1, 2. Fiafia nakai a koe ke taute e tau fifiliaga? Fēfē e logonaaga haau ke he falu fifiliaga ne taute e koe?

 KUA loga e fifiliaga ne taute e tautolu he tau aho takitaha. Fēfē e logonaaga haau ke he taute fifiliaga? Kua makai falu tagata ke fifili e tau mena oti ma lautolu ni. Manatu a lautolu kua tonuhia a lautolu ke taute e tau fifiliaga oti ha lautolu ti nakai manako ke he manatu he taha tagata ka fifili ma lautolu. Kua matakutaku e falu he taute e tau fifiliaga aoga. Falu ne kumi fakatonuaga mai he tau tohi po ke tau tagata fakatonutonu ti fakamole foki e tau tupe loga ke moua e lagomatai kua manatu a lautolu kua lata ke taute e tau fifiliaga.

² Tokologa ia tautolu ne mailoga pete ne fai fifiliaga kua nakai tonuhia a tautolu ke taute, kua loga e tau fifiliaga fakatagata ka taute e tautolu he moui. (Kala. 6:5) Pete ia, liga iloa e tautolu nakai pulotu po ke aoga e tau fifiliaga oti ne taute e tautolu.

3. Ko e heigoa e tau takitakiaga kua moua e tautolu ke lagomatai a tautolu ke taute e tau fifiliaga? Ko e ha kua nakai mukamuka tumau ke iloa ko e fifiliaga fe ke taute?

³ Ha ko e tau fekafekau ha Iehova, maeke a tautolu ke fiafia ha kua foaki mai e ia e tau takitakiaga maaliali hagaao ke he loga e tau matakupu aoga he tau momoui ha tautolu. Iloa e tautolu ka muitua e tautolu e tau takitakiaga haana, maeke a tautolu ke taute e tau fifiliaga ke fakafiafia a Iehova mo e aoga ki a tautolu. Ka e nakai foaki he Tohi Tapu e tau takitakiaga ma e tau lekua po ke tau tuaga oti. Lata ke fifili fēfē e tautolu e mena ke taute ka tupu e mena ia? Ma e fakatai, pehē e Tohi Tapu kua nakai lata ia tautolu ke kaihā. (Efeso 4:28) Ka e pehē e falu kua nakai hepe tumau ma e tagata ke uta e mena ne nakai ko e haana ka nakai aoga lahi po ke manako mooli a ia ki ai. Taute fēfē e tautolu e fifiliaga ka pehē falu kua nakai fai takitakiaga maaliali ke he mena ke taute? Ko e heigoa ke lagomatai a tautolu?

4. Ko e heigoa e fakatonuaga ne moua e tautolu he falu mogo ka taute e tautolu e fifiliaga?

⁴ Ka tala age e tautolu ke he matakainaga Kerisiano kua ha ha ia tautolu e fifiliaga aoga ke taute, liga tala mai e ia ki a tautolu ke taute e fifiliaga mo e aga fakatekiteki po ke, manamanatuaga iloilo. Ko e fakatonuaga mitaki a ia. Kua foaki mai he Tohi Tapu ki a tautolu e fakatonuaga ke nakai mafiti ke taute e fifiliaga: “Ko lautolu kua fakatepetepe, kua fakatepetepe atu ni ke he nofogati hokoia.” (Fakatai 21:5) Ka ko e heigoa e kakano ke taute e fifiliaga mo e manamanatuaga iloilo? Kakano kia e mena nei kua lata ia tautolu ke manamanatu fakamitaki hagaao ke he tuaga, fakailoilo, mo e lali ke maama e tau mena oti to fifili? Aoga oti e tau mena nei, ka e fai mena foki ne putoia ke he manamanatuaga iloilo.​​—Roma 12:3; 1 Pete. 4:7.

5. Ko e ha ne nakai mitaki e manamanatuaga iloilo ha tautolu?

⁵ Nakai fai ia tautolu kua fanau mo e manamanatuaga iloilo mitaki katoatoa. Ha kua agahala oti a tautolu ti nakai mitaki katoatoa, kua nakai mitaki katoatoa e malolō tino po ke mitaki e manamanatuaga iloilo ha tautolu. (Sala. 51:5; Roma 3:23) Pihia foki, tokologa ia tautolu ne “fakapouli” e Satani ato iloa e tautolu a Iehova mo e tau tuaga haana. (2 Kori. 4:4; Tito 3:3) Pete foki ka leva e manamanatu he tagata to taute e fifiliaga ne fakavē ke he mena ne manatu a ia kua mitaki mo e iloilo, liga taute agaia e ia e fifiliaga hepe.​​—Fakatai 14:12.

6. Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke moua e manamanatuaga iloilo?

⁶ Pete he nakai mitaki katoatoa a tautolu, ko Iehova ko e ha tautolu a Matua he lagi, kua mitaki katoatoa ke he tau puhala oti. (Teu. 32:4) Kua foaki e ia ki a tautolu e tau mena kua lata ia tautolu ke hiki e puhala manamanatu ha tautolu mo e ke fakaako ke moua e manamanatuaga iloilo. (Totou 2 Timoteo 1:7.) Ha ko e tau Kerisiano, manako a tautolu ke manamanatu, fakakakano, mo e gahua fakalotomatala. Ti lata a tautolu ke fakaako ke tautaofi e tau manamanatuaga mo e tau logonaaga ha tautolu mo e fifitaki e puhala manamanatu, logona hifo, mo e gahua ha Iehova.

7, 8. Ko e heigoa ne fakakite he mena ne tupu kua maeke ia tautolu ke taute e fifiliaga mitaki pete kua peehi po ke fai lekua a tautolu?

⁷ Hanei e fakataiaga. Ko e aga fa mahani he falu tagata ne hiki ke he tau motu ke fakafano e tau tama mukemuke fanau foou ha lautolu ke he tau magafaoa ha lautolu he motu ha lautolu. He puhala nei, maeke he tau matua ke matutaki ke gahua mo e tutuli tupe he motu foou ha lautolu. a Taha e fifine ne fulufuluola e tama taane mukemuke. He magaaho ia, ne kamata a ia ke fakaako e Tohi Tapu mo e fakagahua e mena ne fakaako e ia. Ne kamata e tau kapitiga mo e tau magafaoa haana ke tala age ki a ia mo e taane haana ko e aga fakamotu ke fakafano e tau tama mukemuke ki kaina ke maeke he tau matua tupuna ke leveki a lautolu. Ka e iloa he hoana he fakaako haana kua tuku age e Iehova ki a ia mo e taane haana e kotofaaga ke feaki e tama ha laua. (Sala. 127:3; Efeso 6:4) Lata kia a ia ke muitua ke he aga fakamotu ha kua manatu e tau tagata oti ko e mena hako a ia ke taute? Po ke lata kia a ia ke fakagahua e mena ne fakaako mai he Tohi Tapu, pete to uka ke moui he tupe tote mo e liga tutuhia he falu a ia? Ko e heigoa ka taute e koe kaeke ko koe he tuaga ia?

⁸ Ko e fifine fuata ia ne tupetupe lahi ha kua peehi he falu a ia. Ti liogi a ia ki a Iehova hagaao ke he logonaaga haana ti olelalo ma e takitakiaga haana. He tutala a ia ke he faiaoga fakaako haana mo e falu he fakapotopotoaga, ne kamata a ia ke maama e manatu ha Iehova hagaao ke he tuaga nei. Ne mailoga foki e ia to fakahagahaga kelea e logonaaga  he tama taane haana ka vevehe a ia mai he tau matua he lahi fakahaga a ia. He mole e manamanatu fakahokulo hagaao ke he mena ne talahau he Tohi Tapu ke he tuaga haana, ne fifili a ia kua nakai hako ke uta e tama mukemuke. He kitia he taane e puhala he tau tagata he fakapotopotoaga ne mafiti ke lagomatai a laua mo e fiafia mo e tino malolō e tama mukemuke, ne talia e ia e fakaako Tohi Tapu ti kamata ke fano ke he tau feleveiaaga mo e hoana haana.

9, 10. Ko e heigoa e kakano ke moua e manamanatuaga iloilo? Maeke fēfē ia tautolu ke moua e manamanatuaga iloilo?

⁹ Ko e taha naia he tau fakataiaga, ka e fakakite ai kua lahi e mena ne putoia ke he manamanatuaga iloilo he taute ne mena kua manatu a tautolu kua iloilo po ke mena ne manatu e falu kua mitaki lahi mahaki po ke mukamuka lahi mahaki. Ko e tau manamanatuaga mo e tau loto nakai mitaki katoatoa ha tautolu ka tuga e uasi ne mafiti lahi po ke fakatuai lahi. Ka falanaki a tautolu ke he uasi pete he hepe, to moua e tautolu e tau lekua lalahi. (Iere. 17:9) Ke kalo he tau lekua, lata ia tautolu ke mailoga kua takitaki he tau tuaga he Atua e tau manamanatuaga mo e tau logonaaga.​​—Totou  Isaia 55:8, 9.

¹⁰ Moua e tautolu e fakatonuaga pulotu nei he Tohi Tapu: “Kia tua a koe kia Iehova mo e hāu a loto katoa; ka e aua neke falanaki a koe ke he hāu a pulotu. Kia manatu e koe a ia ke he hāu a tau puhala oti, ti fakahakohako ai e ia hāu a tau puhala.” (Fakatai 3:5, 6) Mailoga kua pehē ai “aua neke falanaki a koe ke he hāu a pulotu.” Ti pehē foki ke “manatu” a Iehova. Ko Ia tokotaha ne mitaki katoatoa e manamanatuaga iloilo. Ti ka taute e tautolu e fifiliaga, kua lata ia tautolu ke kumi ke he Tohi Tapu ke moua e manatu he Atua ke he tuaga ke maeke a tautolu ke fifili e puhala ka fifili e ia. Ka manako a tautolu ke he manamanatuaga iloilo, kua lata ia tautolu ke fifitaki e puhala manamanatu ha Iehova.

11. Ko e heigoa ka maeke ke taute he tagata ke taute e tau fifiliaga pulotu?

¹¹ Nakai mukamuka ke fakaako ke taute e tau fifiliaga pulotu mo e taute ai mogoia e mena ne fifili e tautolu. Na uka pauaki e mena nei ki a lautolu kua papatiso foou po ke holo ki mua mogonei ke he kupu mooli. Ka e maeke ia lautolu ke holo mooli ki mua. Ne fakahigoa he Tohi Tapu a lautolu ko e “tau tama mukemuke” ha kua tuga e tau tama  nakaila fano hane fakaako ke fano e tau hui. Fakaako e tama ke fano he matutaki ke laka kūkū. Ko lautolu hane fakaako ke taute e tau fifiliaga pulotu kua taute pihia. Talahau he aposetolo ko Paulo ko e tau tagata motua fakaagaaga “ko lautolu ni kua mahani he ako mua ai ke mailoga e tau mena mitaki mo e tau mena kelea.” Ko e tau kupu “mahani” mo e “ako mua” ne fakakite ai kua lata ia tautolu ke fakatumau ke lali. Ti ko lautolu ne foou kua lata ke matutaki e lali he fakaako ke taute e tau fifiliaga pulotu.​​—Totou  Heperu 5:13, 14.

12. Fakaako fēfē a tautolu ke taute e tau fifiliaga pulotu?

¹² He tau aho takitaha kua lata ia tautolu ke taute e tau fifiliaga loga. Liga ko e fifiliaga lahi po ke tote. Falu ne kumikumi e puhala ne taute he tau tagata e tau fifiliaga ne pehē kua teitei hafa e tau fifiliaga ne taute e tautolu he fakavē ke he tau aga ha tautolu mo e nakai fakavē ke he manamanatuaga hokulo. Ma e fakatai, he tau pogipogi oti kua fifili e koe e mena ke tui. Liga ko e fifiliaga tote anei ti nakai manamanatu lahi a koe ki ai. Ka e aoga ma haau ke manamanatu ko e mena ne tui e koe kua lata mo e fekafekau ha Iehova. (2 Kori. 6:3, 4) Ka fakatau mena tui a koe, liga manamanatu a koe ke he fasone he tau mena tui ne mahuiga. Ka e manamanatu foki kia a koe ke he tau mena tui kua gali po ke lahi e tupe haau ke fakatau aki? He taute e tau fifiliaga mitaki ke he tau mena ikiiki ka lagomatai a tautolu ke fakamahani e tau loto manamanatu ha tautolu. Ka taute e tautolu e mena nei, to lagomatai a tautolu ke taute e tau fifiliaga hako he tau faahi kua mua atu e aoga.​​—Luka 16:10; 1 Kori. 10:31.

13. Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke taute ai e tau mena kua fifili a tautolu?

¹³ Pete foki he taute e tautolu e fifiliaga hako, kua nakai mukamuka tumau ke taute ai e mena ne fifili e tautolu. Ma e fakatai, falu ne manako ke oti e ula, ka ko e manako ha lautolu ke oti kua nakai malolō lahi ke lagomatai a lautolu ke fakaoti. Kua lata ia tautolu ke malolō e manako ke taute ai e tau mena kua fifili a tautolu. Falu ne pehē na maeke a tautolu ke fakamalolō e manako nei he puhala taha ne fakamalolō e tautolu e fua leke. He lahi e fakagahua e tautolu e fua leke to maō ai. Ka nakai fakagahua tumau e tautolu e fua leke, to lolelole ai. Ko e heigoa ka lagomatai a tautolu ke fakamalolō e manako ha tautolu ke taute ai e tau mena kua fifili a tautolu? Lata ia tautolu ke falanaki ki a Iehova ma e lagomatai.​​—Totou  Filipi 2:13.

14. Ko e ha kua moua e Paulo e malolō ke taute e mena ne iloa e ia kua lata ia ia ke taute?

¹⁴ Ne iloa e Paulo kua uka ke taute e mena kua hako ha ko e mena ne tupu ki a ia. Ne lagataha e pehē a ia ko e “mena mitaki” ne manako a ia ke taute ka e uka e mena ia ke taute e ia he falu magaaho. Ne iloa e ia e mena ne manako a ia ke taute po ke mena kua lata ia ia ke taute, ka e nakai maeke a ia ke taute ai falu magaaho. Ne talahau e ia: “Ha ko e mena fiafia au ke he fakatufono he Atua ke he tagata i loto. Ka kua iloa e au e taha fakatufono ha ha he tino haku, kua tau a ia ke he fakatufono he haku a manamanatu, kua mahala foki au ke he fakatufono he hala ha ha he tino haku.” Ka e ha ha ia ia e kakano mitaki ma e amaamanakiaga. Pehē a ia: “Kua fakaaue atu au ke he Atua, ha ko Iesu Keriso ha tautolu a Iki.” (Roma 7:18, 22-25) Ne tohi foki e ia: “Kua maeke ia au e tau mena oti kana ke he fakamalolo mai a [Iehova] kia au.”​​—Filipi 4:13.

15. Ko e ha kua lata ia tautolu ke eketaha ke taute e mena kua hako?

¹⁵ Ke fakafiafia e Atua, kua lata ia tautolu ke fifili ke taute e mena hako ti eketaha ke taute ai. Manatu e mena ne tala age e Elia ke he tau tagata tapuaki Paala mo e tau tagata tiaki taofiaga Isaraela he Mouga ko Karamelu: “To fakauaua a mutolu mo e loto ua ato a fe? Kaeke ko e Atua a Iehova, kia mumui atu a a mutolu kia ia; ka ko e mena kaeke ko Paala, kia mumui atu a a mutolu kia ia.” (1 Patu. 18:21) Ko e motu ha Isaraela ne iloa kua lata  ia lautolu ke tapuaki hokoia ki a Iehova. Ne ‘fakauaua a lautolu mo e loto ua’ ha kua lali a lautolu ke tapuaki ki a Iehova mo Paala. Ne kehe lahi a Iosua. He tau tau fakamua, ne tala age a ia ke he tau Isaraela: “Kaeke foki kua kelea kia mutolu ke fekafekau kia Iehova, tififili la e mutolu ke he aho nai, . . . ka ko au mo e haku a magafaoa, to fekafekau a mautolu kia Iehova.” (Iosua 24:15) Ko e heigoa e monuina ne moua e ia mo lautolu ne fakalataha mo ia? Ne fakaatā a lautolu ke huhū atu ke he Motu he Maveheaga, “ko e motu ne tafe ai e puke huhu mo e meli.”​​—Iosua 5:6.

16, 17. Ko e heigoa e tau aoga ka moua e tautolu he fifili a tautolu ke taute e tau mena ne manako a Iehova ke taute e tautolu?

¹⁶ Taha e matakainaga taane mo e hoana haana ne papatiso foou ne tolu e tama ikiiki. Ko e gahua haana ne nakai lahi e totogi, ka e fifili e ia ke maeke a ia ke fakaaoga e tau matahiku vahā tapu ke ō he tau feleveiaaga mo e gahua he fonua mo e magafaoa haana. Taha aho ne tala age e kapitiga gahua haana ke hiki atu a ia mo e matakainaga ke he taha kamupanī ne lahi atu e tupe mo e foaki ki a laua falu aoga. Ne manamanatu mo e liogi e matakainaga ha tautolu ke he fifiliaga. Ne mailoga e ia to liga leva to maeke a ia ke nakai gahua he tau matahiku vahā tapu ka uta e ia e gahua foou. Ko e heigoa haau ka taute?

¹⁷ He mole e manamanatu ke he puhala ka lauia he fifiliaga nei e fakafetuiaga haana mo Iehova, ne nakai talia e ia e gahua ne totogi lahi. To manamanatu nakai a koe he mogo fakamui kua tokihala a ia he taute e fifiliaga nei? Nakai pihia a ia. He nakai ni manamanatu ke moua e tau tupe loga, ne logona hifo e ia kua mua atu e aoga haana mo e magafaoa haana ke maeke ke fakatata ki a Iehova. Ne fiafia lahi e matakainaga mo e hoana haana he tala age e tama fifine hogofulu tau ha laua kua fakaalofa a ia ke he tau matua haana, fakaalofa ke he tau matakainaga, mo e fakaalofa lahi mahaki ki a Iehova. Ne tala age a ia kua manako a ia ke fakatapu e moui haana ki a Iehova ti papatiso. Ne aoga a ia mai he fakafifitakiaga mitaki he matua taane haana he tuku fakamua he moui haana e tapuakiaga ki a Iehova.

18. Ko e ha kua aoga ke taute e tau fifiliaga pulotu he tau aho takitaha?

¹⁸ Tuga ni he takitaki e Mose e tau Isaraela he tutakale, hane takitaki e Iesu Keriso e tau tagata he Atua he fakatokaaga ha Satani ke he loga e tau tau. To nakai leva ti moumou. Ti tuga he takitaki e Iosua e tau Isaraela ke he Motu he Maveheaga, to takitaki e Iesu e tau tutaki haana ke he lalolagi foou ne mavehe, ne ha ha i ai e tututonu. (2 Pete. 3:13) Ha kua tata lahi mai e aho ia, to nakai pulotu ma tautolu ke liliu ke he ha tautolu a tau manatu, tau aga, tau tuaga, mo e tau foliaga tuai. Kua lata ia tautolu ke maama maaliali lahi atu foki e tuaga ne manako e Atua ke momoui a tautolu. (Roma 12:2; 2 Kori. 13:5) Taute e tau fifiliaga pulotu, ti eke mo tagata ka fakamonuina tukulagi e Iehova.​​—Totou  Heperu 10:38, 39.