Akaungwe akakalondesya ukuleta umutende umu nsi yonsi kano yakaama ukuti United Nations kakukomelezya antu ukuya alemane, ukucindika insambu zino antu yakwata nu kucingilila insi ii. U mulandu ci uno kakucitila vivyo? Maher Nasser kalemba wa mu kaungwe ka UN watiile: “Ukusenuka kwa muza, utuungwe twa vipondo, apina ukuyelako apina na akankala ukuyelako akankala, ukulemanila ukusisila, antu ukuzingwa umu ncende yao, unkalwe umu nsi yonsi alino nu kuvula kwa malwala akaambukila vikuvulilako mpanga yonsi.”

Yauze yene yafika sile nu kukutaizya uteeko pali vino ukucita. Pa antu yayo paaya na Dante uwazumile umu mano ya antu uwaku Italy nupya uwali umucindame sana mu vya mapolitiki nomba pali ndakai wafwa, alino na Albert Einstein uwasambilile sana vyakwe sayansi. Dante wazumile ukuti umutende utanga utwalilile umu nsi muno mwaya amauteeko apaatukane. Walanzile amazwi yano Yesu walanzile ukuti antu amu wene ndi “yakatukilana aisikulu nu kuilwisya, uwene uo ulapaatukana.”—Mako 3:24.

Pa cisila sile ca Nkondo ya Nsi Yonsi yakwe ciili muno yaomvizye mabomu yaili akulu, Albert Einstein walembiile akaungwe ka United Nations kalata. Watiile: “Kaungwe ka United Nations kalinzile kucita zuwa zuwa ivintu ivikulondekwa pakuti impanga iye icingililwe pakuti uteeko wa nsi yonsi ukaye ukome.”

Nomba tungasininkizya uli ukuti yayo aalaya umu uteeko uwo uwa maka yatalatala yaye na mafisakanwa, yalaomba ningo imilimo nupya yatalacuzya antu? Nanti limwi yalaya aipe wakwe ya kateeka yauze? Amauzyo yaa yakutwiusyako amazwi yano Lord Acton uwa ku Britain uwalembanga pa vya mpiti walanzile aakuti amaka yakalenga umuntu ukuya umwipe nupya ndi wakwata sana amaka ala amaipilako sana.

Pakuti swe antu tukwate umutende wa cumi nupya twauvwana, tulinzile ukuya alemane. Nomba tungacita uli pakuti tuye alemane? Uzye ica musango uwo cingacitika? Baibo ikaasuka ukuti ee. Cingacitika nupya cilacitika. Cilacitika uli? Citange cicitike umu nsi ii muno antu aya na mafisakanwa aliyo yakateeka. Nomba cilacitika lino Leza alapanga uteeko. Nupya uteeko uwo ulalanga ukuti Leza u wakwata amaka ya kuteeka uumbo onsi. Uzye uuteeko ci uwo? Baibo yapeela uteeko uwo izina lyakuti “Wene Wakwe Leza.”—Luka 4:43.

Yesu Klistu welenganyanga pa Wene Wakwe Leza lino walanzile pi ipepo ilyamanyikwa sana ukuti: “Acino mwemo mwapepa mukuti, ‘Tata witu uwa mwi yulu, izina lyako licindikwe, Uwene wako wize, kulonda kwako kucitike pansi vino kukacitika mwi yulu.” (Mateo 6:9, 10) I cumi cumi Uwene Wakwe Leza ulasininkizya ukuti ukulonda kwakwe Leza kukacitike pano nsi asi kulonda kwa antu aya umu uteeko aaya nu lusoko na ukaitemwe.

Uwene wakwe Leza nupya ukaamwa ukuti “Uwene wa mwi yulu.” (Mateo 5:3) U mulandu ci uno ukaamilwa vivyo? Lino ulateeka insi, utalateekela pano nsi lelo ulateekela ukwi yulu. Elenganyini pali vino cico cikapiliula. Uteeko uu uutalalondekwa nanti ukulenga impiya zili wa misonko. Ala kulaya ukukululwa ukukalamba cuze.

Izwi lyakuti “uwene” likalozya umukuti Uwene Wakwe Leza ukatungululwa na antu amu wene. Uwene wakwe Leza ukateekwa na Yesu Klistu, Umwene wino Leza umwineco wasoolola. Baibo ikalanda pali Yesu ukuti:

•   “Yatiyatupeela umwana umonsi wino yatiyatwika uwene apa viye vyakwe . . . Uwene wakwe ulandalila konsi konsi. Ulasyukila umutende uutalasila.”—Ezaya 9:6, 7.

• “Wene wapilwe amaka, ululumbi nu utesi, kuti misango yonsi ya antu, na antu amu nko zyonsi ni ndimi, yangamutumikila . . . uwene wakwe utalasila.”—Danieli 7:14.

• “Ndakai aakweti amaka akuteeka insi u Mwene witu na Katuula, nupya wene alateeka manda pe!”—Umbwilo 11:15.

Pakuti ipepo ilyamanyikwa sana lino Yesu wasambilizye lifikiliziwe, Uwene Wakwe Leza ulafikilizya ukulonda kwakwe Leza pano nsi. Lino Uwene uwo ulaateeka antu yonsi yalasambilila ivyakusakamala insi pakuti ikaye iisuma nupya insi ilazuula antu ni nyama.

Ni cilacilapo usuma i cakuti, Uwene Wakwe Leza uulasambilizya antu. Yonsi yalasambiliziwa imiyele ili imwi. Kutalaya ukulemanila nanti ukupaatukana. Pali Ezaya 11:9 pakati: ‘Apa Mwamba wa muzilo patalaya nupya ivya uluku uluku, nanti ivya ononyi, apa mulandu wakuti impanga ilazuula mwenemo amano akumanya Yeova, ndi vino yemba wazula mwenemo amanzi.’

Yano yalaikala pano nsi yalaikala wakwe vino amu tuungwe twa United Nations yakalonda antu yaikala kuli kuti amutende nupya alemane. Pa Masamu 37:11 pakati: ‘yalaya ni nsansa izimalilike.’ Ndi papita insita amazwi wakwe ‘upondo,” “ukonona umuza,” “inzala,” ni “nkondo” yalata ukuomviwa. Nomba a lilaci lino ivintu vivyo vilacitika? A lilaci lino Uwene Wakwe Leza ulatandika ukuteeka? Ulacita uli vivyo? Nupya mungacita uli pakuti muikaipazye ivisuma ivilacitika umu uteeko uwo? Lekini tusambilile.