Kasin napipilitan kan pasaragen so daiset ya kuarta lapud problema ed ekonomya? Nayarin naapektaan ya maong so ekonomya lapud pandemic, kalamidad, gulo ed politika, tan panlalaban. Seguradon na-stress kan maong no biglan naandi so anapan mo, balet makatulong iray praktikal ya bilin na Biblia no panon mon napasarag so daiset ya kuarta.

 Prinsipyo na Biblia: “Naaralan koy sekreto no panon so manbilay . . . balanglan walaan ak na dakdakel odino mankaukolan ak.”​—Filipos 4:12.

 Ompan mas daiset lay kuartam natan, pero sarag mon naaralan no panon mon nasarag so pinansyal ya kipapasen mo natan. No awaten mon tampol so situasyon mo tan manggawa ka lan tampol na pananguman ed bilay mo, makatulong itan ed sika tan ed pamilyam pian mainomay yon nasarag so situasyon yo.

 Amtaen no anto ran tulong so iiter na gobierno natan odino arum nin organisasyon ed lugar yo. Man-aplay ka lan tampol, ta maslak et limitado labat so panaon ya iiter na saratan ya programa pian makapan-aplay iray totoon mankaukolan na tulong.

 Prinsipyo na Biblia: “Agnasumpal iray plano no anggapoy pantotongtong, balet walay nagawaan no dakel so mananimbawa.”​—Proverbio 15:22.

 Pantongtongan yo bilang pamilya so situasyon yo. No walay maong ya pantotongtong, natulongan moy interon pamilyam pian natalosan da tan nasuportaan da iray pananguman ya kaukolan yon gawaen. No mantutulongan so interon pamilya ya mantipid tan iwasan so pandarak, nausar yoy kuarta yo ed mas importante iran bengatla.

 Prinsipyo na Biblia: ‘Onyurong tan kuentaen so nagastos.’​—Lucas 14:28.

 No kaukolan mon pasaragen so daiset ya kuarta, makatulong no antam so lalaen na kuartam. Say unonan gawaen diad pambadyet et ilistam no pigaray nanaalmom kada bulan base ed situasyon mo natan. Insan, isulat mo so amin ya kaplesan ya panggagastosan mo ed kada bulan, anggano walay planom ya umanen iratan. Sarag mo met ya ipilad listaan no pigaray labay mon ibiig parad ag-iilaloan ya panggastosan odino emergency.

 Tip: No ilistam iray panggagastosan mo, agmo lilingwanan ya ipila anggan saray angkelag ya gastos. Ompan nabigla ka ya baleg met manaya so nagagastos mo ed saratan diad ilalabas na panaon. Singa bilang, kayarin inlista na sakey ya laki iray panggagastosan to, naamtaan to ya libo manayay nagagastos to ed chewing gum kada taon!

 Prinsipyo na Biblia: “Seguroen yo . . . no anto ray mas importantin bengatla.”​—Filipos 1:10.

 Ikompara so nanaalmom ed saray panggagastosan mo, tan nengneng mo no anto ray ag-importante ya nayarim ya ekalen pian ag-onkulang so nanaalmom. Ikonsideran maong iraya:

•   Transportasyon. No piga-pigaray luluganan mo, sarag mo kasi mangilakoy anggan sakey? No walay luluganan mo ya mabmablin klase tan agmasyadon nauusar, sarag mo kasin salatan itan na luluganan ya mas matipid tan mausar? Sarag mo kasi onlugan ed saray pampublikon luluganan odino manbisikleta imbes ya mangusar na sarilin luluganan?

•   Panagligliwaan. Sarag mo kasin ikansel nin magano iray babayaran mon subscription parad streaming, satellite, odino cable TV? Wala kasi naalmom ya mas mamuran kasalat na saratan?

•   Gastos ed abung. Pantongtongan yon pamilya no panon kayon makatipid ed danum, kuryente, tan gas. No ipasal yon erepen so silew no agkaukolan itan tan agkayo manbabayag ed shower, makatulong iratan ed pantipid.

•   Naakan. Iwasan so pangan ed paway. Mas maong no manluto ka lad abung. Iplanom no antoy ilutom, no posible mangaliw na dakel tan pinsanan ya iluto, insan ipattang iray kera. Ilistam iray saliwen mo pian naiwasan moy basta mangaliw na agmet kaukolan. Mas maabig no say saliwen mon prutas tan pising et saramay panaon to tan dakel ed lugar yo pian fresh ni, tan kaslakan et mas mamura ni iratan. Iwasan so pangaliw na junk food. Ompan sarag mo met so mantanem na pisipising.

•   Kawes. Mangaliw ka labat na balon kawes no kaukolan lan salatan iray daan ya kawes mo, aliwan pian miuso. Mananap na saray kawes ya aka-sale odino saramay secondhand balet marakep ni. No iyabuloy na panaon tan kipapasen, mas maabig no ibalaybay mo iray impesak mo pian namaga imbes ya mangusar na dryer; baleg so natipid ed satan.

•   Saray Planom ya Saliwen. Antis kan mangaliw, tepetan mo ni sarilim: ‘Wala kasi isaliw ko? Talaga kasin kaukolan ko?’ Sarag mo ni kasin ipaleen so pan-upgrade odino pansalat na appliances, saray gadyet, odino luluganan? Ontan met, sarag mo kasi mangilako na gamit ya agmo la uusaren? Ontulong iratan pian mas napasimplim so bilay mo tan naaruman so kuartam.

 Tip: No biglan abawasan so nanaalmom, ompan lapud satan et napakiwas ka lan itunda iray bisyo ya makapuy tan magastos, singa say panagsigarilyo, panagsugal, odino sobran kakainum na alak. No itundam iratan, makatipid ka la lanti, mas maliket ni bilay mo.

 Prinsipyo na Biblia: “Maliket iray manonot ed espiritual a pankaukolan da.”​—Mateo 5:3.

 Oniay balansin bilin na Biblia: “Say karunongan et sakey a proteksion no panon a say kuarta et sakey a proteksion, balet saya so kaabigan na kakabatan: Say karunongan et pansiasiansiaen ton mabilay iramay walaan na satan.” (Eclesiastes 7:12) Naalmo itan ya karunongan ed Biblia, tan dakel lan totoo so atulongan lapud inyaplika da iray bilin na satan pian naiwasan day sobran panaburido nipaakar kuarta.​—Mateo 6:31, 32.