“Gbɛ̃ngɔ ti klima ati nvɛ̃ni pɛnɔ mɛ kpengbani na lo tɛ azi. Dungɔ lɛ ngɛ̃́ ge lɛ sese ndo gbɛ̃ bo gbɛ̃ngɔ.”—The Guardian.

 Azi hɛ̃ tɛrɛ la nvɛ̃ni pɛnɔ ti kpengbani. Azi ti siãsɛ gba apa ya, ye mɛ azi ndo li ali ya, gbingɔ ati kpengbani ge lɛ sese zu. Ni li nga ya, klima agbɛ̃, wa pɛnɔ ti kpengbani ati nga gba nvɛ̃ni. Akpengba lo mɛ ni hɛ̃ lo mɛ:

•   Yá ndo gbɛ̃ bo gbɛ̃ngɔ, gbingɔ ti kpengbani, zangangɔ ngu, kpengba yá mɛ ndo li ya ngu mu akɔdɔrɔ, wa ni ndo li nga ya, ngɔngɔ ndo gbi.

•   Aglasɛ ti kotani ti Artique ndo ti ngu ngoi zu.

•   Ngu ndo sĩ bo sĩngɔ.

 Gbɛ̃ngɔ ti klima ndo li tɛrɛ lo na ya akɔdɔrɔ zu ti lɛ sese. Na pɛ kambisangɔ se mɛ akpale agbɛ̃ na ni na ya akɔdɔrɔ 193 ko, zulunalo New York Times apa ya: “Ayɔ ya, alɛkɛ lɛ sese.” Hãngɔ oko zingɔ, gbɛ̃ngɔ ti klima ni ahɛ̃ azi pɛnɔ gba wa ali nga ya, azi gba akpili. Ni li ya, linɔ kɔi tɛ azi. mɛ ndo ba kpale ti sãte (OMS) apa ya, ni du mabere “ngã kɔi ti siɔni nvɛ̃ni mɛ ndo kpɔ azi gba.”

 Kanda, ni du nzɔ̃ni ya, e du na nzɔ̃ dangɔ bɛ na lo ti bi mɛ na gangɔ. Ngbangɔ piandó pa ya, akpale mɛ na lingɔ tɛrɛ lo na ngoi tɛ e. Wa ni kambisa nga hɛ̃ e nda mɛ ayɔ ya, e kpã bɛ e ka tɛ Nzapa, na lo mɛ ya, lo ko kapa ti onzingɔ asiɔ ye niko zu na bi mɛ na gangɔ nga na hɛ̃ngɔ e dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti nzɔ̃ni.

 Ĩi. Gbɛ̃ngɔ ti klima mɛ alo na ndo gbingɔ ti kpengbani mɛ e na ni ndɛ ko, ni mangbi na akpale mɛndó Ngbangɔ pa ya, ni na lingɔ tɛrɛ lo na ngoi tɛ e.

 Prɔfɛsi: “Na ngoi ko gbanda sese adoli ti wɛngɔ ko, mbanga ngoi adu gbanda ngoi ti pɛnɔ. Na lo mɛ ya, azi na dungɔ azi mɛ ndo ye tɛrɛ la nvɛni, awa gwɛ̃ faranga,. . . [azi mɛ zanga mbilimbili], . . . azi mɛ ta ndo du na mangbi ma, . . . awa kangɔ afɔ̃ la, awa kpengba li.”—2 Timɔte 3:1-4.

 Ngbangɔ piandó kambisa se mɛ seliye tɛ azi na dungɔ na ni na ngoi ti ndani, seliye mɛ ali ya, klima gbɛ̃. Azi ti guvɛrnɛma ná awa dɛngɔ buze ndo kpã falanga na ndo ti uzu, kanda ta dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ azi ma. Abɛse ala ndo li zu ya ani lɛkɛ kpale mɛ aba klima ko, ta ala ndo longa dungɔ na mangbi na ndo ye mɛ ala li so gbanzingɔ gbingɔ mɛ ndo ti kpengbani ge lɛ sese ma.

 Prɔfɛsi niko ndo fa ya, ta elengbi ti kũngɔ ya azi gba agbinyangbi se tɛ la ti lingɔ na ye, wa ala abanda lingɔ zu so batangɔ sese ma. Kutu Ngbangɔ pa ya: asiɔ azi nga na awa handangɔ azi “ndo gwe bo uzu uzu na lingɔ siɔ ye.”—2 Timɔte 3:13.

 Ngbangɔ pa ya, Yehova Nzapa a mɛ wa lingɔ e, ndo mu lɛ sese ná azi mɛ ge ya ni ya, adu ngbondoni. Zia e ba avɛrse taa mɛ ndo fa ya Nzapa na lingɔ ye kɔi.

1.  1. Ta Nzapa “li ndó [lɛ sese] gɛgɛrɛ ma, lo lindó ni ya azi adu da.”—Yisaya 45:18.

    Nzapa na kokisangɔ dangɔ bɛ tɛ lo na ndo sese. (Yisaya 55:11) Ta lo na ziangɔ bɛ fãni kɔi ya, sese gbɛ̃ bere angbã gɛgɛrɛ ma.

2.  2. “Azi ti zungɔ na tɛrɛ na mungɔ lɛ sese wa ala na dungɔ na dengɔ bɛ. Azi ti mbilimbili na mungɔ lɛ sese wa ala na dungɔ da bwai na bwai.”—Nzembo 37:11, 29.

    Nzapa ko kapa ya, azi na dungɔ ge lɛ sese ti bwai na bwai nga na siriri.

3.  3. “Ta asiɔ azi na dungɔ dama, wa lo na hãngɔ awa nvɛ̃nɛ.”—Masese 2:22.

    Nzapa ko kapa ya, ni na hãngɔ asiɔ zi ná azi mɛ ndo gbɛ̃ lɛ sese.

 Ngasia la Nzapa na lingɔ ya, kapa tɛ lo ti lɛkɛngɔ lɛ sese ati na seni nɛ? Lo na lingɔ ni na lége ti Lo-lengɔ Gbia mɛ lo kpã mɛ ndo ili ni ya Lo-lengɔ Gbia tɛ Nzapa. (Matie 6:10) Lo-lengɔ Gbia ni na lengɔ gbia ka ndozu nga ge lɛ sese zu. Ta Lo-lengɔ Gbia ni na dungɔ na mangbi ná lo-lengɔ gbia tɛ azi na omɛ aba lɛkɛngɔ lɛ sese ma. Lo-lengɔ Gbia tɛ Nzapa na mungɔ ndo ti lo-lengɔ gbia tɛ azi.—Danyele 2:44.

 Lo-lengɔ Gbia tɛ Nzapa na lingɔ kpale ti nzɔ̃ni na lo tɛ azi nga na ndo lɛ sese. (Nzembo 96:10-13) E ba aye mɛ Yehova Nzapa na lingɔ na lége ti Lo-lengɔ Gbia tɛ lo.

•   Lo na lɛkɛngɔ lɛ sese

   Ngbangɔ pa ya: “Benyama na sĩngɔ na ngu nga na dengɔ bɛ nvɛ̃ni, wa ka ndo mɛ kpangbala ko, ni na sĩngɔ na fololo mɛ na dungɔ nzɔ̃ni mabere safra.”—Yisaya 35:1.

   Ni ye fangɔ nɛ na lo ti bi mɛ na gangɔ nɛ? Yehova na diringɔ lɛkɛngɔ lɛ sese, abɛse ndo mɛ azi gbɛ̃ ni kpengbani nvɛ̃ni.

•   Lo na ngunu na ndo akpale ti klima

   Ngbangɔ pa ya: “[Yehova] ndo zu na kpengba yá ti lɛ tɛ, wa lo ndo li nga ya, amopo ti kpengbani nvɛ̃ni adu so kpɔ.”—Nzembo 107:29.

   Ni ye fangɔ nɛ na lo ti bi mɛ na gangɔ nɛ? Yehova na ngunu na ndo aklima zu. Ni fa ya, ta azi na hũngɔ pɛnɔ na lo ti aklima mɛ ati siɔni ma.

•   Lo na fangɔ na azi se ti batangɔ sese

   Ngbangɔ pa ya: “Mbi na lingɔ ya, mɔ ti na kɔdɛ wa mbi na fangɔ mɔ lége mɛ mɔ lengbi ti hɔngɔ da.”—Nzembo 32:8.

   Ni ye fangɔ nɛ na lo ti bi mɛ na gangɔ nɛ? Yehova hɛ̃ndó azi kumba ti batangɔ lɛ sese. (Ebandeli 1:28; 2:15) Lo na hangɔ e se mɛ elengbi ti batangɔ aye mɛ lo li nga se ti nzɔ̃ni ti batangɔ lɛ sese.