ഞാൻ അധിക​കാ​ല​മൊ​ന്നും മുൻനി​ര​സേ​വനം ചെയ്യി​ല്ലെന്ന്‌ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ചിന്തി​ച്ച​തിൽ ഒരു അത്ഭുത​വു​മില്ല. കാരണം എനിക്കു വലിയ ആത്മീയ​ത​യൊ​ന്നും ഉണ്ടായി​രു​ന്നില്ല. എനിക്കു വയൽസേ​വ​ന​ത്തി​നു പോകാൻ ഒട്ടും ഇഷ്ടമി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. ഞായറാ​ഴ്‌ച​ക​ളിൽ മഴ ഉണ്ടാക​ണ​മെ​ന്നാ​യി​രു​ന്നു എന്റെ പ്രാർഥന. അങ്ങനെ​യാ​കു​മ്പോൾ പോക​ണ്ട​ല്ലോ. ഇനി വയൽസേ​വ​ന​ത്തി​നു പോയാൽത്തന്നെ എന്തെങ്കി​ലും മാസി​ക​യൊ​ക്കെ കൊടുത്ത്‌ തടിത​പ്പും. ഒരിക്കൽപ്പോ​ലും ബൈബിൾ ഉപയോ​ഗിച്ച്‌ സംസാ​രി​ച്ചി​ട്ടില്ല. എനിക്ക്‌ ഇഷ്ടമു​ള്ളത്‌ എന്തെങ്കി​ലും അമ്മ തരാ​മെന്നു പറഞ്ഞാൽ മാത്രമേ ഞാൻ സഭയിൽ ബൈബിൾവാ​യന നടത്തു​മാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. പഠിക്കാൻ എനിക്കു താത്‌പ​ര്യ​മില്ല എന്നു മാത്രമല്ല, എനിക്ക്‌ ഒരു ആത്മീയ​ല​ക്ഷ്യ​വും ഉണ്ടായി​രു​ന്നില്ല.

 ആ വേനൽക്കാ​ലത്ത്‌ വെയിൽസി​ലെ കാർഡി​ഫിൽവെച്ച്‌ ഒരു ഡിസ്‌ട്രി​ക്‌റ്റ്‌ സമ്മേളനം നടന്നു. ഇന്ന്‌ അതിനെ മേഖലാ കൺ​വെൻ​ഷൻ എന്നാണു വിളി​ക്കു​ന്നത്‌. അതാണ്‌ എന്നിൽ മാറ്റങ്ങൾ വരുത്തി​യത്‌. അതിലെ ഒരു പ്രസം​ഗകൻ ചിന്തി​പ്പി​ക്കുന്ന ചില ചോദ്യ​ങ്ങൾ സദസ്യ​രോ​ടു ചോദി​ച്ചു. ചോദ്യ​ങ്ങൾ ഇതായി​രു​ന്നു: “നിങ്ങൾ സമർപ്പി​ക്കു​ക​യും സ്‌നാ​ന​മേൽക്കു​ക​യും ചെയ്‌ത ഒരാളാ​ണോ?” ഞാൻ മനസ്സിൽപ്പ​റഞ്ഞു, ‘അതേല്ലോ.’ “നിങ്ങളു​ടെ മുഴു​ഹൃ​ദ​യ​ത്തോ​ടും മുഴു​ദേ​ഹി​യോ​ടും മുഴു​മ​ന​സ്സോ​ടും മുഴു​ശ​ക്തി​യോ​ടും കൂടെ യഹോ​വയെ സേവി​ച്ചു​കൊ​ള്ളാ​മെന്നു നിങ്ങൾ വാക്കു​കൊ​ടു​ത്തു, അല്ലേ?” ‘ആ കൊടു​ത്തു.’ “നിങ്ങൾ പയനി​യ​റിങ്‌ ചെയ്യാ​തി​രി​ക്കു​ന്നത്‌ എന്തു​കൊ​ണ്ടാണ്‌? എന്തെങ്കി​ലും ആരോ​ഗ്യ​പ്ര​ശ്‌ന​മോ കുടും​ബ​ത്തി​ന്റെ ഉത്തരവാ​ദി​ത്വ​മോ കാരണ​മാ​ണോ?” ‘അല്ല.’ “പയനി​യ​റിങ്‌ ചെയ്യാ​തി​രി​ക്കാൻ നിങ്ങൾക്കു വേറെ എന്തെങ്കി​ലും കാരണ​മു​ണ്ടോ?” ‘ഇല്ല.’ “അവസാ​നത്തെ ചോദ്യ​ത്തി​ന്റെ ഉത്തരം ഇല്ല എന്നാ​ണെ​ങ്കിൽ പിന്നെ നിങ്ങൾ എന്തു​കൊ​ണ്ടാണ്‌ പയനി​യ​റിങ്‌ ചെയ്യാ​ത്തത്‌?”

 എന്റെ സാഹച​ര്യ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ശരിക്കും ചിന്തി​ക്കാൻ അത്‌ എന്നെ സഹായി​ച്ചു. ഞാൻ ഓർത്തു: ‘ഞാൻ ഇത്രയും നാൾ എന്റെ ജീവിതം വെറുതെ പാഴാ​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ഞാൻ മുഴു​ദേ​ഹി​യോ​ടെ യഹോ​വയെ സേവി​ച്ചില്ല. സമർപ്പിച്ച സമയത്ത്‌ അങ്ങനെ ചെയ്യാ​മെന്ന്‌ ഞാൻ വാക്കു പറഞ്ഞതല്ലേ. യഹോവ എന്നോടു പറഞ്ഞ വാക്കെ​ല്ലാം പാലി​ക്കാൻ ഞാൻ ആഗ്രഹി​ക്കു​ന്നു. അപ്പോൾപ്പി​ന്നെ യഹോ​വ​യ്‌ക്കു കൊടുത്ത വാക്ക്‌ ഞാനും പാലി​ക്കേണ്ടേ?’ അങ്ങനെ​യാണ്‌ ഞാൻ 1956 ഒക്ടോ​ബ​റിൽ അവധി​ക്കാല പയനി​യ​റിങ്‌ തുടങ്ങി​യത്‌. ഇന്ന്‌ അതിനെ വിളി​ക്കു​ന്നത്‌ സഹായ മുൻനി​ര​സേ​വനം എന്നാണ്‌.

 പിറ്റേ വർഷം ഞാൻ സാധാരണ മുൻനി​ര​സേ​വനം ആരംഭി​ച്ചു. 19 പ്രചാ​ര​ക​രുള്ള ഒരു സഭയി​ലേക്കു മാറി. അവിടെ ചെന്ന​പ്പോൾ എല്ലാ ആഴ്‌ച​യും പ്രസം​ഗങ്ങൾ കിട്ടാൻതു​ടങ്ങി. അവിടത്തെ സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ക്ഷമയോ​ടെ എന്നെ സഹായി​ച്ചു. അങ്ങനെ പതി​യെ​പ്പ​തി​യെ ഒരു പ്രസം​ഗ​ത്തിൽ എന്തൊക്കെ പറയണം, അത്‌ എങ്ങനെ പറയണം എന്നൊക്കെ ഞാൻ പഠിച്ചു. രണ്ടു വർഷം കഴിഞ്ഞ്‌, അതായത്‌ 1959-ൽ ഒരു പ്രത്യേക മുൻനി​ര​സേ​വ​ക​നാ​യി എന്നെ നിയമി​ച്ചു. സ്‌കോ​ട്ട്‌ലൻഡി​ന്റെ വടക്കേ അറ്റത്തുള്ള അബെർഡീ​നി​ലേ​ക്കാ​യി​രു​ന്നു നിയമനം. കുറച്ച്‌ മാസങ്ങൾക്കു ശേഷം ലണ്ടൻ ബഥേലി​ലേക്ക്‌ എന്നെ ക്ഷണിച്ചു. അവി​ടെ​യു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന ഏഴു വർഷം ഞാൻ അച്ചടി​ശാ​ല​യി​ലാ​ണു പ്രവർത്തി​ച്ചത്‌.

 എനിക്കു ബഥേൽ ജീവിതം ഒരുപാട്‌ ഇഷ്ടമാ​യി​രു​ന്നു. പക്ഷേ വയലിൽ പ്രവർത്തി​ക്കാ​നും ആ സമയത്ത്‌ ആഗ്രഹം തോന്നി. അങ്ങനെ 1965 ഏപ്രി​ലിൽ ഞാൻ ഗിലെ​യാദ്‌ സ്‌കൂ​ളിന്‌ അപേക്ഷി​ച്ചു. അന്ന്‌ നല്ല ചെറു​പ്പ​മാ​ണ​ല്ലോ, ആരോ​ഗ്യ​വും ഉണ്ട്‌. യഹോവ എവിടെ വിട്ടാ​ലും പോകാൻ റെഡി​യു​മാണ്‌.

 ആ വർഷം ഞാനും എന്റെ കൂടെ താമസിച്ച സഹോ​ദ​ര​നും കൂടെ ജർമനി​യി​ലെ ബർലി​നിൽ പോകാൻ തീരു​മാ​നി​ച്ചു. അവിടെ പോയി കൺ​വെൻ​ഷൻ കൂടണം, പിന്നെ കുറച്ച്‌ വർഷം മുമ്പ്‌ പണി കഴിഞ്ഞ ബർലിൻ മതിൽ കാണണം. അതായി​രു​ന്നു പ്ലാൻ.

 അവിടെ ചെന്ന​പ്പോൾ ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഒരു ദിവസം വയൽസേ​വ​ന​ത്തി​നു പോകാൻ പറ്റി. സൂസെയ്‌ൻ ബാൻ​ഡ്രോക്‌ എന്ന സഹോ​ദ​രി​യു​ടെ കൂടെ​യാണ്‌ എന്നെ വിട്ടത്‌. 1966-ൽ ഞങ്ങൾ വിവാഹം കഴിച്ചു. രണ്ടു വർഷം കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ ഞങ്ങളെ ഗിലെ​യാ​ദി​ലേക്കു ക്ഷണിച്ചു. 47-ാമത്തെ ഗിലെ​യാദ്‌ ക്ലാസ്‌. എത്ര വലി​യൊ​രു അനു​ഗ്ര​ഹ​മാ​യി​രു​ന്നു അത്‌! അഞ്ചു മാസം പോയത്‌ അറിഞ്ഞില്ല. ഇപ്പോൾ കോം​ഗോ ജനാധി​പത്യ റിപ്പബ്ലിക്‌ എന്ന്‌ അറിയ​പ്പെ​ടുന്ന സയറി​ലേ​ക്കാണ്‌ ആ സമയത്ത്‌ ഞങ്ങളെ നിയമി​ച്ചത്‌. ഞങ്ങൾ ഞെട്ടി​പ്പോ​യി! കോം​ഗോ​യെ​ക്കു​റിച്ച്‌ വളരെ കുറച്ചേ അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. ഞങ്ങൾക്കു വളരെ പേടി തോന്നി. എങ്കിലും ഞങ്ങൾ ആ നിയമനം സ്വീക​രി​ച്ചു. കാര്യങ്ങൾ യഹോ​വ​യു​ടെ കൈക​ളി​ലേക്കു വിട്ടു.

 പല വിമാ​ന​ങ്ങ​ളി​ലാ​യി കുറെ നേരം യാത്ര ചെയ്‌ത്‌ കോൾവേസി എന്ന ചെറി​യൊ​രു നഗരത്തിൽ ഞങ്ങൾ എത്തി. ഒരു ഖനന പ്രദേ​ശ​മാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. ആ എയർപോർട്ടിൽ ഞങ്ങളെ കൂട്ടി​ക്കൊ​ണ്ടു​പോ​കാൻവേണ്ടി സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ആരും വന്നില്ല. അതിന്റെ കാരണം പിന്നീ​ടാണ്‌ ഞങ്ങൾക്കു മനസ്സി​ലാ​യത്‌. ഞങ്ങൾ വരു​മെന്നു പറഞ്ഞ്‌ അയച്ച ടെല​ഗ്രാം അവിടെ ചെല്ലു​ന്നത്‌ ഞങ്ങൾ എത്തി രണ്ടു ദിവസം കഴിഞ്ഞാണ്‌. അവിടെ അങ്ങനെ നിൽക്കു​മ്പോൾ ഒരു ഓഫീസർ അടുത്ത്‌ വന്നിട്ട്‌ ഫ്രഞ്ചിൽ എന്തൊ​ക്കെ​യോ പറഞ്ഞു. ആ സമയത്ത്‌ ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഫ്രഞ്ച്‌ അറിയി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊ​ണ്ടു​തന്നെ ഒന്നും മനസ്സി​ലാ​യു​മില്ല. എന്നാൽ ആ ഓഫീസർ പറഞ്ഞത്‌ എന്താ​ണെന്ന്‌ അവി​ടെ​യുള്ള ഒരു സ്‌ത്രീ പറഞ്ഞു​ത​ന്ന​പ്പോ​ഴാണ്‌ മനസ്സി​ലാ​യത്‌. ഞങ്ങളെ അറസ്റ്റു ചെയ്യാൻ പോകു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.

 ഞങ്ങളെ അറസ്റ്റു ചെയ്‌ത്‌ ഒരു കാറി​ലേക്കു കയറ്റി. പുറകിൽ എഞ്ചിനുള്ള, ഒരു പഴയ സ്‌പോർട്‌സ്‌ കാർ ആയിരു​ന്നു അത്‌. രണ്ടു പേർക്കു മാത്രം ഇരിക്കാൻ പറ്റുന്ന ആ കാറിൽ മൊത്തം നാലു പേർ; ഞാനും സൂസെ​യ്‌നും പിന്നെ ഡ്രൈ​വ​റും ഓഫീ​സ​റും. കുണ്ടും കുഴി​യും നിറഞ്ഞ റോഡി​ലൂ​ടെ ചാടി​ച്ചാ​ടി​യുള്ള യാത്ര. കാറിന്റെ പുറകു​വശം കണ്ടാൽ ഒരു മീൻ ഞങ്ങളുടെ ലഗേ​ജൊ​ക്കെ വിഴുങ്ങി വായ്‌ പൊളി​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ തോന്നും. കണ്ടാൽ ശരിക്കും ഒരു കോമഡി സീൻ.

 ഞങ്ങളെ മിഷനറി ഹോമി​ലേ​ക്കാ​ണു കൊണ്ടു​പോ​യത്‌. ശരിക്കും പറഞ്ഞാൽ അത്‌ എവി​ടെ​യാ​ണെന്നു ഞങ്ങൾക്ക്‌ അറിയി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. പക്ഷേ ആ ഓഫീ​സ​റിന്‌ അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്നു. അവിടെ ചെന്ന​പ്പോൾ ആരും ഉണ്ടായി​രു​ന്നില്ല. ഗെയി​റ്റൊ​ക്കെ അടച്ചി​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. അവിടെ ഉണ്ടായി​രുന്ന മിഷന​റി​മാ​രെ​ല്ലാം അന്താരാ​ഷ്ട്ര കൺ​വെൻ​ഷ​നും വെക്കേ​ഷ​നും ഒക്കെയാ​യി​ട്ടു പോയി​രി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. ഇനി എന്തു സംഭവി​ക്കു​മെന്ന്‌ ആലോ​ചിച്ച്‌ ഞങ്ങൾ ആ പൊരി​വെ​യി​ലത്ത്‌ നിന്നു. കുറച്ച്‌ കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ ഒരാൾ വരുന്നതു കണ്ടു. അതു നമ്മുടെ ഒരു സഹോ​ദ​ര​നാ​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങളെ നോക്കി അദ്ദേഹം ചിരി​ക്കു​ന്നതു കണ്ടപ്പോൾത്തന്നെ വലിയ ആശ്വാസം തോന്നി. ഈ ഓഫീസർ ഞങ്ങളെ ഇവി​ടേക്കു കൊണ്ടു​വ​ന്നത്‌ ഞങ്ങളുടെ കുറച്ച്‌ പണം കൈക്ക​ലാ​ക്കാ​നാ​യി​രു​ന്നെന്നു തോന്നു​ന്നു. പക്ഷേ ഈ സഹോ​ദ​രന്‌ ആ ഓഫീ​സ​റി​നെ അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്നു. അവർ കുറച്ച്‌ നേരം സംസാ​രി​ച്ചു​ക​ഴി​ഞ്ഞ​പ്പോൾ ഓഫീസർ തിരി​ച്ചു​പോ​യി. പിന്നെ ഞങ്ങൾ മിഷനറി ഹോമിൽ താമസം തുടങ്ങി.

 പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഒരു കാര്യം മനസ്സി​ലാ​യി, വളരെ സന്തോ​ഷ​വും സ്‌നേ​ഹ​വും ഉള്ള സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളാണ്‌ ഞങ്ങൾക്കു ചുറ്റു​മു​ള്ളത്‌. പക്ഷേ അവർ ഒത്തിരി കഷ്ടപ്പാ​ടു​കൾ സഹിച്ച​വ​രാ​യി​രു​ന്നു. കാരണം പ്രക്ഷോ​ഭ​ങ്ങ​ളും കലാപ​ങ്ങ​ളും നിമിത്തം കഴിഞ്ഞ പത്തു വർഷമാ​യി അക്രമം നിറഞ്ഞ ഒരു അന്തരീ​ക്ഷ​മാ​യി​രു​ന്നു ആ രാജ്യ​ത്തെ​ങ്ങും. അങ്ങനെ​യി​രി​ക്കെ 1971-ൽ യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​കൾക്ക്‌ അവരുടെ നിയമാം​ഗീ​കാ​രം കൂടെ നഷ്ടപ്പെട്ടു. ഇനി മുന്നോട്ട്‌ എങ്ങനെ​യാ​കും എന്നു ഞങ്ങൾ ചിന്തിച്ചു.

 അത്‌ പേടിച്ച്‌ പിന്മാ​റാ​നുള്ള സമയമാ​യി​രു​ന്നില്ല. രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടി​യു​ടെ കാർഡ്‌ കൊണ്ടു​ന​ട​ക്കു​ന്ന​തും പാർട്ടി​യു​ടെ ബാഡ്‌ജ്‌ ധരിക്കു​ന്ന​തും ഒക്കെ നിർബ​ന്ധ​മാ​ക്കി. ഇങ്ങനെ​യൊ​ക്കെ ക്രിസ്‌തീയ നിഷ്‌പ​ക്ഷ​ത​യിൽ വിട്ടു​വീഴ്‌ച വരുത്താൻ നാലു​പാ​ടു​നി​ന്നും സമ്മർദ​മു​ണ്ടാ​യി​ട്ടും ഒട്ടുമിക്ക സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളും തളരാതെ പിടി​ച്ചു​നി​ന്നു. പാർട്ടി​യു​ടെ ബാഡ്‌ജ്‌ ധരിക്കാ​ത്ത​വർക്ക്‌ സർക്കാ​രി​ന്റെ സേവന​ങ്ങ​ളൊ​ന്നും ലഭിക്കു​മാ​യി​രു​ന്നില്ല. പിന്നെ പട്ടാള​വും പോലീ​സും അവരെ വെറുതെ വിട്ടില്ല. പല സഹോ​ദ​ര​ങ്ങൾക്കും ജോലി നഷ്ടപ്പെട്ടു, കുട്ടി​കളെ ആണെങ്കിൽ സ്‌കൂ​ളിൽനി​ന്നു പുറത്താ​ക്കി, നൂറു​ക​ണ​ക്കി​നു സഹോ​ദ​ര​ങ്ങളെ ജയിലി​ലും അടച്ചു. ശരിക്കും കഷ്ടപ്പാടു നിറഞ്ഞ ഒരു സമയമാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. എങ്കിലും സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ധൈര്യ​ത്തോ​ടെ സന്തോ​ഷ​വാർത്ത പ്രസം​ഗി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടേ​യി​രു​ന്നു.

 ആ വർഷങ്ങ​ളിൽ മിക്ക സമയത്തും ഞാനും സൂസെ​യ്‌നും സർക്കിട്ട്‌-ഡിസ്‌ട്രി​ക്‌റ്റ്‌ വേലയി​ലാ​യി​രു​ന്നു, അതും ഉൾഗ്രാ​മ​ങ്ങ​ളിൽ. ഗ്രാമീ​ണ​ജീ​വി​തം ഒട്ടും എളുപ്പ​മാ​യി​രു​ന്നില്ല. തികച്ചും വ്യത്യ​സ്‌ത​മായ ഒരു ജീവി​ത​രീ​തി. പുല്ലു​മേഞ്ഞ കൊച്ചു​വീ​ടു​ക​ളിൽ കിടന്നു​റ​ങ്ങാൻ കഷ്ടിച്ചേ ഇടമു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. അവിടത്തെ ഉയരം കുറഞ്ഞ കട്ടിള​പ്പ​ടി​ക​ളിൽ എത്ര തവണ എന്റെ തല ഇടിച്ചി​ട്ടു​ണ്ടെന്ന്‌ എനിക്കു​തന്നെ അറിയില്ല. അരുവി​ക​ളിൽനി​ന്നോ പുഴക​ളിൽനി​ന്നോ ഒക്കെ കൊണ്ടു​വന്ന വെള്ളത്തി​ലാണ്‌ ഞങ്ങൾ കുളി​ച്ചത്‌. രാത്രി മെഴു​കു​തി​രി വെട്ടത്തി​ലി​രുന്ന്‌ വായി​ക്കണം. പാചക​മൊ​ക്കെ മരക്കരി ഉപയോ​ഗി​ച്ചാ​യി​രു​ന്നു. പക്ഷേ ഇതൊക്കെ ശരിക്കു​മുള്ള മിഷനറി ജീവി​ത​ത്തി​ന്റെ ഭാഗമാ​യി​ട്ടാണ്‌ ഞങ്ങൾ കണ്ടത്‌. ഞങ്ങൾ അവിടെ ചെന്നതു​തന്നെ അതിനാ​യി​ട്ടാ​ണ​ല്ലോ. ദിവ്യാ​ധി​പത്യ പ്രവർത്ത​ന​ത്തി​ന്റെ മുന്നണി​പ്പോ​രാ​ളി​ക​ളാണ്‌ ഞങ്ങളെന്ന്‌ ശരിക്കും ഞങ്ങൾക്കു തോന്നി.

 ഭക്ഷണവും വെള്ളവും വസ്‌ത്ര​വും പാർപ്പി​ട​വും ഒക്കെ ഉള്ളതു​തന്നെ ഒരു വലിയ കാര്യ​മാ​ണെന്നു മനസ്സി​ലാ​ക്കി​ത്തു​ട​ങ്ങി​യത്‌ ഇവി​ടെ​യുള്ള സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളോ​ടൊ​പ്പം ജീവി​ച്ച​പ്പോ​ഴാണ്‌. (1 തിമൊ​ഥെ​യൊസ്‌ 6:8) ബാക്കി നമ്മുടെ ജീവി​ത​ത്തി​ലു​ള്ള​തെ​ല്ലാം ഒരു ബോണസ്‌ ആണെന്നു പറയാം. അന്നു പഠിച്ച ആ പാഠം ഇപ്പോ​ഴും ഞങ്ങളുടെ മനസ്സി​ലുണ്ട്‌.

 അപ്പോ​സ്‌ത​ല​നാ​യ പൗലോ​സി​നു നേരിട്ട അത്രയും പ്രശ്‌ന​ങ്ങ​ളൊ​ന്നും ഞങ്ങൾക്കു നേരി​ട്ടി​ട്ടില്ല. പക്ഷേ ആ പ്രദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലൂ​ടെ യാത്ര ചെയ്യു​മ്പോൾ ഞങ്ങൾക്ക്‌ എത്ര​ത്തോ​ളം വിശ്വാ​സ​മുണ്ട്‌, ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഈ വേല ചെയ്യാൻ എത്ര​ത്തോ​ളം ആഗ്രഹ​മുണ്ട്‌ എന്നൊക്കെ ചില​പ്പോ​ഴെ​ങ്കി​ലും പരി​ശോ​ധി​ക്ക​പ്പെ​ട്ടി​ട്ടുണ്ട്‌. അവിടത്തെ റോഡു​ക​ളു​ടെ അവസ്ഥ പരിതാ​പ​ക​ര​മാ​യി​രു​ന്നു. ചിലയി​ട​ത്താ​ണെ​ങ്കിൽ റോഡ്‌ ഇല്ലെന്നു​തന്നെ പറയാം. കല്ലുകൾ നിറഞ്ഞ വഴിയി​ലൂ​ടെ പോകു​മ്പോൾ കുലു​ങ്ങി​ക്കു​ലു​ങ്ങി ആകെ ഒരു പരുവ​മാ​കും. ചില സമയത്ത്‌ വണ്ടി മണലിൽ പൂണ്ടു​പോ​കും. മഴക്കാ​ല​മാ​ണെ​ങ്കിൽ വണ്ടി ചെളി​യിൽ താഴും. പശപോ​ലെ ഒട്ടിപ്പി​ടി​ച്ചി​രി​ക്കുന്ന ചെളി​യിൽനി​ന്നു വണ്ടി വലി​ച്ചെ​ടു​ക്കാൻ പിന്നെ പെടാ​പ്പാ​ടു പെടണം. ഒരിക്കൽ ഞങ്ങൾ ഒരു ദിവസം മുഴുവൻ വണ്ടി ഓടി​ച്ചെ​ത്തി​യത്‌ ആകെ 70 കിലോ​മീ​റ്റ​റാണ്‌. അതിനി​ട​യ്‌ക്ക്‌ 12 പ്രാവ​ശ്യം വണ്ടി പൊക്കി​യെ​ടു​ക്കേ​ണ്ടി​വന്നു.

 ആ ഉൾനാടൻ ഗ്രാമ​ങ്ങ​ളി​ലൊ​ക്കെ പ്രവർത്തി​ക്കു​ന്നത്‌ ബുദ്ധി​മു​ട്ടാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും യഹോ​വ​യോട്‌ ഇത്രയും അടുപ്പം തോന്നിയ മറ്റൊരു സമയം ഉണ്ടായി​രു​ന്നില്ല. പ്രശ്‌നങ്ങൾ മാറ്റാൻ പറ്റിയി​ല്ലെ​ങ്കി​ലും യഹോ​വ​യു​ടെ സഹായ​മു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ സന്തോ​ഷ​ത്തോ​ടെ സഹിച്ചു​നിൽക്കാൻ പറ്റു​മെന്ന്‌ ഞങ്ങൾക്കു മനസ്സി​ലാ​യി. പുറ​ത്തൊ​ക്കെ പോയി ഇപ്പറഞ്ഞ​തു​പോ​ലെ സാഹസി​ക​മായ യാത്ര നടത്തുന്ന ഒരു പ്രകൃ​ത​മാ​യി​രു​ന്നില്ല സൂസെ​യ്‌ന്റേത്‌. എങ്കിലും അവൾ ഒരിക്കൽപ്പോ​ലും പരാതി പറഞ്ഞി​ട്ടില്ല. സന്തോഷം നിറഞ്ഞ, അനു​ഗ്ര​ഹങ്ങൾ ആസ്വദിച്ച, കുറെ​യ​ധി​കം കാര്യങ്ങൾ പഠിച്ച ഒരു സമയമാ​യി​രു​ന്നു അത്‌.

 സയറി​ലാ​യി​രു​ന്ന​പ്പോൾ പല തവണ എന്നെ അറസ്റ്റു ചെയ്‌തി​ട്ടുണ്ട്‌. ഒരിക്കൽ എന്റെ പേരി​ലുള്ള കള്ളക്കേസ്‌ എന്തായി​രു​ന്നെ​ന്നോ, ഞാൻ വജ്രം അനധി​കൃ​ത​മാ​യി കടത്തു​ന്നു​ണ്ടെന്ന്‌. ശരിക്കും പേടി തോന്നി​യി​ട്ടുണ്ട്‌, അതു സ്വാഭാ​വി​ക​മാ​ണ​ല്ലോ. എന്നാൽ അപ്പോ​ഴൊ​ക്കെ ഞങ്ങൾ ഓർത്തത്‌ ഇതായി​രു​ന്നു, ഞങ്ങൾക്കു നിയമി​ച്ചു​കി​ട്ടിയ ശുശ്രൂഷ പൂർത്തി​യാ​ക്കാൻ യഹോവ ആഗ്രഹി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടെ​ങ്കിൽ അതിനുള്ള സഹായ​വും യഹോവ തരും. ശരിക്കും അതുത​ന്നെ​യാണ്‌ യഹോവ ചെയ്‌ത​തും.

 1981-ൽ കിൻഷാ​സ​യി​ലുള്ള ബ്രാഞ്ചിൽ സേവി​ക്കാ​നാ​യി ഞങ്ങൾക്കു ക്ഷണം ലഭിച്ചു. നമു​ക്കെ​തി​രെ​യുള്ള നിരോ​ധനം നീക്കി​യത്‌ ഒരു വർഷം മുമ്പാ​യി​രു​ന്നു. ബ്രാഞ്ച്‌ കെട്ടിടം ഒന്നുകൂ​ടി വലുതാ​ക്കി പണിയാൻവേണ്ടി സഹോ​ദ​രങ്ങൾ ഒരു സ്ഥലം കണ്ടെത്തി. ഒട്ടും പ്രതീ​ക്ഷി​ക്കാ​തെ​യാണ്‌ 1986 മാർച്ചിൽ അവിടെ നമ്മുടെ പ്രവർത്ത​ന​ങ്ങൾക്ക്‌ പ്രസി​ഡന്റ്‌ നിരോ​ധനം ഏർപ്പെ​ടു​ത്തി​യത്‌. അങ്ങനെ പണി നിറു​ത്തി​വെ​ക്കേ​ണ്ടി​വന്നു. താമസി​യാ​തെ മിക്ക മിഷന​റി​മാർക്കും രാജ്യം വിട്ടു​പോ​കേ​ണ്ട​താ​യും വന്നു.

 ഞങ്ങൾക്കു കുറച്ച്‌ കാലം​കൂ​ടെ അവിടെ തുടരാ​നാ​യി. ഞങ്ങളെ അധികാ​രി​കൾ എപ്പോ​ഴും നിരീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നു​ണ്ടെന്ന്‌ അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും ശുശ്രൂഷ തുടർന്നു​കൊ​ണ്ടു​പോ​കാ​നാ​യി ഞങ്ങളെ​ക്കൊണ്ട്‌ ആകുന്ന​തെ​ല്ലാം ഞങ്ങൾ ചെയ്‌തു. എത്ര നോക്കി​യും കണ്ടും കാര്യങ്ങൾ ചെയ്‌തി​ട്ടും ഒരു ദിവസം ബൈബിൾപ​ഠനം നടത്തുന്ന സമയത്ത്‌ എന്നെ അവർ അറസ്റ്റു ചെയ്‌തു. ഒരുപാ​ടു തടവു​പു​ള്ളി​ക​ളുള്ള ഒരു വലിയ ഇരുട്ട​റ​യി​ലാണ്‌ എന്നെ കൊണ്ടി​ട്ടത്‌. കാറ്റും വെളി​ച്ച​വും കടക്കാൻ ഭിത്തി​യിൽ അങ്ങു മുകളിൽ ഒരു കുഞ്ഞു ദ്വാരം മാത്ര​മാണ്‌ ആകെക്കൂ​ടി ഉണ്ടായി​രു​ന്നത്‌. ആകെപ്പാ​ടെ ആവിയടഞ്ഞ, ദുർഗന്ധം വമിക്കുന്ന ഒരു ഇരുട്ടു​മു​റി. എന്തൊരു ചൂടാ​യി​രു​ന്നെ​ന്നോ അവിടെ! ചില തടവു​പു​ള്ളി​കൾ എന്നെ പിടിച്ച്‌ അവരുടെ ഇടയിൽത്തന്നെ നേതാ​വാ​യി നടക്കുന്ന ഒരാളു​ടെ അടു​ത്തേക്കു കൊണ്ടു​പോ​യി. അയാൾ എന്നോടു പറഞ്ഞു: “ഞങ്ങളുടെ ദേശീ​യ​ഗാ​നം പാട്‌.” “അത്‌ എനിക്ക്‌ അറിയി​ല്ല​ല്ലോ” എന്നു ഞാൻ പറഞ്ഞു. “അങ്ങനെ​യാ​ണെ​ങ്കിൽ നിന്റെ രാജ്യ​ത്തി​ന്റെ ദേശീ​യ​ഗാ​നം പാട്‌” എന്നായി അവർ. “അയ്യോ, അതും എനിക്ക്‌ അറിയി​ല്ല​ല്ലോ” ഞാൻ പറഞ്ഞു. അപ്പോൾ അയാൾ എന്നെ ഒരു ഭിത്തി​യോ​ടു ചേർത്ത്‌ നിറുത്തി. മുക്കാൽ മണിക്കൂ​റോ​ളം അങ്ങനെ നിൽക്കാൻ പറഞ്ഞു. എന്തായാ​ലും അവിടത്തെ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ സഹായ​ത്താൽ കുറച്ച്‌ നാൾ കഴിഞ്ഞ​പ്പോ​ഴേ​ക്കും എനിക്കു പുറത്തി​റ​ങ്ങാ​നാ​യി.

 ആ രാജ്യത്തെ സാഹച​ര്യ​ങ്ങൾക്കു വലിയ മാറ്റ​മൊ​ന്നും ഉണ്ടായില്ല. കുറച്ച്‌ നാൾ കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ ഞങ്ങളെ സാംബി​യ​യി​ലേക്കു നിയമി​ച്ചു. കോം​ഗോ വിട്ടു​പോ​രു​മ്പോൾ ഞങ്ങളുടെ മനസ്സിൽ പല വികാ​ര​ങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നു. ചെറി​യൊ​രു ആശ്വാ​സ​വും എന്നാൽ സങ്കടവും. കഴിഞ്ഞ 18 വർഷമാ​യി വിശ്വ​സ്‌ത​രായ മിഷന​റി​മാ​രു​ടെ​യും അവിടത്തെ സഹോ​ദ​ര​ങ്ങ​ളു​ടെ​യും കൂടെ​യാ​യി​രു​ന്ന​ല്ലോ ഞങ്ങൾ. അതൊക്കെ ഞങ്ങളുടെ മനസ്സി​ലേക്കു വന്നു. ടെൻഷൻ നിറഞ്ഞ സമയങ്ങൾ പലപ്പോ​ഴാ​യി ഉണ്ടാ​യെ​ങ്കി​ലും യഹോവ അനു​ഗ്ര​ഹി​ക്കു​ന്നതു ഞങ്ങൾക്കു ശരിക്കും കാണാൻ കഴിഞ്ഞു. യഹോവ ഞങ്ങളുടെ ഒപ്പമു​ണ്ടെന്ന്‌ ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഉറപ്പാ​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾ സ്വാഹി​ലി​യും ഫ്രഞ്ചും പഠിച്ചു. സൂസെ​യ്‌നാ​ണെ​ങ്കിൽ കുറ​ച്ചൊ​ക്കെ ലിംഗാല ഭാഷയും പഠിച്ചു. 130-ലധികം ആളുകളെ സ്‌നാ​ന​ത്തി​ന്റെ പടിയി​ലേക്കു പുരോ​ഗ​മി​ക്കാൻ സഹായി​ച്ചത്‌ വലി​യൊ​രു സന്തോ​ഷ​മാ​യി. ഞങ്ങൾ അവിടെ കോം​ഗോ​യിൽ ചെയ്‌ത പ്രവർത്തനം പിന്നീടു സത്യത്തി​ലേ​ക്കു​വ​രാൻ ഒരുപാ​ടു പേരെ സഹായി​ച്ചു. അതിലും ഞങ്ങൾക്കു സംതൃ​പ്‌തി ഉണ്ട്‌. 1986-ൽ ഏർപ്പെ​ടു​ത്തിയ നിരോ​ധനം 1993-ൽ സുപ്രീം​കോ​ടതി പിൻവ​ലി​ച്ചു. ഇപ്പോൾ കോം​ഗോ​യിൽ 2,40,000-ത്തിലധി​കം പ്രചാ​ര​ക​രുണ്ട്‌.

 സാംബി​യ​യിൽ വന്നതിനു ശേഷം ഇവിടു​ത്തെ പുതിയ ബ്രാഞ്ച്‌ കെട്ടിടം പണിയു​ന്ന​തും പിന്നീട്‌ അതു വിപു​ല​മാ​ക്കു​ന്ന​തും ഒക്കെ ഞങ്ങൾക്കു കാണാൻ കഴിഞ്ഞു. 1987-ൽ ഞങ്ങൾ വന്നപ്പോൾ ഉള്ളതി​നെ​ക്കാൾ മൂന്നി​ര​ട്ടി​യി​ല​ധി​കം പ്രചാ​രകർ ഇപ്പോൾ സാംബി​യ​യിൽ ഉണ്ട്‌.

 മുഴു​സ​മ​യ​സേ​വ​ന​ത്തിൽ ഒരു മാസം​പോ​ലും തികയ്‌ക്കി​ല്ലെന്നു പലരും പറഞ്ഞ ആ ചെറു​പ്പ​ക്കാ​രനെ നിങ്ങൾ ഓർക്കു​ന്നി​ല്ലേ? യഹോ​വ​യു​ടെ അനു​ഗ്ര​ഹ​ത്താ​ലും സൂസെ​യ്‌ന്റെ പിന്തു​ണ​യാ​ലും ഞാൻ ഇപ്പോൾ മുഴു​സ​മ​യ​സേ​വ​ന​ത്തിൽ 65 വർഷം പിന്നി​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു! യഹോവ നല്ലവ​നെന്നു രുചി​ച്ച​റി​യാൻ എനിക്കു കഴിഞ്ഞു.—സങ്കീർത്തനം 34:8.

 ഞങ്ങൾക്കു വലിയ പ്രത്യേ​ക​ത​യൊ​ന്നു​മില്ല. സമർപ്പ​ണ​ത്തി​ന്റെ സമയത്ത്‌ യഹോ​വ​യ്‌ക്കു കൊടുത്ത വാക്കിനു ചേർച്ച​യിൽ പ്രവർത്തി​ക്കാൻ ഞങ്ങൾ ശ്രമി​ച്ചെന്നു മാത്രമേ ഉള്ളൂ. ഒരിക്ക​ലും ‘പിന്മാ​റാ​നല്ല,’ വിശ്വാ​സ​ത്തിൽ വളരാ​നും അങ്ങനെ ‘ജീവരക്ഷ നേടാ​നും’ യഹോവ ഞങ്ങളെ തുടർന്നും സഹായി​ക്കു​മെന്ന്‌ ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഉറപ്പാണ്‌.—എബ്രായർ 10:39.

 ഡേയ്‌റെ​ല്ലും സൂസെയ്‌ൻ ഷാർപ്പും: യഹോ​വയെ മുഴു​ദേ​ഹി​യോ​ടെ സേവി​ക്കാൻ ഞങ്ങൾ വാക്കു​കൊ​ടു​ത്തു എന്ന വീഡി​യോ കാണുക.