TLAJTOLTILISTLI 9
¿Nonekiskia nitlaneltokas itech evolución?
¿TLENON TIKCHIUASKIA?
Xtlanemili itech yejuin: Álex xok kimati tlenon kinemilis. Yejua, kineltoka ika toTajtsin okichijchiuj nochi tlen onka. San ika, aman akin kimachtia Biología kineki kitlanemililtis ika tlen yokitakej ixtlamatkej itech evolución yemelak. Álex xkineki makitakan ken akin xtlamachilise niman kinemilia: “Tla ixtlamatkej yokiteititijkej ika evolución yemelak, ¿akinon nejua niman ijkon manikteijli ika xmelak?”.
Tla tiÁlex yeskia, ¿titlaneltokaskia itech evolución san pampa amoxtin kiteititiaj kentla yemelak?
XMOTELTI NIMAN XTLANEMILI
Akin tlaneltokaj itech evolución noso ika yakaj okichijchiuj nochi nion xokpa kinemiliaj, san ika, xkimatij tleka ijkon kineltokaj.
-
Sekimej kineltokaj ika yakaj okichijchiuj nochi san pampa ijkon okinmachtijkej ipan teopan.
-
Oksekimej kineltokaj itech evolución san pampa ijkon okimititijkej ipan kaltlamachtijli.
XKITA CHIKUASEN TLAJTOLTILISTIN
Biblia kijtoua: “Cada kajli kichijchiua yakaj tlakatl, pero Dios yejua okichijchiu nochi tlajtlamach tlen onkaj” (Hebreos 3:4). ¿Tikita ika uelis tikneltokaskej yejuin?
TLEN NOIJTOUA: Nochi tlemach, onka ipampa se tlen ueyi otopon, tlen noixmati ken Big Bang.
1. ¿Tlenon noso akinon okichiuj matoponi?
2. ¿Katlejua kuajli yeskia makineltokakan: ika nochi san ijkon opeuj noso yakaj okipeualti nochi?
TLEN NOIJTOUA: Tlaltikpakchanejkej tiualeuaj itech yolkamej.
3. Tla tiualeuaj itech yolkamej, kanaj itech monos, ¿tleka tejuamej melak titlamachilisejkej?
4. ¿Tleka maski itlaj melak “pitentsin” melak ouijtika ken tlachijchiujtli?
TLEN NOIJTOUA: Yonoitak ika evolución yemelak.
5. Akin kijtoua yejuin, ¿yokitak ika yemelak ijkon?
6. ¿Kechmej tlaneltokaj itech evolución san pampa yokimijlikej ika akin tlamachilisejkej itech tlaneltokaj?
“Xnemili ika tinejnentiuj kampa kojyo niman tikonextia se kualtsin kajli tlachijchiujtli ika kojtli. Kanaj tejua tiknemiliskia: ‘¡Melak temojkatlachialti! Nikan ouetskej kojtin niman ijkon onochijchiuj se kajli’. ¡Xtiknemiliskia ijkon! Pampa yejon xuelis noneltokas. Kuakon, ¿tleka tiknemiliskiaj ika nochi tlen onka san ijkon opeuj?” (Julia).
“Tla yakaj mitsijliskia ika otopon kampa kinchijchiuaj amatlajkuiloltin niman ika nochiuiyan otoyauj tlapajli uan itech yejuin okis se diccionario, ¿tikneltokaskia?” (Gwen).
¿TLEKA NITLANELTOKA ITECH TOTAJTSIN?
Biblia mitsyolchikaua ika xtekitilti motlamachilis (Romanos 12:1). Kijtosneki, ika xsan titlaneltokas ipampa:
-
TLEN TIKMACHILIA: “Itlaj nechijlia ika nemis yakaj akin kipiya kojtilistli”.
-
TLEN OKSEKIMEJ KINELTOKAJ: “Akin imiuan ninouika tlaneltokaj itech toTajtsin”.
-
TLEN OKSEKIMEJ KINEKIJ XNELTOKA: “Nochan nechijliaj ika kipiya nitlaneltokas itech toTajtsin”.
Noneki kuajli xmatsto tleka titlaneltoka itech itlaj niman maka san xneltoka tlen oksekimej mitsijliaj.
“Ijkuak akin techmachtia techtomilia kenon tekiti totlalnakayo, melak nitlaneltoka ika toTajtsin kema nemi. Nochi tlen tikpiyaj ipan totlalnakayo kipiya tlen kichiua, maski melak pitentsin manesi. Niman tejuamej nion xtikmatij tlenon panoua tlaijtik ipan totlalnakayo. ¡Melak temojkatlachialti” (Teresa).
“Ijkuak nikita se kajli tlen melak uejkapan, se barco noso se carro, ninotlajtoltia: ‘¿Akinon okichijchiuj?’. Se neskayotl, noneki yakaj akin matlamachilise makichijchiua se carro pampa kipiya miyek tlemach tlen pitentsitsintin niman yejuin noneki kuajli notlaliskej niman ijkon kuajli tekitiskej. Kuakon, tla se carro kipiya akinon okichijchiuj, tejuamej noijki tikpiyaskej akinon otexchijchiuj” (Richard).
“Ijkuak melak nikasijkamatiya itech ciencia, kichiuaya maka melak manitlaneltoka itech evolución. [...] Niknemilia ika melak ouijtika nitlaneltokas itech evolución xijkon ken nikneltokas ika nemi akin otlachijchiuj” (Anthony).
XNEMILI YEJUIN
Maski ixtlamatkej youejkaujkej nomachtijtokej, xnochimej kuajli notlajtolnamikij itech evolución. Tla yejuamej xkuajli notlajtolnamikij maski yejuamej ixtlamatkej, ¿tleka tejua xuelis timotlajtoltis tla yejuin yemelak?