji wa mwingilo wami wa bupania, napēne kabuku kamo kete!​—Markus.

MUNO mwādi mu mwaka wa 1949, pano kepadi myaka 60 ne kupita, inoko nsenkunini yami yāshilwile myaka mivule kumeso. Hendrik tata wami wadi mpunga wa bilato kadi kidimye mu Donderen, kibundi kityetye kya kutunduka kwa Drenthe, mu Pays-Bas. Nābutwidilwe mu kino kibundi mu 1927, mwana wa buná mu bana basamba-babidi. Njibo yetu yādi ku dishinda dya busala mu bulolo bwa kunja. Balondakani netu bavule bādi babidimye kadi basangedile būmi bwa bu kidimye. Mu 1947, kitatyi kyonādi na myaka 19, nayuka bubinebine kupityila kudi Theunis Been mulondakani netu umo. Mvuluka’mba nkyādipo nsenswe Theunis kitatyi kyotwētene musunsa mubajinji, ino kitatyi kityetye pa kupwa’tu kwa Divita II dya Ntanda, waikala ke Kamoni wa Yehova, kadi namona’mba wādi ke mulunda bininge kupita ku ngalwilo. Kuno kushinta kwāuntengele, ebiya nkemuteje kitatyi kyaādi unombola myanda itala mulao wa Leza wa paladisa ya pano pa ntanda. Naitabija bubinebine bukidi bonka, kadi twaikala balunda mu būmi bwetu bonso. *

Nāshilwile kusapula mu Kweji 5, 1948, kadi kweji wālondele’po, ko-kunena’mba mu mafuku 20 Kweji 6, nabatyijibwa ku kitango kya mu Utrecht. Mu difuku 1 Kweji 1, 1949, nashilula kwingila bu pania ne kutumwa ku Borculo, kutunduka kwa Pays-Bas, kwādi kipwilo kityetye. Nādi ñenda lwendo lwa makilometele 130 pa kufika’ko, ebiya nakwata butyibi bwa kwenda na yami nkinga. Nādi nanga’mba lwādi lwa kunomba kwenda mansá 6, ino pa mwanda wa mvula mukatampe ne kimpumpu kya luvula,  nalonga mansá 12, nansha byonākandile kudiye mu makilometele 90 āshele’ko! Kyolwa pa koloba, ebiya nafika konādi ñenda, ku njibo ya Batumoni bonāshikete nabo kitatyi kyonādi ñingila bu pania mu uno mwaba.

Mu ino myaka ya kupwa kwa divita, bantu kebadipo na bintu bivule. Bintu byonso byonādi nabyo i kotyi ne mampantalo abidi​—kadi kotyi mupite bukata, mampantalo nao mepi! Monka monanenanga ku ngalwilo, kweji mubajinji mu Borculo wādi wa bikoleja, ino Yehova wāngesele nasokola bifundwa bya Bible bivule. Myaka kitema pa kupita’po, bauntuma ku Amsterdam.

UTAMBA KU KIBUNDI KYA MUFULA WENDA KU KIBUNDI KIKATAMPE

Nansha byonātamine mu bulolo bwa babidimye, pano ngidi mu Amsterdam, kibundi kikatampe bininge mu Pays-Bas. Mwingilo wādi upa bipa bivule. Mu kweji mubajinji, nāpēne mabuku mavule kutabuka onāpēne mu myeji kitema mibajinji. Kepāijijepo nashilula kwendeja bifundwa bya Bible mwanda ne kupita. Pa kupwa kutongwa bu mwingidi wa kipwilo (witwa pano bu mukwatakani wa kitango kya bakulumpe), baumpa mwingilo wa kunena mwisambo wami mubajinji wa bantu bonso. Kondi, dino dyadi dyese dilenga moyo, o mwanda nadidile’nka ne impolo ya nsangaji kitatyi kyobāuntumine ku kipwilo kikwabo kumeso’tu kwa kumpa mpangiko ya kukanena’dyo. Kintu’tu kimo kyonādi nkiyukilepo mu kine kitatyi’kyai kino amba, nādi wa kunena mīsambo mivule kupita pa 5000 mwenda mafuku!

Mu Kweji 5, 1950, bauntuma ku Haarlem. Kupwa natambula lwito lwa kwingila bu mutadi wa kipindi. Nkyālelepo biyampe mu mafuku asatu. Nalombola Robert Winkler, tutu umo wādi wingila ku bilo ya musambo amba, nkibwanyapo kwingila’bo, ino waunena amba: “Abe yuja’tu’nka mapapye. Ukafunda.” Kitatyi kityetye pa kupita’po, baumfundija mu bula bwa kweji mutuntulu, kupwa nashilula kwingila bu mwingidi wa kipindi (mutadi). Ponākapempwile kipwilo kimo, netana na Janny Taatgen, nkasampe pania wa nsangaji usenswe Yehova bininge kadi wa mushipiditu wa kwipāna. Twesonga mu 1955. Inoko, kumeso kwa kwendeleja na lwami lusango, Janny usa kwimushintulwila muswelo waāikele ke pania ne muswelo otwāingidile pamo pa kupwa kwisonga.

BENGILA BU BA MULUME NE MUKAJI

Janny: Mama wāikele Kamoni mu mwaka wa 1945 ponādi na myaka 11. Wāmwene kiponka na ponka amba kwifunda na bandi bana basatu kudi na mvubu, ino tata wādi upela bubinebine, o mwanda wādi witufundija shi tata kadipo ku njibo.

Kupwila kwami kubajinji i kwa kutanwa ku kitango kya mu Haye mu 1950. Yenga umo pa kupita’po, nakatanwa musunsa mubajinji ku kupwila ku Njibo ya Bulopwe ya mu kibundi kyetu kya Assen (Drenthe). Tata waloba ne kumpanga kwinjibo. Mama wanena amba, “uyukile kobwanya kukashikata.” Nājingulula’mba wisambilanga pa batutu ne bakaka ba ku mushipiditu. Dibajinji navilukila  ku kisaka kya Batumoni kyadi kubwipi, ino tata wādi’nka untele katyi ka sokasoka, ebiya navilukila ku kipwilo kya mu Deventer (Overijssel), kyādi ku makilometele 95. Inoko, nadi nekidi mwanuke mutyetye, o mwanda tata wēkoleje na baledi ba kibundi pa mwanda wa kumpanga kwinjibo. Mfulo mfulō, waunena njokele kwinjibo. Nansha tata byākaitabijepo bubinebine, wāundekele mwenda mafuku ñende ku kupwila ne mu busapudi.

Kinondanonda’tu na kujokela ku njibo, mama wabela bininge kadi nādi nenwe kwingila mingilo yonso ya njibo. Nansha byobyādi uno muswelo, nāendelele ku mushipiditu ne kubatyijibwa mu 1951 na myaka 17. Mu 1952, Mama pa kukoma, naingila na bakaka basatu bapania mu myeji ibidi bu pania mukwashi. Twādi tushikete mu njibo idi bwa kyombo (péniche), kadi tusapula mu bibundi bibidi bikatampe bya mu Drenthe. Nāikala pania wa lonso mu 1953. Mwaka umo pa kupita’po, mutadi wa kipindi umo nsongwalume wapempula kyetu kipwilo. Uno mutadi i Markus. Twēsongele nandi mu Kweji 5, 1955, potwāmwene’mba tubwanya kwingidila Yehova biyampe bu ba mulume ne mukaji.​—Mus. 4:9-12.

Markus: Pa kupwa’tu kwa butundaile bwetu, twātuminwe dibajinji bu bapania ku Veendam (Groningen). Twādi tushikete mu kakyumba katyetye kādi na kintu kya (mametele 2 mu bunkimbwa 3 mu bula). Kadi, Janny wekalumbulula biyampe. Shi ke bufuku, twādi tunenwe kutalula meza ne bityi byetu bibidi mwanda wa kwala butanda bukonibwa.

Myeji isamba pa kupita’po, betunena kukengila bu batadi bendakana mu Belejike. Mu 1955, kwādi’tu kintu kya basapudi 4000 mu ino ntanda. Pano ke mudi basapudi 24000! Mu Flanders, kungala kwa Belejike, bantu besambanga ludimi lwisambwa mu Pays-Bas. Inoko, muneneno wa bene Belejike i mwishile bininge, o mwanda ku ngalwilo twādi tunenwe kunekenya kijika kya ludimi.

Janny: Mwingilo wa kwendakana ulombanga mushipiditu wa kwipāna kwa binebine. Twādi tupempula bipwilo na etu makinga ne kushikata mu mobo a batutu ne bakaka. Byoketwādipo na kyetu kifuko kya kushikata potwenda kukapempula kipwilo kikwabo, twādi tushikata kufika ne Dya Mwanzo, ebiya twaenda ku kipwilo kikwabo mu Dya bubidi lubanga. Ino twādi tumwene nyeke mwingilo wetu bu dyese ditambile kudi Yehova.

Markus: Ku ngalwilo, ketwādipo tuyukile batutu ne bakaka mu kipwilo, ino bādi na kanye ne kizaji. (Bah. 13:2) Mwenda myaka, twapempula misunsa mivule bipwilo bya ludimi lwa Néerlandais bya mu Belejike. Kino kyētuletele madyese mavule. Kimfwa, twāyukile kubwipi kwa batutu ne bakaka bonso ba mu distrike ya ludimi lwa Néerlandais, kadi baikala ke baswe betu ba binebine. Twāmwene tutwa na tutwa twa bankasampe batama ku ngitu ne ku mushipiditu, kadi bepāne abo bene kudi Yehova ne kutūla tumweno twa Bulopwe pa kifuko kibajinji mu būmi bwabo. Kyādi kya nsangaji’po kashā kumona bavule mu bukata mwabo bengidila  Yehova na kikōkeji mu mwingilo wa kitatyi kyonso. (3 Yoa. 4) Kuno “kwikankamika kwa bātwe bonso” kwētukweshe twendelele kwingila mwingilo wetu na mutyima onso.​—Loma 1:12.

KIKOLEJA KIKATAMPE NE DYESE DYA BINEBINE

Markus: Tamba difuku dyotwēsongele, twādi tusaka kukafunda Masomo a Ngileade. Twādi twifunda Angele difuku ne difuku mu bula bwa nsá ino. Inoko, byādi bikomo kwifunda Angele mu mabuku, o mwanda twākwete butyibi bwa kwenda mu Angeletele potwādi mu konje mwanda wa kwifunda ludimi kitatyi kyotusapula. Mfulo mfulō, twatambula mu 1963 amvelope wātambile ku kité kya ntanda yonso kidi ku Brooklyn. Mwādi mikanda ibidi, umo wami, mukwabo nao wa Janny. Wami wādi mukanda wa lwito lwa kukafunda masomo a pa bula a myeji dikumi a Ngileade. Masomo ādi emanine bininge pa kufundija batutu ne kwibapa bulombodi bwa bulongolodi. O mwanda mu bana ba masomo 100 bāityilwe, mwādi batutu 82.

Janny: Mu mukanda onātambwile mu dine difuku’dya, bāunene’mo kubandaula ne milombelo ponka shi nketabija kushala mu Belejike kitatyi kyādi kyākwenda Markus ku Ngileade. Mbwanya kwitabija’mba dibajinji nādi mutyumukwe mutyima. Byādi bimweka bu Yehova kāeselepo bukomo bonālongele bwa kubwanya bisakibwa. Nansha nabya, nāvulukile kitungo kya Masomo a Ngileade​—kya kukwasha boba bafunda’o bavuije mwingilo wa kusapula myanda miyampe ntanda yonso. O mwanda nāitabije kushala ne kutongwa natongwa kwingila bu pania wa pa bula mu kibundi kya Ghent mu Belejike na ba Anna ne Maria Colpaert, bapania babidi ba pa bula ba bwino.

Markus: Byōnadi nenwe kulumbulula Angele yami, nāityilwe kwenda ku Brooklyn myeji itano kumeso kwa masomo kushilula. Nāingile mu Mwingilo wa Kutuma Mabuku ne Mwingilo Utala Myanda ya Busapudi. Kwingila ku kité kya ntanda yonso ne kukwasha ku kutumwa kwa mabuku mu Azia, Bulaya ne mu Amerika wa Kunshi, kwāunkweshe ndyuke bininge banabetu ba ntanda yonso. Mvulukanga nakampata Tutu Macmillan, wādi mu mwingilo wa bu pèlerin (mutadi wa kipindi) mu mafuku a Tutu Russell. Mu kine kitatyi’kya wādi ke mununu kadi kakinenapo biyampe, ino wādi utanwa ku kupwila konso kwa pa kipwilo. Kino kyāntulumwije mpata ne kumfundija’mba, ketufwaninwepo nansha dimo kupēlula bubana na bana bwa bwine Kidishitu.​—Bah. 10:24, 25.

Janny: Ami ne Markus twādi twilembela bitatyi bivule ku yenga. Twādi twidila batwe bonso! Inoko, Markus wāsangedile bufundiji bwaāfundijibwe ku Ngileade, kadi nami nātene nsangaji ya binebine mu mwingilo wami. Kitatyi kyājokele Markus ku njibo utamba ku États-Unis, nādi ñendeja bifundwa bya Bible 17! Kwishiya kotwēshile mu myeji 15, kwādi bu kikoleja kya binebine, ino nāmwene’mba Yehova wētwesele mwanda wa kwipāna kotwēpēne. Difuku dyājokele Markus, amviyo wāijije mansá mavule, o mwanda kitatyi kyaāfikile, twepamba bīpa ketudila. Tamba penepa, ketwishiyengapo.

TUFWIJANGA’KO PANGALA PA DYESE DYONSO DYA MINGILO

Markus: Kitatyi kyonājokele ku njibo tamba ku Ngileade mu Kweji 12, 1964, betutuma kukengila ku Betele. Nansha byokētwadipo tuyukile mu kine kitatyi’kya, uno kewādipo mwingilo wetu wa lonso. Myeji’tu isatu pa kupita’po, betutuma mu mwingilo wa distrike mu Flanders. Kitatyi kyātuminwe ba Aalzen ne Els Wiegersma bu bamishonele mu Belejike,  bebapele mwingilo wa distrike, ebiya netu twajokela ku Betele kwine konāingile mu Mwingilo utala Myanda ya Busapudi. Tamba mu 1968 kutūla mu 1980, mwingilo wetu wādi ushinta kyaba ne kyaba, tudi’nka twakengila ku Betele kupwa ke mu mwingilo wa kwendakana. Mfulo mfulō, tamba mu 1980 kutūla mu 2005, naingila monka bu mutadi wa distrike.

Nansha mwingilo wetu byowādi ushintashinta, twādi tuyukile nyeke amba twāpēne būmi bwetu mwanda wa kwingidila Yehova na muya onso. Twādi tusangela bya binebine mwingilo onso obādi betupa, koku tukulupile’mba kitungo kya kushinta ko-konso mu mwingilo wetu i kya kwendeleja tumweno twa Bulopwe kumeso.

Janny: Nāikele nakampata na dyese disangaja dya kwenda na Markus ku Brooklyn mu 1977 ne mu Patterson mu 1997 kitatyi kyaākafundijibwe bufundiji bwa ntentekelo bwa kwikala mu Komite wa Musambo.

YEHOVA UYUKILE BISAKIBWA BYETU

Markus: Mu 1982, Janny wapasulwa kadi waivwana biyampe. Myaka isatu pa kupita’po, kipwilo kya mu Louvain kyetupa na kanye njibo mikatampe yādi pangala pa Njibo ya Bulopwe. Uno wādi musunsa mubajinji mu bula bwa myaka 30, kwikala na kyumba kityetye mwa kwikala. Mu Dya bubidi, kitatyi kyotwādi tomeka mwanda wa kukashilula kupempula kipwilo, nādi nkanda ne kutūka nkala 54 misunsa mivule mwanda kutūkija bitundu byetu! Kintu kisangaja i kino, mu 2002 bakwata’ko mpangiko mwanda wa twikale na njibo munshi. Ami pa kubwanya myaka 78, betutuma bu bapania ba pa bula mu kibundi kikatampe kya Lokeren. Twi basangale bininge pa kwingila uno muswelo ne pa kwenda kotukyenda mu mwingilo difuku ne difuku.

Janny: Ketudi bapityije batwe bonso bubidi myaka 120 ne kupita mu mwingilo wa kitatyi kyonso! Twi bemwene batwe bene bubinebine bwa mulao wa Yehova wa amba, ‘kaketuzobololapo’ ne amba shi tumwingidila na kikōkeji, ‘ketukabulwepo kantu nansha kamo.’​—Bah. 13:5; Kup. 2:7.

Markus: Twēpēne bwetu kudi Yehova potwākidi bankasampe. Ketwēkimbilepo bintu bikatakata bya batwe bene. Twādi twitabija ne mutyima tō mwingilo o-onso obādi betupa mwanda tukulupile bininge amba kotwingidila kekudipo na mvubu nansha ke dyese dyotudi nadyo dine, ino udi na mvubu i mwine otwingidila.

[Kunshi kwa dyani]