1. ¿Ima mañakuymantataq yachakusunchik?

YAQHA tukuy runas, padrenuestro mañakuyta riqsinku. Chay mañakuypi Jesusqa, Diosmanta imaynatachus mañakunanchikta yachachiwanchik. Qhawarina ima kimsa mañakuytachus mañakunata, chantapis imatapunichus Biblia yachachisqanta.

2. ¿Ima kimsa mañakuytataq Jesús mañakuyta yachachirqa?

² Kay mañakuyta qallarichkaspa, Jesús payta uyariqkunaman nirqa: “Qankunaqa kay jinata mañakunkichej: Janaj pachapi kashaj Tatayku, sutiyki jatunchasqa kachun. Reinoyki jamuchun, munayniykitaj ruwasqa kachun, imaynachus janaj pachapi, ajinallatataj kay pachapipis”, nispa (Mateo 6:9-13). ¿Imatataq kay kimsa mañakuy niyta munan?

3. ¿Imastataq Diospa Reinonmanta riqsinanchik tiyan?

³ Jehovap sutinmanta achkhataña yachakunchik. Chantá, imatachus munaynin juntʼakunanpaq ruwasqanta, ruwananta ima yachakullanchiktaq. Chaywanpis, ¿imatataq Jesús yachachirqa, “Reinoyki jamuchun”, nispa? ¿Imataq Diospa Reinonrí? ¿Imaynatataq chay Reino Diospa sutinta jatunchanqa, llimphuchanqa ima? ¿Imaynatá Diospa Reinon jamuptin, Diospa munaynin ruwakunqa?

4. ¿Imataq Diospa Reinonrí, chantapis pitaq Reyninrí?

⁴ Diospa Reinonqa, juk gobierno, payllataq chay gobiernota jatarichirqa. Chantá payllataq juk Reyta kamachinanpaq akllarqa. ¿Pitaq chay Reyrí? Chay Reyqa, Jesucristo. Payqa, runamanta astawan sumaqta kamachinqa; chayrayku Biblia nin: “Paymin yupaychasqa kʼata jatun kamachejqa, reykunaj Reynin, señorkunaj Señornintaj”, nispa (1 Timoteo 6:15). Jesusqa, mayqin kamachiqmantapis, astawan atiyniyuq allin ruwaykunata ruwananpaq.

5. ¿Maymantataq Diospa Reinon kamachimunqa?

⁵ ¿Maymantataq Diospa Reinon kamachimunqarí? Tʼukuriy, ¿maypitaq Jesús kachkanrí? Yachanchikjina, Jesusqa wañuymanta kawsarimuytawan, janaqpachaman ripurqa (Hechos 2:33). Arí, Diospa Reinonqa janaqpachapi kachkan. Chayrayku, Biblia ‘janaqpacha reino’, nispa sutichan (2 Timoteo 4:18). Janaqpachapi kaspapis chay Reinoqa Jallpʼaman kamachimunqa (Apocalipsis 11:15).

6, 7. ¿Imaptintaq Jesús may sumaq kamachiq kasqanta nisunman?

⁶ Jesusqa may sumaq Kamachiq. ¿Imaptintaq chayta ninchik? Imaptinchus payqa mana jaykʼaq wañunqachu. Bibliaqa, Jesús mana kay pachapi kamachiqkunajinachu kasqanta nin, astawanqa paymanta nin: “Pay kʼatamin ni jaykʼaj wañojqa, pichus mana chimpay atina kʼanchaypi tiyakoj”, nispa (1 Timoteo 6:16). Tukuy ima ruwasqanqa, wiñaypaq kanqa, chay allin ruwasqantaq may achkha kanqa.

⁷ Bibliaqa, Jesusmanta nin: “Patampi Tata Diospa Espíritun kanqa, chay Espiritutaj qonqa yachayta, yuyayta, yuyaychayta, atiyta, tukuy imata rejsiyta, Tata Diosta manchachikuyta ima. Payqa Tata Diosta manchachikuypi miskʼirichikonqa. Payqa mana rikusqanman jinallachu juzganqa, nitaj uyarisqanman jinallachu justiciata ruwanqa. Manachayqa, cheqan kayman jina wajchasta juzganqa; kay pachapi llampʼu sonqoyojkunapaj justiciata ruwanqa”, nispa  (Isaías 11:2-4). Kay pʼitikunaqa, Jesús munakuywan, chiqanta kamachinanta yachachiwanchik. ¿Manachu kayjina kʼacha kamachiqta munawaq?

8. ¿Pikunataq Jesuswan kamachimunqanku?

⁸ ¿Imatataq astawan Diospa Reinon ruwanqa? Jesusqa mana sapanchu kamachinqa, manaqa, wak reykunawan ima. Apóstol Pablo Timoteoman nirqa: “Paywan khuskachus ñakʼarisun chayqa, paywan khuskallataj reinopi kamachisunchej”, nispa (2 Timoteo 2:12). Arí, Pablo, Timoteo, wak chiqa sunqu runas imaqa, Jesuswan khuska janaqpachapi kamachimunankupaq, Diospa akllasqasnin kanku, ¿machkhataq kanku?

9. ¿Machkha runastaq Jesuswan khuska kamachinqanku, maykʼaqtaq Dios chay runasta akllayta qallarirqa?

⁹ Qanchis yachaqanapi rikunchikjina, apóstol Juan juk musquypijina rikusqanmanta jinata qillqarqa: “Chantá rikullarqanitaj Corderota [Jesucristota] Sión Orqo patapi [kamachinanpi] sayashajta, paywantaj kashajta pachaj tawa chunka tawayoj waranqa runasta. Paykunaj frentesninkupi paypa sutin, Tatampa sutin ima qhelqasqa karqa”, nispa. ¿Pikunataq kay 144.000 kanku? Juanllataq jinata kutichin: “[Paykunaqa] Corderoj qhepanta rinku mayllamampis rejtin. Paykunaqa runas ukhumanta rantisqa karqanku, ñawpaj poqoy jina Diospaj, Corderopaj ima”, nispa (Apocalipsis 14:1, 4). Arí, kamachinankupaq akllasqa runasqa, chiqa sunqu Jesucristop qhipanta riqkuna kanku. Paykunaqa, wañuytawan janaqpachapi kawsarimunqanku Jesuswan khuska kay Jallpʼaman kamachimunankupaq (Apocalipsis 5:10). Chay 144.000 akllasqas kanankupaqqa, Diosqa, apostolespa tiemponkumantapacha chiqa sunqu runasllata akllayta qallarirqa.

10. ¿Imaynatataq Jehová munakuyninta rikuchin Jesusta, 144.000 runasta ima kamachinankupaq akllaspa?

¹⁰ Jehovaqa, jatun munakuyninta Jesusta, 144.000 runasta ima kamachinankupaq akllaspa, rikuchin. ¿Imaynamantá?  Jesús ñuqanchikjina runa karqa, imaynatachus runa ñakʼarisqanta yachan. Pablo Jesusmanta parlaspa jinata nirqa: “Pisi kallpa kasqanchejta yachaspa, khuyawanchej, imaraykuchus payqa juchaman urmanapaj tanqasqa karqa noqanchej jina. Chaywanpis payqa mana jaykʼaj juchaman urmarqachu”, nispa (Hebreos 4:15; 5:8). Paywan kamachiqkunapis ñuqanchikjina ñakʼarillarqankutaq. Astawanpis, juchasapa runa kasqankurayku juchasapa kayninkuwan maqanakurqanku, tukuy runasjinataq unqurqanku. Paykunaqa, ima chʼampaykunapichus, ima llakiykunapichus rikukusqanchikta allinta yachanku.

11. ¿Imaptintaq Jesús discipulosninman, ‘janaqpachapi munayniyki ruwakuchun’, nispa, Diosmanta mañakunankuta yachachirqa?

¹¹ Jesús mana Diospa Reinon jamunallanpaqchu mañakuyta yachachirqa, manaqa Jehovap munaynin “imaynatachus janaj pachapi, ajinallatataj kay pachapipis” ruwakunanpaq. Janaqpachapi angelesqa, Diospa munayninta ruwachkallankupuni. Chaywanpis 3 yachaqanapi yacharqanchikjina, juk saqra angelqa manaña Diospa munayninta ruwarqachu, astawanpis, Adanta, Evata ima juchallichirqa. Chunka yachaqanapi rikusunchik imatachus Biblia chay saqra angelmanta, nisunman Kuraq Supaymanta, yachachisqanta. Diosqa, Kuraq Supayta, supaykunata ima, janaqpachapi qhipakunankuta saqirqa. Chayrayku Jesús Jallpʼapi kachkaptin, janaqpachapi mana tukuychu Diospa munayninta ruwachkarqanku. Chayqa mana jinachu qhipakunan karqa. Jesús Diospa Reinonpi kamachiyta qallariytawan paykunawan maqanakunan karqa (Apocalipsis 12:7-9).

12. ¿Ima iskay ruwaykunamantataq Apocalipsis 12:10 parlan?

¹² Apóstol Juan nirqa: “Janaj pachamanta uj sinchʼi parlamojta uyarerqani: Kunanqa Diosninchejpa salvacionnin, atiynin, reinompis chayamunña, Cristompa atiynimpis. Hermanosninchejta chʼatajqa [Satanasqa] wijchʼusqa  kashan, pichus tuta pʼunchay Diosninchejpa ñawpaqempi paykunata chʼataykoj, chay”, nispa (Apocalipsis 12:10). ¿Qhawarinkichu ima iskay ruwaykunamantachus kay pʼitipi parlakusqanta? Qallarinapaq, Jesucristo Diospa Reinonpi kamachiyta qallarirqa. Chaymantataq, Supayta janaqpachamanta Jallpʼaman wikchʼumurqa.

13. ¿Ima karqa janaqpachapi Kuraq Supay wikchʼuchikamusqanmanta?

¹³ Qhipaman imaynatachus kay iskay ruwaykuna juntʼakusqanta yachasunchik. ¿Imapitaq kaykuna tukurqarí? Janaqpachapi imachus kasqanmanta Biblia nin: “Chayrayku kusikuychej janaj pachakuna, chaypi tiyakojkunapis”, nispa (Apocalipsis 12:12). Arí, chiqa sunqu angelesqa kusikurqanku, Kuraq Supayta janaqpachamanta wikchʼumusqankumanta. Janaqpachapiqa, tukuypis chiqa sunqu kanku, paykunapurataq sumaqta apanakunku. Jinamanta janaqpachapi Diospa munaynin ruwakuchkanña.

14. ¿Imataq kay pachapi tiyan, Kuraq Supay kay pachaman wikchʼuchikamusqanmantapacha?

¹⁴ ¿Imatataq Jallpʼamanta nisunman? Biblia nin: “Ay, kay pacha jallpʼa patapi, mama qocha patapipis tiyakojkunamanta, imaraykuchus Kuraj Supayqa manchay phiñasqa qankunaman uraykʼamun, yachaspa paypaj pisi tiempollaña kasqanta”, nispa (Apocalipsis 12:12). Satanasqa, Jallpʼaman wikchʼuchikamusqanrayku, manchay phiñasqa kachkan. Chayraykutaq, Jallpʼapi chʼampaykunata ruwachkan. Qhipan yachaqanapi astawan chay chʼampaykunamanta yachasunchik. Chaywanpis yachakusqanchikmanjina, ¿imaynatá Diospa Reinon jamuptin, kay pachapi Diospa munayninta ruwanqa?

15. ¿Imatataq Jallpʼapaq Diosninchik munan?

¹⁵ Dios imatachus Jallpʼapaq munasqanpi tʼukuriy. Kimsa yachaqanapi rikunchikjina, Edén huertapi Jehovaqa, tukuy Jallpʼa, paraisoman tukunanta munarqa. Kuraq Supayqa, Adanta, Evatawan juchallichispa Jallpʼapaq Diospa munayninta  tumpata qhipachirqa, chaywanpis Diospa munayninqa mana tikrakunchu. Jehovaqa, parlasqanta juntʼanqa: “Cheqan runasqa kay pachata herenciankupaj japʼenqanku, chaypitaj wiñaypaj kawsanqanku” (Salmo 37:29). Diospa Reinontaq chayta ruwanqa. ¿Imaynamantá?

16, 17. ¿Imatataq Daniel 2:44 Diospa Reinonmanta niwanchik?

¹⁶ Daniel 2:44 pʼitipi kay profeciata tarinchik: “Chay reykuna kamachishajtinku, janaj pachapi kaj Dios uj reinota sayarichenqa, chaytaj mana jaykʼajpis chinkachisqachu kanqa, manataj mayqen reinopis payta atipanqachu. Tukuynin waj reinosta tukuchenqa, chay atipaj reinotajrí wiñaypaj sayanqa”. ¿Imatataq kay profecía Diospa Reinonmanta niwanchik?

¹⁷ Qallarinapaq niwanchik, Diospa Reinonqa “chay reykuna kamachishajtinku”, sayarinanta; nisunman kay pachapi runa kamachichkaptin, Diospa Reinon kamachiyta qallarinqa. Chantá niwanchik: Diospa Reinonqa, ‘mana jaykʼaqpis chinkachisqachu kananta’. Mana jaykʼaq pipis Diospa Reinonta atipaspa patanpi sayanqachu. Chantá nillawanchiktaq: Diospa Reinonqa, kay pachata kamachiqkunawan maqanakunanta, ‘manataq mayqin reinopis payta atipananta’. Tukuchanapaq niwanchik, Dioslla kay pachata wiñaypaq kamachinanta, ima kamachiymantapis astawan sumaq kananta.

18. ¿Imataq Diospa Reinon kay pachata kamachiqkunawan maqanakuynin sutichakun?

¹⁸ Bibliaqa, Diospa Reinon kay pachata kamachiqkunawan maqanakuyninmanta tukuy imata willawanchik. Chay maqanakunapaq tiempo chayamuchkaptin, ‘supay espiritusqa’, “tukuy kay pachapi reyesman” llulla parlaykunawan chʼawkiyanqanku. ¿Imapaqtaq? “Paykunata [reykunata] tantamunankupaj wañuchinaku maqanakuman, Tukuy Atiyniyoq Diospa chay jatun pʼunchaynimpaj”, tukuy kay reykuna “hebreo parlaypi Armagedón nisqa cheqapi” tantakunankupaq (Apocalipsis 16:14, 16). Kay iskay pʼitikuna  nisqanmanjina, kay pachata kamachiqkuna, Diospa Reinonwan maqanakunqanku, chay maqanakuytaqa Armagedón, nispa sutichakun.

19, 20. ¿Imaptintaq mana kunanpacha Diospa munaynin Jallpʼapi ruwakuchkanchu?

¹⁹ ¿Imapaqtaq Diospa Reinon Armagedonpi maqanakunqa? Watiqmanta Jallpʼapaq Diospa munayninpi tʼukurina: Diosqa kay pacha paraisoman tukunanta munan, chaypitaq juntʼa runa payta yupaychaspa kawsanankuta munan. ¿Imaptintaq kunan Diospa munaynin mana ruwakuchkanchu? Kunanqa, juchasapa runas kasqanchikrayku unqunchik, wañunchik ima. Chaywanpis, 5 yachaqanapi yachanchikjina, Jesús ñuqanchikrayku wañurqa, wiñaypaq kawsananchikpaq. Juanpa nisqanmanta yuyarikunkichá: “Diosqa chay jinatapuni kay pachapi kaj chhikata munakusqanrayku, uj kʼata Churinta qorqa. Ajinamanta pillapis paypi creejqa mana chinkayman renqachu, astawanqa wiñay kawsayniyoj kanqa”, nispa (Juan 3:16).

²⁰ Astawanpis, may chhika runas imaymana millaykunata ruwanku. Paykunaqa, llullakunku, chʼawkiyanku, khuchichakunku ima. Diospa munayninta mana ruwayta munankuchu. Chay saqra ruwaqkunata Armagedonpi, Diospa maqanakuyninpi, Dios chinkachinqa (Salmo 37:10). Astawanpis, kay pachata kamachiqkunaqa, Diospa munayninta ruwananpaq, mana runata yanapankuchu. Jukkunaqa, mana atiyniyuqchu kanku, wakkunataq qullqirayku chʼawkiyanku, wakinkunataq mana pimantapis khuyakunkuchu. Biblia sutʼita nin: “Maypachachus runaqa runa masinta chakisnin uraman churan paypa mana allinnillampaj”, nispa (Eclesiastés 8:9).

21. ¿Imaynatá Diospa Reinon kay pachapaq Diospa munayninta ruwanqa?

²¹ Armagedonmanta qhipaman Diospa Reinollan tukuy pachata kamachinqa. Chay Reinoqa Diospa munayninta ruwanqa, kʼacha kawsaytataq apamunqa. Diospa Reinon  Kuraq Supayta, supayninkunatawan kay pachamanta chinkachinqa (Apocalipsis 20:1-3). Chaypacha Jesús ñuqanchikrayku wañupusqanqa tukuyta yanapawasunchik, chiqa sunqu runastaq manaña unqunqankuchu, manañataq wañunqankuchu, manaqa wiñaypaq kawsanqanku (Apocalipsis 22:1-3). Chantá, Diospa Reinon Jallpʼata may kʼacha paraisoman tukuchinqa. Jinamanta kay pachapi Diospa munaynin ruwakunqa, Diospa sutintaq jatunpaq qhawasqa kanqa, llimphuchasqa kanqa ima. ¿Imatá chay niyta munan? Chay Reinonrayku, tukuy runas Jehovap sutinta jatunpaq qhawanqanku.

22. ¿Imaynatataq yachanchik Jesús Jallpʼapi kachkaptin manaraq Diospa Reinon jamusqanta?

²² Jesús discipulosninman “Reinoyki jamuchun” nispa mañakuyta yachachichkaptin, Diospa Reinonqa manaraq jamurqachu. ¿Janaqpachaman Jesús ripusqantawanchu jamurqa? Mana. Pedro, Pablopis kay Salmo 110:1 nisqan Jesuspi juntʼakusqanta willawanchik, chay pʼititaq nin: “Tata Diosqa Señorniyman nerqa: Kay pañaypi tiyarikuy, enemigosniykita chakisniyki uraman churanaykama, nispa” (Hechos 2:32-35; Hebreos 10:12-14). Arí, Jesucristoqa suyananraq karqa.

23. a) ¿Maykʼaqtaq Diospa Reinon kamachiyta qallarirqarí? b) ¿Imatataq qhipan yachaqanapi yachakusunchik?

²³ ¿Machkhatá Jesús suyanan karqarí? Kay 1800 chantá 1900 watasnejpi, juk qutu Bibliamanta yachaqaqkuna  1914 watapi Jesús kamachiyta qallarinanta repararqanku. (Astawan kay watamanta yachayta munaspaqa kay librop yapanpi 215-218 paginasninta ñawiriy.) Tukuy ima kay pachapi rikukusqanqa, chay 1914 watamanta parlasqanku, chiqa kasqanta rikuchiwanchik. Bibliap profecian nisqanmanjina, 1914 watapi Jehovaqa, Cristota Reytajina Diospa Reinonman churarqa. Kunantaq, Kuraq Supaypaq “pisi tiempollaña” tiyan, chay tiempopitaq kunan kawsachkanchik (Apocalipsis 12:12; Salmo 110:2). Astawanpis, Diospa Reinonqa, kay pachapi Diospa munayninta ruwayta qallarinqaña. ¿Imatataq kay willaymanta niwaq? ¿Jinachu kanman? Qhipan yachaqanapi rikusunchik imatachus Biblia kay pʼunchaykunamanta yachachisqanta.