•  Bõe yĩng tɩ m yamã yuusdẽ?

•  Bõe n tõe n sõng maam tɩ m yamã ra yuusdẽ

•  Kom-bɩɩs a taab sẽn yete

 “M pa le karemd sɛb wʋsg wa pĩndã ye. M pʋd n pa le rat n karem sull sẽn yaa wok ye.”—A Elaine.

 “M sã n get video tɩ kaoosd n pa satẽ, m maandame t’a kẽng tʋʋll-tʋʋlle.”—A Miranda.

 “M sã n maand bũmb sẽn tar yõod tɩ m telefõnnã wa yãbda, m sẽn dat bal yaa m bãng ãnd soab n tool maam mesaaze.”—A Jane.

 Tɛknolozi wã teedã tõe n kɩtame tɩ d yamã yuus bɩ? Kẽer sak n deegame tɩ yaa woto. A Nicholas Carr sẽn yaa seb-gʋlsd la sẽn kõt sagls ãnterepiriiz-rãmbã zãab wɛɛngẽ wã yeelame tɩ d sã n nong n tʋmd ne ẽntɛrnetã wʋsgo, d paamda kibay nins d sẽn datã tʋʋll-tʋʋll n pa modg wʋsg ye. Woto kɩtdame tɩ d yamã yuusd wʋsg n yɩɩd pĩndã. a

 Ad bũmb a tãab wɛɛngẽ tɛknolozi wã teed sẽn tõe n kɩt tɩ d yamã yuusi.

•   F sã n wa sõsd ne neda. Pag a ye yʋʋr sẽn boond t’a Maria yeelame t’a gũus n gesame tɩ neb kẽer toonda mesaaz-rãmba, n tãood ze-video-rãmb wall b be rezo sosiyo-rãmbã zug ne b telefõnnã, baa b sã n wa gomd ne ned neng ne nenga.

•   F sã n wa be karen-doogẽ wã. Sebr a ye yeelame yaa: Karen-biis wʋsg sak n deegame tɩ b talla b telefõnnã n tool mesaaz-rãmba, n kẽ ẽntɛrnetã pʋgẽ bɩ n ges video-rãmb wall bũmb a taab karen-doogẽ wã. Pa b karengã yĩng la b tʋm ne b telefõnnã ye.

•   F sã n wa karemdẽ. A Chris sẽn tar yʋʋm 22 yeelame yaa: “M telefõnnã sã n wa yãb fãa, yaa toog wʋsg ne maam tɩ m pa rɩk n gese.” F sã n yaa karen-biig n bas tɩ tɛknolozi wã teed tiisd foo, f tõe n dɩka lɛɛr a tãab bɩ sẽn yɩɩd rẽ n maan ɛgzɛrsis sẽn segd n kaoos lɛɛr a ye bala.

 D sẽn segd n bãnge: F sã n bas tɩ tɛknolozi wã teed tiisd-f la b so foo, f pa na n tõog tɩ f yamã ra yuusdẽ ye.

•   F sã n wa sõsd ne neda. Biiblã yeelame yaa: “Ra bao-y y mens nafr bal ye. Bao-y y taabã nafr me.” (Filip rãmbã 2:4) Kelg ned ning f sẽn gomd ne wã neer n wilg tɩ f nand-a lame. Fo sã n wa sõsd ne neda, get a soabã n da bas tɩ f telefõnnã tiis-f ye.

   “Fo sã n wa sõsd ne neda, ra tõgd f telefõnnã ye. Wilg tɩ f waoogda ned ning f sẽn sõsd ne wã, n kelgd-a neere.”—A Thomas.

   SAGLGA: Fo sã n wa sõsd ne neda, bɩ f bĩng f telefõnnã kɛɛnga. Bãngdbã yeelame tɩ f sã n wa sõsd ne ned tɩ f telefõnnã be yambẽ, na n tiis-f lame. Bala f tõe n wa rat n tõgame.

•   F sã n wa be karen-doogẽ wã. Biiblã yeelame yaa: “B y gũus ne y sẽn kelgd to-to wã.” (Luk 8:18) F sã n tõe n paam ẽntɛrnetã lekollẽ wã, tũ sagl-kãngã n da karem bɩ n tool mesaaz-rãmba, wall f tão ze-video-rãmb karengã sasa ye.

   “F sã n wa be karen-doogẽ wã bɩ f modg n kelg neere. Gʋls bũmb kẽer karen-saambã sẽn yete. Sã n tõeyã bɩ f zĩnd taoor zaoosẽ wã sẽn na yɩl tɩ bũmb ra tiis-f ye.”—A Karen.

   SAGLGA: Gʋls f not-rãmbã sebr zugu. Ra gʋls-b ordinatɛɛr zug ye. B vaeesame n mik tɩ f sã n maan woto pa na n tiis-f wʋsgo, la na n sõng-f lame tɩ f tẽeg bũmb nins f sẽn zãmsã nana-nana.

•   F sã n wa karemdẽ. Biiblã yeelame yaa: “Bao yam la f bao bãngre.” (Yel-bũnã 4:5) Vɛrse-kãngã wilgdame tɩ f segd n modg n wʋma bũmb ning f sẽn zãmsdã võor sõma, n da zãmsd yĩngr-yĩngr sẽn na yɩl n paam not sõma bal ye.

   “M sã n wa karemdẽ, m ningda m tablɛtã mood aviõ. Woto sõngda maam tɩ m tagsd mam sẽn maand bũmb ningã yell zug bala. Mam pa get mesaaz-rãmbã b sẽn toond maamã ye. Mam sã n pa rat n yĩm bũmb m sẽn bãnge, m gʋlsd-a-la sebr zugu.”—A Chris.

   SAGLGA: Modg tɩ bũmb sẽn tõe n tiis foo ra zĩnd zĩig ning fo sẽn karemdã ye. Modg tɩ zĩigã yɩ yɩlemd la sakd gesgo.