Onineski 1935 ompa Darlaston (Inglaterra), se altepetsintli tlen okitokayojtijkej Black Country porque ompa okatkaj miak fábricas uan otlapopokaya. Ijkuak onikpiaya naui xiuitl, iTlaixpantijkauan Jehová opejki kinmachtiaj notatajuan. Ijkuak onikpiaya kanaj 14 noso 15 xiuitl opejki nikneltoka melauak tlen tlamachtia Biblia. Onimoapolakti itech 1952 ijkuak onikpiaya 16 xiuitl.

Opejki nitekipanoua kanin kinchiuaj teposmej para carros. Opejki nechmachtiaj para nechmakaskiaj tekitl tlen okachi ipati. Sapanoua onechpaktiaya non tekitl.

Se tonal tlayekanki itech circuito onechtlajtlani kox uelis nitlamachtiskia ika se amochtli ijkuak timonechikoskiaj ompa Willenhall tlajko semana. Pero oui onikitak tlen nikchiuas. Porque noijki onimonechikouaya tlajko semana ompa Bromsgrove, tlen amo uejka okatka kanin onitekipanouaya, okatka kanaj 32 kilómetros kanin onichantiaya. Itlamian semana onimonechikouaya iuan notatajuan ompa Willenhall.

Oniknekiaya nitlapaleuis itech ialtepe Jehová, ik non, onikseli tlen onechilui tlayekanki itech circuito. Pero omonekiaya ayakmo nitekipanos kanin onitekipanouaya. Niyolpaki onikkauili Jehová manechyekana uan axkan ueli niktekichiuilia.

Ijkuak onimonechikouaya ompa Bromsgrove, onikixmatki Anne, ye sapanoua kualtsin, okitekichiuiliaya Jehová. Itech 1957 otimonamiktijkej, tiyolpakij san sekan otitlapaleuijkej itech circuito, Betel, ken precursor regular uan precursor especial. Anne nechpaleuia maniyolpaki.

Itech 1966 otiajkej tlamachtil 42 ompa Patterson tlen itoka Galaad. Sapanoua otiyolpakej porque otechtitlankej Malaui, ompa miakej yolkualmej uan kuali kinseliaj oksekimej, ik non, sekimej kijtouaj non altepetl yetoskia ken iyolo África.

Itech febrero 1967 otiajsitoj ompa Malaui. Se metstli otimomachtijkej intlajtol akinmej ompa chantij. Satepan otechtitlankej matitlapaleuitij itech distrito. Otiajkej itech tocarro, otimokuayejyekojkej non carro san kanin uelis techuikaskia hasta itech aueyatl. Pero amo ijkon opanok porque carro san uelis techuikaskia kanin atl amo okatka uejkatlan. Ualeua otimokalotiayaj itech kalmej tlen okinchijchijkej ika sokitl uan ikuapak ika paja. Ijkuak sapanoua okiauiaya omonekiaya tiktlaliskej ikuapak kali se lona para amo kalakiskia atl. Maski otitlajyouijkej ijkuak otipejkej tiktekichiuiliaj Jehová ken misioneros. ¡Sapanoua otiyolpakej!

Itech metstli abril onikitak tekiuajkej techixnamikiskiaj. Itech radio onikkak doctor Hastings Banda tlen okatka presidente ompa Malaui, okijtouaya tiiTlaixpantijkauan Jehová amo otiktlaxtlauayaj impuestos uan amo tikinkauiliaj oksekimej mamokajkalakikan itech política. Pero amo melauak tlen okijtouaya. Otikmatiayaj okualaniaya porque tejuan amo timokajkalakiaj itech política uan amo otikinkouayaj tarjetas para tikpaleuiskej se partido.

Metstli septiembre itech periódicos okijtojkej, presidente okijto tokniuan san kanin okinchiuilijtinemiayaj tlen amo kuali oksekimej. Ik non, tekiuajkej tlen okatkaj itech non altepetl amo otechkauilijkej ompa matitlapaleuikan ken misioneros. Presidente okijto kinmiluiskia oksekimej ayakmo makinkauilikan ompa mayetokan iTlaixpantijkauan Jehová. Uan ijkon opanok, 20 de octubre 1967  policías uan oksekimej tekiuajkej oajsitoj Betel tlen okatka itech non altepetl, okitsakej uan okinkixtijkej nochtin misioneros.

Eyi tonal otitsaktokaj, satepan otechuikakej itech altepetl Mauricio tlen okinauatiaya Gran Bretaña. Tekiuajkej ayakmo otechkauilijkej ompa matimokauakan ken misioneros, ik non, ialtepe Jehová otechtitlanki Rodesia (Zimbabue). Ompa otechseli se policía pero amo otechkauiliaya matipanokan, ye okijto: “Onamechkixtijkej Malaui uan amo onamechkauilijkej ximokauakan altepetl Mauricio uan axkan nikan nankinekij nanmokauaskej”. Anne opejki choka, san kanin otiayaj amikaj kuali otechseliaya. Ijkuakon oniknekiaya nimokopas Inglaterra. Tekiuajkej otechkauilijkej matikochitij Betel pero mostlatika inmiuan timokopaskiaj. Maski yotimosotlajtokaj otikkauilijkej Jehová makiyektlali tlen opanotoka. Mostlatika ijkuak yitiotlak otechkauilijkej matimokauakan ompa Zimbabue. Amo keman nikilkauas ken onimomachili. Otikneltokayaj Jehová otechyekantoka.

Itech Betel tlen okatka ompa Zimbabue, onechtlalijkej manikita ken tetlapouiskej tokniuan ompa Malaui uan Mozambique. Tokniuan tlen ochantiayaj ompa Malaui otlaxikojtokaj porque okintlajyouiltijtokaj. Onikintlajtolkopaya amamej tlen okintitlaniayaj tlayekankej itech circuito tlen okatkaj ompa Malaui. Se tonal onitlajtolkopki maski yiyouak. Ijkuak oniktlajtolti ken sapanoua okintlajyouiltijkej tokniuan, onichokak. a Pero noijki onimoyolchika porque yejuan nochipa okitlakamatkej Jehová, otlaneltokakej uan otlaxikojkej (2 Cor. 6:4, 5).

Otikinpaleuijkej tokniuan tlen ok okatkaj ompa Malaui uan tlen oyajkej Mozambique, makipiakan amochmej. Ompa Malaui okachi otlajtouayaj Chichewa, ik non, tokniuan otlajtolkopayaj ika non tlajtoli pero satepan okinuikakej Zimbabue. Ompa se tokni okitetliokoli tlali uan okichijchi se kali kanin tlajtolkopaskiaj uan kanin chantiskiaj tokniuan. Ijkon yejuan ueli okintlajtolkopkej amatlajkuilolmej.

Otikyektlalijkej nochi para ijkon tlayekankej itech circuito tlen okatkaj Malaui uelis monechikoskiaj sejse xiuitl itech ueyi nechikol de distrito ika tlajtoli Chichewa, ompa Zimbabue. Ompa okinmakayaj amamej tlen okipiaya tlen tlamachtiskiaj itech ueyi nechikol. Ijkuak omokopkej Malaui okintlapouijkej tokniuan tlen omomachtijkej itech ueyi nechikol. Se xiuitl ijkuak okintlajpalotoj tokniuan ompa Zimbabue okinyolchikajkej tlayekankej itech circuito, ijkuak okichijkej Tlamachtil itech Tekiuajkayotl.

Itech febrero 1975 onikintlajpaloto tokniuan tlen okiskej Malaui uan omopaleuitoj Mozambique. Nonmej tokniuan okichiuayaj tlen okinmiluiaya ialtepe Jehová uan okintlalijkej sekimej tokniuan mayetokan tlayekankej. Nonmej tlayekankej okiyektlalijkej tlen momachtiskiaj ijkuak monechikoskiaj, okitakej akinmej tlamachtiskiaj uan omomachtiayaj texto tlen motlajtoltia mojmostla uan revista Akin Tetlapouijtok uan okinchiuayaj uejueyij nechikolmej. Kanin omopaleuiayaj tokniuan okatka ken ijkuak omochiuaya uejueyij nechikolmej, okatkaj akinmej tlachipauaj, kanin okintlamakayaj uan okatkaj akinmej otlamaluiayaj. Tokniuan uelij ijkon okichijkej porque Jehová okinteochi. ¡Ijkuakon sapanoua onimoyolchika!

Maski itech 1970 Betel tlen kajki Zambia opejki kiyekana Betel tlen kajki Malaui. Ne ok onikintlasojtlaya tokniuan tlen chantij Malaui uan inpatka onimotlatlaujtiaya. Nikmati tokniuan noijki ijkon omomachiliayaj. Ne onitlayekanaya Betel tlen kajki Zimbabue, ik non, onimonechikouaya iuan tokniuan tlen otlayekanayaj central mundial uan oksekimej tokniuan tlen okitayaj ken tetlapouiskej ompa Malaui, África uan Zambia. Nochipa  otimotlajtlaniayaj: “¿Ken uelis okachi tikinpaleuiskej tokniuan tlen chantij Malaui?”.

Satepan tokniuan ayakmo okachi okintlajyouiltijkej, ik non, tlen ocholojkaj omokopkej Malaui. Pero tokniuan tlen ompa omokajkej ayakmo sapanoua otlajyouiayaj. Noijki altepemej tlen amo uejka okatkaj opejki kinkauiliaj iTlaixpantijkauan Jehová mamonechikokan uan matetlapouikan. Itech 1991 ompa Mozambique noijki okinkauilijkej tokniuan ijkon makichiuakan. Pero ok otimotlajtlaniayaj “¿Keman kinkauiliskiaj tokniuan ompa Malaui oksepa makitekichiuilikan Jehová?”.

Satepan ompa Malaui itech 1993 opejki kinkauiliaj tokniuan oksepa matetlapouikan. Ik non, se misionero onechtlajtlani: “¿Timokopas Malaui?”. Ijkuakon yonikpiaya 59 xiuitl, ik non, onikilui: “Amo, yinikpia miak xiuitl”. Non tonal tokniuan tlen pouij itech Cuerpo Gobernante otechtitlanilijkej se carta kanin otechyoleuayaj matimokopakan Malaui.

Otiyolpakiayaj titlapaleuiskej ompa Zimbabue, ik non, otikitakej oui tiaskej Malaui. Yotimomatkaj uan ompa yotikinpiayaj toyolikniuan. Tokniuan tlen pouij itech Cuerpo Gobernante kuali otechajsikamatkej uan otechiluijkej tla otiknekiayaj uelis timokauaskiaj Malaui noso tiaskiaj Zimbabue. Xamo amo oui tikpejpenaskiaj timokauaskiaj pero ijkuakon onikilnamik tlen okichijkej Abrahán uan Sara maski yokipiayaj miak xiuitl okikajtejkej inkalijtik uan nochi tlen okipiayaj, ijkon okikauilijkej Jehová makinyekana (Gén. 12:1-5).

Otikkauilijkej matechyekana ialtepe Jehová uan itech 1 de febrero 1995 otimokopkej Malaui, opanok 28 xiuitl ijkuak oksepa ompa otimokopkej. Ijkuakon ne uan ok ome tokniuan opejki titlayekanaj Betel tlen okatka itech non altepetl. San niman opejki tikitaj ken uelis tokniuan kitekichiuiliskiaj Jehová.

Sapanoua otechtlajtlachialtij Jehová san niman okinmiaktili tokniuan. Itech 1993 okatkaj 30,000 uan 1998 yokatkaj kanaj 42,000 tokniuan. b Opejki tikchiuaj miak tlamantli, ik non, tokniuan tlen pouij itech Cuerpo Gobernante okijtojkej kichijchiuaskiaj okse kali Betel. Otikojkej tlali tlen okipiaya 12 hectáreas ompa Lilongüe. Onechiluijkej manitlapaleui iuan tokniuan tlen tlayekanaj para makinchijchiuakan kalmej.

 Itech mayo 2001 tokni Guy Pierce tlen opouiaya itech Cuerpo Gobernante okipanolti se tlamachtil, ijkuak okiyankuilijkej kali. Ijkuakon omonechikojkej 2,000 tokniuan. Miakej yokipiayaj 40 xiuitl omoapolaktijkej. Nonmej tokniuan miak xiuitl okixikojkej ijkuak okintlajyouiltijkej. Maski amo okipiayaj miak tomin otlaneltokayaj uan kuali omouikayaj iuan Jehová. Oyolpakej ijkuak otlaixmatitoj Betel tlen okichijchijkej uan ijkuak ompa okatkaj otlakuikakej ijkon ken okichiuayaj África. Non sapanoua onechyolpakti uan amo keman nikilkauas. Tlen okinpanok tokniuan nechititia Jehová sapanoua kinteochiua akinmej tlaneltokaj uan tlaxikouaj.

Ijkuak otiktlamijkej Betel, opejki nechtitlanij manikpanolti tlamachtil ijkuak kinyankuiliaj kalmej kanin monechikouaj tokniuan. Tokniuan tlen omonechikouayaj ompa Malaui amo okipiayaj miak tomin para kichiuaskiaj kali kanin monechikoskiaj, ik non, okinchijchiuilijkej. Kali kanin omonechikouayaj tokniuan ochijchitoka ika kuauitl uan ikuapak ika akatl uan bancos tlen ipan omotlaliayaj okinchijchiuayaj ika sokitl. Axkan tokniuan kinchijchiuaj ladrillos para kinchijchiuaskej kalmej kanin monechikoskej. Okachi okinpaktiaya motlaliskej itech bancos uan amo itech sillas porque itech bancos okachi miakej uelis motlaliskiaj.

Niyolpaki nikita Jehová kinpaleuia oksekimej makitechiuilikan. Onechtlajtlachialtiaya, ijkuak onikinmitaya tokniuan africanos san niman otlapaleuiayaj uan okichiuayaj tlen okinmachtiaya ialtepe Jehová. Tlen omomachtijkej okinpaleui para okachi matlapaleuikan Betel uan itech tlanechikolmej. Akinmej yikin omochiuayaj tlayekankej itech circuito okinyolchikauayaj tokniuan. Nonmej tlayekankej yokipiayaj insiua, ualeua infamilia uan oksekimej okinmiluiayaj makinpiakan inkoneuan pero yejuan okinekiayaj okachi kitekichiuiliskej Jehová, ik non, okijtojkej satepan kinpiaskiaj.

Ijkuak yotikatkaj 52 xiuitl ompa África, opejki nimokokoua. Tokniuan tlen otlayekanayaj Betel okintlajtlanijkej tokniuan tlen pouij itech Cuerpo Gobernante kox uelis techtitlaniskiaj Betel tlen kajki Gran Bretaña, yejuan okijtojkej uelis ompa tiaskiaj. Otimoyolkokojkej porque ayakmo titlapaleuiskiaj kanin achto otikatkaj pero maski yotikokoxkatikej tokniuan tlen katej Betel nikan Gran Bretaña techmaluiaj.

Nikita kuali onikpejpenki porque onikkauili Jehová manechyekana. Tla noselti nimoyekanaskia uan sapanoua nitekipanoskia amo oniktekichiuiliskia Jehová. Ye okimatiaya omonekiaya manechpaleui para nikchiuaskia tlen kineki (Prov. 3:5, 6). Ijkuak onikatka nitelpochtli oniknekiaya nikitas ken tekipanoua se empresa. Pero ialtepe Jehová yonechpaleui kuali maniyeto. Yonikitak ijkuak tiktekichiuiliaj Jehová tiyolpakij.