DE Bijbel is het meest verspreide boek aller tijden: er zijn naar schatting al 4,8 miljard exemplaren van in omloop gebracht. Alleen al in 2007 werden er ruim 64.600.000 bijbels vervaardigd. Ter vergelijking: het best verkopende fictieboek van dat jaar beleefde in de Verenigde Staten een eerste druk van 12 miljoen exemplaren.

Maar voordat de Bijbel het meest gepubliceerde boek was, heeft hij heel wat aanslagen doorstaan. Hij is verboden en verbrand, en de vertalers ervan zijn onderdrukt en gedood. Toch was een van de grootste bedreigingen voor het voortbestaan van de Bijbel niet de plotselinge hitte van vervolging maar het langzame proces van vergaan. Waarom?

De Bijbel is een verzameling van 66 kleinere boeken, waarvan de oudste ruim drieduizend jaar geleden zijn geschreven of samengesteld door leden van het volk Israël. De oorspronkelijke schrijvers en degenen die de teksten kopieerden, noteerden de geïnspireerde boodschappen op vergankelijke materialen, zoals papyrus en leer. Tot dusver is geen van de oorspronkelijke geschriften ontdekt. Wel zijn er duizenden oude kopieën van kleine en grote delen van de Bijbelboeken gevonden. Een fragment van een van die boeken, het evangelie van Johannes, dateert van slechts enkele tientallen jaren nadat het oorspronkelijke document door de apostel Johannes werd geschreven.

Waarom is het opmerkelijk dat er sowieso nog exemplaren van de Bijbel bewaard zijn gebleven? En hoe nauwkeurig brengen moderne bijbels de boodschappen over die door de oorspronkelijke schrijvers werden opgetekend?

De overleving van de Bijbel is heel bijzonder als we bedenken wat er met de geschriften is gebeurd van volken die tijdgenoten van de Israëlieten waren. De Feniciërs bijvoorbeeld waren in het eerste millennium voor onze jaartelling buren van de Israëlieten. Die handeldrijvende zeevaarders verspreidden hun alfabet over het hele Middellandse Zeegebied. Ze profiteerden ook van een omvangrijke handel in papyrus met Egypte en de Griekse wereld. Desondanks merkt National Geographic over de Feniciërs op: „Hun geschriften, waarvoor meestal kwetsbaar papyrus werd gebruikt, vergingen, waardoor we de Feniciërs nu vooral kennen uit de vooringenomen verslagen van hun vijanden. De Feniciërs kenden een rijke literatuur, maar deze is verloren gegaan.”

Hoe staat het met de geschriften van de Egyptenaren uit de oudheid? De hiërogliefen die ze op tempelmuren en elders graveerden of schilderden, zijn heel bekend. De Egyptenaren kennen we ook als de ontdekkers van papyrus als schrijfmateriaal. Maar over Egyptische, op papyrus geschreven documenten zegt de egyptoloog K.A. Kitchen: „Naar schatting is zo’n 99 procent van alle papyri die van omstreeks 3000 tot het aanbreken van de Grieks-Romeinse tijd geschreven zijn, volkomen vergaan.”

 En de Romeinse documenten dan die op papyrus werden geschreven? Sta eens stil bij dit voorbeeld. Volgens het boek Roman Military Records on Papyrus werden Romeinse soldaten kennelijk driemaal per jaar betaald, en de betaling werd op kwitanties van papyrus genoteerd. Naar schatting zijn er in de driehonderd jaar van Augustus (27 v.G.T.–14 G.T.) tot Diocletianus (284-305 G.T.) 225.000.000 individuele kwitanties uitgeschreven. Hoeveel zijn er bewaard gebleven? Er zijn er maar twee gevonden die leesbaar zijn.

Waarom zijn er zo weinig oude documenten op papyrus bewaard gebleven? Kwetsbare materialen, zoals papyrus en een ander veelgebruikt schrijfmateriaal, leer, vergaan snel in een vochtig klimaat. The Anchor Bible Dictionary zegt: „Door het klimaat blijven papyrusdocumenten uit deze periode [het eerste millennium voor onze jaartelling] waarschijnlijk alleen behouden als ze zich in een droge woestijn en in een grot of op een beschutte plek bevinden.”

De oorspronkelijke Bijbelboeken werden kennelijk geschreven op materiaal dat net zo kwetsbaar was als dat wat de Feniciërs, de Egyptenaren en de Romeinen gebruikten. Waarom is de inhoud van de Bijbel dan bewaard gebleven en is hij het meest gepubliceerde boek ter wereld geworden? Professor James L. Kugel geeft één reden. Hij zegt dat de oorspronkelijke geschriften „vele, vele malen, zelfs binnen de Bijbelse periode zelf”, werden gekopieerd.

Hoe laten moderne vertalingen van de Bijbel zich vergelijken met oude handschriften? Professor Julio Trebolle Barrera, lid van het team van deskundigen die verantwoordelijk waren voor de studie en publicatie van de oude handschriften die als de Dode Zeerollen bekendstaan, zegt: „De overlevering van de tekst van de Hebreeuwse Bijbel is buitengewoon nauwkeurig geweest, ongeëvenaard in de Griekse en Latijnse klassieke literatuur.” De gerespecteerde Bijbelgeleerde F.F. Bruce zegt: „Er zijn veel en veel meer bewijzen voor de geschriften van het Nieuwe Testament dan voor veel geschriften van klassieke schrijvers, terwijl niemand het in zijn hoofd haalt de echtheid van die klassieke werken te betwijfelen.” Hij vervolgt: „Als het Nieuwe Testament een verzameling niet-religieuze geschriften was, zou hun authenticiteit algemeen als vaststaand beschouwd worden.” De Bijbel is beslist een opmerkelijk boek. Gunt u zich de tijd om er elke dag in te lezen? — 1 Petrus 1:24, 25.