DIAD Mateo 13:24-26, inkuan nen Jesus: “Say Panarian na tawen et niyaliling ed sakey a toon angisibwag na maong a bini diad uma to. Legan a nanaugip iray totoo, sinmabi so kabusol to tan angisibwag met na saray sisanyas diad angisibwagan na saray trigo, insan tinmaynan. Sanen tinmubo tan binmuyag la iray trigo, tinmubo met iray sisanyas.” Kinuestion na arum iran managsulat no kasin tua itan, balet diad saray legal ya kasulatan na Roma napatnagan ya nagagawa itan.

Nabasa ed sakey ya Bible dictionary: “Say pangisibwag na dika ya kaparpara na sisanyas pian makabawi . . . et krimen diad ley na Roma. Lapud kabiangan itan na ganggan, mapatnag ya mabetbet a nagagawa itan.” Impaliwawa na iskolar ed ganggan, si Alastair Kerr, ya nen 533 C.E. et im-publish na Romanon Emperador ya si Justinian so Digest, sumaryo na ganggan na Roma tan sulsulat na saray eksperto ed ganggan nen manga 100-250 C.E. Base ed satan (Digest, 9.2.27.14), tinukoy nen Ulpian, sakey ya eksperto ed ganggan, so sakey a kaso nen komaduan siglo ya inasikaso na manuley ed Roma ya si Celsus. Walay angisibwag na sisanyas ed daralusan na sananey, kanian aderal so tanem to. Akasulat ed Digest iray legal ya remedyon nagawaan na akanggawa, odino dumaralos, pian makalay bayar ed danyos.

Saratan ya kaso ed Roma et paneknek ya talagan nagagawa imay situasyon ed ilustrasyon nen Jesus.

DIAD saman a panaon, say Judea et sakop na Roma, ya irerepresenta na gobernador tan wala ray sundalo to. Say manunan responsabilidad to et mankolekta na buis parad Roma tan pansiansiaen so kareenan tan uksoy. Seseguroen na Roma ya napatunda iray ilegal ya aktibidad tan nadusa iray manggugulo. Say arum nin inagew-agew ya kimey et impalima la na Roma ed saray Judion lider.

Say Sanhedrin so pinagka-supreme court na saray Judio tan satan so manggagawa tan mangipapaakseb na ganggan na saray Judio. Wala met iray mas abeban korte ed interon Judea. Karaklan ed saray kason sibil tan kriminal et impalima na Roma ed saratan ya korte tan agla iratan pibabalian na Roma. Pero walay limitasyon na saray korte ed Judea. Agda nayarin ipapatey iray kriminal—say Roma labat so nayarin mandesisyon ed satan. Puera labat ed samay impan-bista na saray membro na Sanhedrin ed si Esteban tan kayari to et impatupak da anggad inatey.—Gawa 6:8-15; 7:54-60.

Malaknab met sirin so pakayari na Judion Sanhedrin. Balet “agkontrolado na satan,” so kuan na iskolar ya si Emil Schürer, “iray Romanon manuley ta anggan anton oras et sarag day onsalet tan onaksion, singa samay ginawa ra nen walay suspetsa dan onkokontra ed gobierno.” Say sakey ya alimbawa na satan et samay kason inasikaso na komander na saray sundalo ya si Claudio Lisias, ya angiliktar ed si apostol Pablo, sakey a Romano.—Gawa 23:26-30.