25 YACHAQANA

Tatallaywan chayri mamallaywan, ¿kusisqachu kawsakuyman?

“Tatasniykiwan kawsaspaqa, qamllapaq juk cuartoyuq, sapa kuti musuq pʼachayuq ima kayta atinki. Chaywanpis mamallaywan tiyakusqayrayku, mana ñuqallapaq cuartoy kapuwanchu, nitaq imayna pʼachatachus munasqayta mamay rantipuwayta atinchu, qullqin mana kapusqanrayku. Chantá mamay llamkʼachkaptintaq, wasipi tukuy imata ruwanay tiyan, chayrayku sirvientanpis kaymanjina sientekuni, manataq wawanjinachu.” (Shalonda, 13 watayuq)

 JUK wayna chayri juk sipas tatasninwan kawsasqanqa, may allin. Imaraykuchus iskayninkuqa, astawan sumaqta wawasninkuta uywanku. Biblia nin: “Aswan walej iskay ukhu kayqa sapalla kanamanta nisqaqa, imaraykuchus iskayninkumantaqa astawan ganakuyta atinku”, nispa (Eclesiastés 4:9).

Chaywanpis achkha familiaspi tata chayri mama mana kanchu. Sutʼinchanapaq; yachakusqanmanjina, Estados Unidos suyupi, tukuy wawasmantaqa khuskanpuni, niraq 18 watayuq kachkaspa tatallankuwan chayri mamallankuwan juk tiempollatapis kawsakurqanku.

Ajina familias tukuyniqpi rikukuptinpis, wakin waynas, sipaskunaqa, tatallankuwan chayri mamallankuwan kawsasqankumanta pʼinqakunku. Wakinkunataq chʼampaykunasniyuq kasqankumanta llakikunku. Tatallaykiwan chayri mamallaykiwan kawsachkanki chayqa, ¿ima chʼampaykunapitaq rikukunki? Ima chʼampaytachus mana atipayta atisqaykita kaypi qillqariy.

․․․․․

Chaywanpis, tatallaykiwan chayri mamallaykiwan kawsasqaykirayku, llakisqallapuni kawsanaykita ama yuyaychu. Kusisqa chayri llakisqa kawsanaykiqa qamllamanta kachkan. Proverbios 15:15 nin: “Pichus llakisqa kajpajqa sapa pʼunchay llakiyllapuni; pichus kusisqa kajpajri, sapa pʼunchay fiesta jinallapuni”. Kaytaq kusisqa kanaykiqa, imayna yuyaywanchus chʼampayniykita qhawasqaykimanta kasqanta yachachiwanchik. Chayrayku kusisqa kanallaykipaqpuni, imatachus ruwanaykita qhawarina.

Llakiyniykita atipay

Qallarinapaq, wakkuna nisusqankumanta ama anchata llakikuychu. Sutʼinchanapaq; wakin yachachiqkunaqa, tatallankuwan chayri mamallankuwan kawsakuq waynasta, sipaskunata ima, tatasninkuwan mana kawsakusqankurayku sunqunkuta nanachinapaqjina mana allintachu kawsasqankuta ninku. Chaywanpis tʼukuriy: ¿chiqamantachu qamta  riqsisunku? ¿Familiaykitapis riqsinkuchu? Chayri, ¿wakkuna nisqankumanjinallachu paykunapis parlachkanku?

Bibliapiqa, achkha kutita “wajcha wawa” nisqa rimay rikhurin, chaywanpis kay rimaytaqa mana uqharikunchu wakcha wawasmanta mana allinta parlanapaqqa. Astawanpis Bibliaqa, Jehová wakcha waynasta, sipaskunata ima, mayta munakusqanta niwanchik. *

Chantapis wakinkunaqa, sunquykita nanachiyta mana munasqankurayku ichá tataykimanta, qhariwarmi kawsaymanta, divorciakuymanta chayri wañuymanta mana parlayta munanqankuchu. Chayta ruwaspa mana allintachu sientechisuptinkuqa, allinllawan niwaq, munaptinku chaymanta parlasuyta atisqankuta. Tony 14 watayuq, mana jaykʼaq tatanta riqsirqachu, nintaq: “Wakkunaqa, tataymanta parlayta munachkaspa, chʼinlla qhipakunku”, nispa. ¿Imatá pay ruwan? Paykunawan parlallanpuni, imamantachus mana parlayta munasqankumanta. Pay nin: “Yachanankuta munani mamallaywan kawsakusqaymanta, mana pʼinqakusqayta”, nispa.

Imayna kusisqachus kawsakuchkawaq karqa, chaypi ama tʼukuriychu

Tatasniyki divorciakusqankuqa, chayri juknin wañupusqanqa, llakikunapaqjinapuni. Chaywanpis tiempo pasasqanmanjina kawsayniyki manaña ñawpaqpijinachu kasqanta reparanayki kanqa. Biblia nin: “Ama imamantapis tapukuychu: Imajtintaj ñawpa tiemposqa kay tiemposmanta nisqaqa aswan allin karqa?”, nispa (Eclesiastés 7:10). Sara 10 watayuq kachkaptillanraq, tatasnin divorciakurqanku. Kunantaq 13 watayuqña kachkaspa nin: “Ama ñakʼariychu tatasniykiwan imayna kusisqachus kawsakuchkawaq  karqa chaypi tʼukurispaqa. Amataq may llakiypi kachkasqaykita yuyaychu, mamallaykiwan, chayri tatallaykiwan kawsakusqaykirayku. Chantá ama yuyaychu wak waynas, sipaskuna ima, tatasninkuwan kawsakusqankurayku ni ima chʼampayniyuq kachkasqankuta”. ¡Kayqa may sumaq yuyaychay! Imaraykuchus “allinta kawsakuq” familiaspis wakin kuti chʼampaykunasniyuq kanku.

Astawan sutʼinchanapaq; familiata, remosniyuq barquitowan kikinchana. Barcota remoswan purichiqkunamanta tukuyninku barcopi kanankuqa, may allin. Juknin mana kaptintaq, chay wakinkuna astawan kallpachakunanku tiyan. Kikillantaq kanman familiapi tata chayri mama mana kaptin. ¿Chay ninayanchu familia mana kusisqa kawsananta? Mana. Imaraykuchus familiapi tukuyninku puraqmanta yanapanakuspaqa, ñawpaqman lluqsillanqankupuni.

 ¿Tataykita chayri mamaykita yanapachkankichu?

Kimsa yuyaychaykunata rikuchisusqayku mamaykita chayri tataykita yanapanaykipaq.

Qullqita ama usuchiychu. Familiapi tatalla chayri mamalla kaptinqa, qullqiqa yaqha pisiyanpuni. Ajinapi rikukunki chayqa, ¿imaynatá tataykita chayri mamaykita yanapawaq? Tony, ñawpaqta paymanta parlanchikña, nin: “Compañerosniyqa, tatasninkuwan sumaq pʼachasta, zapatota ima rantichikunku, imatachus munasqankuta mana rantipuptinkutaq, yachaywasiman mana riyta munankuchu. Manapis sumaq pʼachas kapuwanchu, pʼachayqa llimphullapuni, imachus kapuwasqantataq allinta apaykachani. Mamayqa, atisqanmanjina imatachus necesitasqayta rantipuwan, nitaq munanichu astawan llakichiyta”. Kapusqallaykiwan kusisqa kanaykipaq kallpachakuspaqa, apóstol Pablojina niyta atinki: “Yachasqa kani imayna kasqaypipis sonqo juntʼasqa kayta tiyapuwasqanwan”, nispa (Filipenses 4:11, 12).

Chantapis kapususqaykita allinta apaykachay (Juan 6:12). Juk wayna Rodney sutiyuq nin: “Wasipi kapuwasqaykutaqa, allinta apaykachani ni imatapis pʼakinaypaq, imaraykuchus qullqipaq, imatachus pʼakisqayta allinchanapaq chayri wakta rantinapaq. Chantá corrientemanta mana anchata paganaykupaqqa, mana qhasipaq kʼanchata, teleta, radiota ima japʼichinichu”.

Yanapakuy. Wakin tatas chayri mamas, wawasninkuta mana anchata kʼaminkuchu, nitaq wasipi ruwanasta ruwachinkuchu,  imaraykuchus yuyanku ajinamanta tatanmanta chayri mamanmanta mana anchata watukunankupaq yanapasqankuta. Ichá ninku: “Tʼaqanakusqaykumanta mayta ñakʼarisqankurayku, mana anchata ruwanankuta munanichu...”, nispa.

Tatayki chayri mamayki ajinata yuyan chayqa, ichá munawaq mana imata ruwaspa qhipakullaytapuni, chayta ruwaspaqa, llakiyninman astawan llakiyllata yapaykunki. Chayrayku, ¿manachu aswan allin kanman yanapanayki? Tonyp ruwasqanpi tʼukuriy, pay nin: “Mamayqa juk hospitalpi llamkʼan, sumaq planchasqa pʼachawantaq rinan tiyan, ñuqataq pʼachanta planchapuni”, nispa. Ichá pillapis ninman, ¿manachu chayqa warmispa ruwaynin? Tony kutichin: “Wakinkuna chayta ninku, chaywanpis ñuqaqa, mamayta yanapanaypaq chayta ruwani”.

 Agradecekusqaykita rikuchiy. Chantá tataykita chayri mamaykita yanapaspapis, ruwasqanmanta agradecekuspa kallpachallawaqtaq. Juk mama qillqarqa: “Ima pʼunchaypichus llamkʼayniymanta, llakisqa, phiñasqa ima wasiyman chayani, chay pʼunchaypipuni warmi waway mikhunata wakichichkasqa, chantá qhari waway qayllaykamuwaspa uqllaykuwan”. Chaymanta, ¿imayna kay mama sientekun? Pay nin: “Manaña llakisqa, phiñasqa ima kanichu”, nispa.

Kay 3 yuyaychaykunamanta imapichus astawan kallpachakunayki kasqanta kaypi qillqay ․․․․․

Tatallaykiwan chayri mamallaykiwan kawsachkasqaykiqa, kʼacha kayta, khuyakuyniyuq kayta, nisqaykita juntʼaq runa kayta ima, rikuchinaykipaq yanapasunqa. Mana chayllachu, astawanpis Jesús nirqa: “Aswan kusiy wajman qoriy qorichikunamanta nisqaqa”, nispa (Hechos 20:35). “Qoriy” rimayqa, tataykita chayri mamaykita yanapay niyta munan. Jinata ruwaspataq, mayta kusikunki.

Chiqamanta wakin kuti, tataykiwan, mamaykiwan ima kawsayta munanki. Chaywanpis ñawpaqman lluqsiyta atinki. Juk sipas Noemí sutiyuq chayta kawsayninpi reparasqa, nintaq: “Tatay wañupusqantawan, juk runaqa, ‘sapa juk imaynatachus kawsananta akllayta atisqanta’ niwarqa. Chay niwasqantaq, mana llakisqallapuni kawsanay kasqanta yuyachiwarqa”. Qampis kay sipasjina yuyawaq. Arí, kusisqa kanaykiqa, llakiyniykita atipanaykipaq, ñawpaqman lluqsinaykipaqtaq imatachus ruwanaykimanta kachkan.

ASTAWAN YACHAKUNAYKIPAQ, ÑAWPAQ KAQ LIBROMANTA 4 YACHAQANATA ÑAWIRIY

[Sutʼinchaynin]

BIBLIAMANTA

“Amataj pipis maskʼachunchu paypa allinnillantaqa, astawanqa sapa uj maskʼachun ujkunaj allinninkutapis.” (Filipenses 2:4)

JUK YUYAYCHAY

Tatayki chayri mamayki mana atisqaykimanjina ruwanaykita kamachisuptinqa, payta jatunpaq qhawaspa niwaq:

● Familiamanta imatachus sapa juk ruwanan kasqanta, juk papelpi qillqaspa, sutʼipi churananta.

● Maykʼaqllapis atikuptin, sapa juk atisqaykichikmanjina wasipi ruwanasta ruwanaykichikpaq wakjinamanta kamachisunaykichikta.

¿YACHARQANKICHU?

Wasipi ruwanasta ruwaspaqa, wiñay tukusqa runajina astawan yuyayta yachakunki, tatasninkuwan tiyakuq waynasmanta, sipaskunamanta ima nisqaqa.

¡RUAYTA QALLARIY!

Llakiyniyta atipanaypaq, kayta ruwasaq: ․․․․․

Sunquyta mana nanachiyta munasqankurayku imatachus ninawankupi tʼukurichkasqankuta reparaspaqa, kayta ruwasaq: ․․․․․

Kay yachaqanamanta, ¿imatá tatayta chayri mamayta tapuyta munani? ․․․․․

QHAWASQAYKIMANJINA

● ¿Imaraykutaq wakinkuna, tatallanwan chayri mamallanwan tiyakuq waynasta, sipaskunata ima pisipaq qhawanku?

● ¿Imaraykutaq tatayki chayri mamayki wasipi ruwanaswan mana yanapanaykita munanmanchu?

● ¿Imaynasmantá tataykiman chayri mamaykiman, uywachkasusqanmanta agradecekusqaykita rikuchiwaq?

[211 paginapi sutʼinchaynin]

“Tatasniy divorciakusqankumantapacha mamaywan astawan parlani, kunantaq mamaywan may sumaq amigas kayku.” (Melanie)

[210, 211 paginaspi dibujo/foto]

Familiapi tata chayri mama mana kaptin, barcota purichiqkunamanta jukninpis chaypi mana kachkanmanchujina kanman. Barcopi kaqkuna astawan kallpachakunanku tiyan. Chaywanpis yanapanakuspaqa, ñawpaqman lluqsiyta atinqanku