SAY ugaw ya kapangiyanak et agton balot natulongan so sarili to. Nen nianak tayo, akadepende ed saray ateng so seguridad tayo. Nen makaakar ti la, makakaabet itayo na angkakabaleg a totoon agtayo kabat, a singano ra higante. Natatakot tid sikara no anggapod abay tayo ray ateng tayo. Balet anggapoy paga tayo no akapeket tid lima na nanay o tatay tayo.

Say marakep ya ibaleg et akadepende ed panangaro tan panamaseguro na atateng legay inkaugaw tayo. No nalikna tayoy panangaro da, naekal so kapagaan tayo. No ibabaga ran maong so gagawaen tayo, nawalaan tayoy talek tan nalikna tayon walay inaligwasan tayo.

Diad ibabaleg tayo, saray maapit a kakaaro so mangaarum met na seguridad tayo. Balibali liknaan no kaiba ira, tan diad eskuelaan, agtayo masyadon natatakot no wadtan ira.

Siempre, ontan iray kipapasen no maong so impanugaw. Balet wala ray kalangweran ya daiset so kaaro ra, tan kulang so suporta na ateng da. “No makakanengneng ak na litrato na saniiban pamilya, ibabagak ed sarilik, ‘Ontan met komon so pamilya mi nen ugaw ak,’” kuan nen Melissa. * Ompan ontan met so naliliknam.

Nayarin diad ibabaleg mo et anggapoy talek mod sarilim. Ompan kulang so nipapalikna ed sika ya panangaro tan panamaseguro. Nayarin nanonotan mo ya naynay a mankokolkol iray ateng mo ya anggad nansian ira—tan tetetelen moy sarilim a singano sikay sengegan. Odino mas grabe ni, ompan mabetbet kan sasakitan na ateng mo, balanglan diad salita odino diad pisikal.

Antoy nayarin epekto na satan ed ugaw? Say arum et mandrudruga o magmamaliw ya mainum no tinedyer la. Say arum et mimilad saray gang lapud labay dan naliknan importante ra. Wala met iray tinedyer a masakbay ya mimiinaroan, manaanap iray panangaro. Balet mabetbet ya agmanbabayag iray ontan a relasyon, tan lapud pan-break da, mas lalo laingen ya ag-ondeen so liknaan da.

Balet anggan saray tinedyer ya agdinmalan ed ontan iran graben problema et nayarin nalikna da met ya anggapoy kana ra. “Anisia ak ya anggapoy kanak, ta ontan so lanang ya ibabagad siak nen nanay ko,” kuan nen Ana. “Anggapon balot so arengel kon panangapresya o aliknak a panangaro da.”

 Aliwa labat a say impamabaleg so rason no akin ya agmareen so liknaan tayo. Nayari met ya lapud impansian na ateng, irap ed itatatken, odino mapagpaga tayod itsura tayo. Antokaman so rason, nayarin ekalen na satan so liket tayo tan naderal so relasyon tayod arum. Panon tayon nalabanan iratan a liknaan?

Tandaan tayo ya walay makatulong​—say Dios, a walay pakayari to tan labay toy ontulong.

Oniay imbaga na Dios panamegley na propeta ton si Isaias: “Agka antakot, ta wala ak ed sika, agka napagaan, ta siak so Dios mo; pabiskegen ta ka naani; on, tulongan ta ka: on, ampayaen ta ka ed nikawanan a lima na inkatunong ko.” (Isaias 41:10, 13) Talagan makapaliket ya isipen a say Dios et labay to tayon itabin! Agtayo kaukolan so manpaga!

Nabasa ed Biblia ya wala ray lingkor na Dios ya apagaan balet naaralan day ompeket ed sikato. Si Hana, ya ina nen Samuel, et alikna ton anggapoy kana to ta agmakaanak. Sikatoy mabetbet ya babalawen lapud satan, kanian agmakapangan tan naynay ya onaakis. (1 Samuel 1:6, 8) Balet kayari ton imbalikas ed Dios so nalilikna to, agla maermen.​—1 Samuel 1:18.

Wala ray panaon a natatakot met so salmistan si David. Pigay taon ya uusilan nen Arin Saul. Aminpiga ya sikatoy sinalin pateyen balet akaligtas, tan pakalikna to no maminsan et singa nalelener ed saray problema to. (Salmo 55:3-5; 69:1) Anggano ontan, oniay insulat to: “Ondukol tan onugip ak a walaay kareenan, ta sika labat, O Jehova, so mangiiter ed siak na kaligenan.”​—Salmo 4:8, NW.

Impaawit nen Hana tan David ed si Jehova iray ambelat a nalilikna ra, tan tinulongan to ra. (Salmo 55:22) Panon tayon nagawaan met itan?

1. Araley manmatalek ed si Jehova bilang Ama.

Binilin itayo nen Jesus ya kabaten tayoy Ama to, say “saksakey a tuan Dios.” (Juan 17:3) Oniay impaseguro met ed sikatayo nen apostol Pablo: “Sikatoy ag-arawi ed balang sakey ed sikatayo.” (Gawa 17:27) Tan insulat nen Santiago: “Onapit kayo ed Dios, tan sikatoy onapit ed sikayo.”​—Santiago 4:8.

Say pangamta ya walay Ama tayo ed tawen a mangaaro tan mangiyaansakit ed sikatayo et importantin paraan pian nalabanan so naliliknan kapagaan. Kaukolay panaon pian nawalaan tayoy ontan ya talek ed Dios, balet apaneknekan na dakel ya talagan makatulong itan. Oniay kuan nen Caroline: “Nen nagmaliw ya Amak si Jehova, wala lay napangibagaan ko na naliliknak. Akainawa ak a maong!”

“Si Jehova so tinmulong ed siak pian agak manpaga nen tinaynan ak na saray ateng ko,” kuan nen Rachel. “Nibabagak ed sikato iray problemak, onkekerew ak na tulong to, tan tutulongan to ak.” *

2. Nawalaay pamilyan mandadayew ed Dios.

Imbangat nen Jesus iray disipulo to ya ipasen ya agi so balang sakey. “Sikayon amin et sanaagi,” kuan tod sikara. (Mateo 23:8) Labay ton manaaroan iray tuan disipulo to tan magmaliw iran singa baleg a pamilyan mandadayew ed Dios.​—Mateo 12:48-50; Juan 13:35.

Diad kongregasyon na saray Tasi nen Jehova et nanengneng so tuan panaaroan tan pampapabiskegan na pamilyan mandadayew ed Dios. (Hebreos 10:24, 25) Apaneknekan na dakel ya saray pantitipon da et singa makapainawan puyok ya mamaabig ed asakitan a puso da.

“Walay best friend kod kongregasyon mi ya makakatalos ed paneermen ko,” kuan nen Eva. “Dedengelen to ak, ibabasaan to ak na Biblia, tan manpipikasi kamin dua. Agto ak papaulyanan ya manbukbukor. Tutulongan to ak ya nibaga so naliliknak pian nalemewan ak. Lapud wadtan a naynay, mas mareen lay liknaan ko.” Inkuan met nen Rachel: “Akalmo ak na ‘nanay tan tatay’ ed kongregasyon mi. Lapud sikara, aliknak so panangaro tan deen na nonot.”

 3. Ipanengneng so panangaro tan kaabigan ed arum.

No ipanengneng so panangaro tan kaabigan ed arum, onelet tan ombayag so pankakaaro. Inkuan nen Jesus: “Mas makapaliket so mangiter nen say mangawat.” (Gawa 20:35) Tan seguradon napaneknekan tayo ya no kapigan mas aaroen tayoy arum, mas lalon aroen da itayo. “Iyugali yo so mangiter, ta pian saray totoo et mangiter ed sikayo,” kuan nen Jesus ed saray disipulo to.​—Lucas 6:38.

No mangaaro tan aaroen da itayo, mas mareen so liknaan tayo. Ta imbaga na Biblia, “say aro et agbalot mangangga.” (1 Corinto 13:8) “Amtak ya aliwan tua so arum ya negatibon iisipen kod sarilik,” kuan nen María. “Lapud itutulong kod arum tan agak manpopokus ed sarilik, naiiwasan koy manisip na negatibo. Malikeliket ak no walay nagagawaan ko parad arum.”

Saray abitlan paraan et aliwan singa ‘magic’ ya mangiter a tampol na permanentin inawa. Balet baleg so nitulong da. “Wala nin siansia iray pampapagaan ko,” kuan nen Caroline. “Balet natan et agko la iisipen ya anggapoy kanak. Amtak ya iyaansakit ak na Dios, tan dakel so kakaarok ya ontutulong ed siak pian onligen so liknaan ko.” Ontan met so alikna nen Rachel. Inkuan to: “Naeermenan ak nin siansia no maminsan. Balet wala ray agagik ed kongregasyon ya nakerewan koy simbawa, tan tutulongan da ak ya magmaliw a positibo. Tan manunad amin, walay Amak ed tawen a napitongtongan ko kada agew. Atan ya talaga so akatulong.”

Wala met so permanentin solusyon. Nabasad Biblia ya walay onsabin balon mundo ya ditan et mareen lay liknaan na balang sakey. Ipropromisa na Salita na Dios: “Onyurong ira naani balang sakey ed silong na kiew to ya ubas tan ed silong na kiew to ya higos; et anggapo naani manaktakot ed sikara.” (Miqueas 4:4) Diad satan a panaon, anggapo lay manaktakot odino mamasakit ed sikatayo. Anggan saray abayag lan pakakatakotan et ‘agla nanonotan.’ (Isaias 65:17, 25) Pawalaen na Dios tan na Anak to, si Kristo Jesus, so “tuan inkatunong.” Say resulta et “agmanganggan deen tan kaligenan.”​—Isaias 32:17, NW.