Nen imbebeneg iran dekada, saray ateng so posiblin makakauna ya mangibangat ed ananak da tungkol ed sex. Tan sarag dan ipaliwawa iratan ya kalkalna, depende ed edad tan natalosan na anak da.

Balet aliwa lan ontan natan. “Anggano uga-ugaw ni ray ananak, wala la ray nababasa dan tungkol ed sex, tan ondadakel so palabas ya parad ugaw ya walay laok ton sex,” kuan na libron The Lolita Effect. Kasin panmaongan itan na ugugaw o pankaugsan da?

Wala la anggan iner. Insulat nen Deborah Roffman diad libro ton Talk to Me First ya “saray tongtongan, advertisement, pelikula, libro, kansion, palabas ed TV, text message, games, billboard, tan saray cellphone tan computer, et napno na mabanday iran litrato, salita, odino lurey, kanian agnaliklikas ya iisipen na dakel [saray tinedyer, manmarmarikit o manbalbalolaki, tan anggan saray ugugaw] ya say sex so . . . sankaimportantian ed amin.”

Natetel met iray negosyante. Saray advertiser tan negosyante et mangilalako na saray sexy ya kawes na ugugaw, kanian ibabangat da ray ugugaw ya importantin maong so itsura. “Amta na saray negosyante no anto ray labalabay na ugugaw, tan sasamantalaen da ra,” kuan na libron So Sexy So Soon. “Manguusar iray mabanday ya litrato tan produkto aliwan pian tuksoen iray ugugaw ed sex” noagta pian tuksoen iran “manpasaliw.”

Aliwan magenap ya walay amta da. Agto labay ya ibaga ya no antam no panon ya onaandar so luganan et marunong ka lan man-drive. Ontan met, agto labay ya ibagan no wala lay amta na anak yo ed sex et amta to lay mandesisyon na duga.

Importantin tandaan: Kakkaukolan yon tulongan iray ananak yo ya ipasal so “pakayari ran manebek” pian ‘nibiig da so duga tan aliwa.’—Hebreo 5:14.

Sikayo so mangibangat. Anggano singa kababaing ya itongtong ed anak yo so tungkol ed sex, awat yo ya responsabilidad yo itan.—Prinsipyo ed Biblia: Proverbio 22:6.

Itongtong anggan magano labat. Imbes ya ipanaon so andukey ya tongtongan, sambot yo ran katongtongen ya aliwan masyadon pormal, singa bilang no saniba kayod luganan odino legan yon mankikimey ed abung. Tepetan yo ray anak yo diad paraan ya naamtaan yoy nononoten da. Alimbawa, imbes ya say itepet et “Labay mo ray ontan ya advertisement?” mas maong no tepeten mon, “Akin kasi et uusaren na saray negosyante so ontan iran litrato pian i-promote so produkto da?” Kayari ton onebat, tepetan yo, “Antoy nibagam ed satan ey?”—Prinsipyo ed Biblia: Deuteronomio 6:6, 7.

Say ibangat ed sikara et depende ed edad da. Anggano angkekelag ni ray anak yo, sarag yo lan ibangat ed sikara so dugan tawag ed saray sex organ, tan no panon dan protektaan so sarili da ed saray managmolestya. Diad ibabaleg da, ibangat yod sikara no panon ya manlulukon so nanay. No manmarmarikit o manbalbalolaki la ra, nepeg ya natatalosan da la no panon ya nagagawa so sex tan no siopa labat so manepeg ya manggawa ed satan.

Ibangat no antoy manepeg tan agmanepeg. Anggano ugaw ni ray anak yo, ibangat yo lad sikara ya importante so pagmaliw ya matua, matoor, tan marespeto. Pian no itongtong yo lay tungkol ed sex, mas mainomay dan natalosan no antoy manepeg tan agmanepeg. Tan malinew yon ibagad sikara no anto ray prinsipyo yod bilay. Alimbawa, no parad sikayo et aliwan manepeg so pi-sex antis na kasal, ibaga yod sikara. Tan ipalinew yo no akin ya agnayari tan mauges itan. “No amta na saray tinedyer ya agkompormi iray ateng da ya mi-sex iray tinedyer, baleg so posibilidad ya agda gawaen itan,” kuan na libron Beyond the Big Talk.

Ipanengneng so maong ya alimbawa. Ipanengneng ya uunoren yon mismo so prinsipyon ibabangat yo. Singa bilang, kasin oneelek ka no walay manlurey na bastos? Kasin makapaakit iray sulong mo? Kasin mikakarinyoan ka ed agmo asawa? No ontan so gagawaen yo, nayarin ag-unoren na ananak yo so prinsipyon ibabangat yo.—Prinsipyo ed Biblia: Roma 2:21.

Ibangat ya aliwan mauges so sex. Say sex et regalo na Dios, tan no gawaen labat itan na sanasawa, panlapuan itan na liket. (Proverbio 5:18, 19) Ibangat yod anak yo ya na-enjoy to lanlamang itan no wala lay asawa to, tan agto la kaukolan ya nasali so ermen tan problema ya naeeksperiensya na saramay misi-sex ya agni kasal.—1 Timoteo 1:18, 19.