1. 1) ¿Imaraykutaj wakin runasta jatunpaj qhawanchej? 2) ¿Imatataj kay yachaqanapi yachakusun?

¿IMAYNATÁ runasta jatunpaj qhawasqanchejta rikuchinchej? Paykunawan kʼacha kaspa, paykunata respetaspa ima. Runastaqa jatunpaj qhawanchej, imatapis allinta ruwasqankurayku chayri autoridadniyoj kasqankurayku. Kay yachaqanapi yachakusun pikunatachus jatunpaj qhawanata, imaraykuchus chayta ruwanata ima.

2, 3. 1) ¿Imaraykutaj Jehovata jatunchananchej tiyan? (Patapi kaj dibujota qhawariy). 2) Apocalipsis 5:13, ¿pimantataj parlashan Corderomanta parlaspa, chantá imaraykú payta jatunchananchej tiyan?

² Apocalipsis 5:13 versiculoqa, “kamachina tiyanapi tiyasqa” kajta, Corderota ima jatunchanata nin. “Kamachina tiyanapi tiyasqa” kajqa Jehová. Apocalipsis libroj tawa capitulonqa cielopi kausajkunamanta parlan. Paykunataj reparachiwanchej imaraykuchus “wiñay wiñaynintinpaj” kausaj Jehovata jatunchanata. Chay kausajkuna ninku: “Atiyniyoj Jehová Diosniyku, qanllamin jatunchanapaj jina, yupaychanapaj jinataj kanki, imaraykuchus qanmin tukuy imata ruwarqanki, munayniykiraykutaj  tukuy imapis rikhurerqa, ruwasqataj karqa”, nispa (Apo. 4:9-11).

³ Apocalipsis 5:13 ‘Corderomanta’ parlaspaqa, Jesucristomanta parlashan. ¿Imaynatá chayta yachanchej? Jesús Jallpʼapi kashajtin, paymanta nerqanku: “¡Kaymin Diospa Corderonqa! Payqa kay mundomanta juchata chinkachenqa”, nispa (Juan 1:29). Tukuy reyesmanta nisqaqa, Jesuslla kausayninta tukuy sonqo qorqa kamachiyninpi kajkunata juchamanta kacharichinanpaj. Chayrayku payta jatunchananchej tiyan. Chantapis Jesusta jatunchanallataj tiyan, “kamachejkunaj Reynin, señorkunaj Señornintaj” kasqanrayku (1 Tim. 6:14-16). Cielopi kausajkuna takispa ninku: “Wañuchisqa karqa chay Corderoqa japʼinanpaj jinapuni atiyta, qhapaj kayta, yachayta, kallpata, jatunpaj qhawasqa kayta, jatunchasqa kayta, bendiciontawan”, nispa (Apo. 5:12). Noqanchejpis paykuna jinallatajchá niyta munanchej.

4. ¿Imaraykutaj Jehovata, Jesusta ima jatunchananchej tiyan?

⁴ Juan 5:22, 23 nin jina, Diosqa Wawanman atiyta qorqa tukuy runasta juzgananpaj. Chayrayku Jesusta jatunchananchej tiyan. Jesusta jatunchaspaqa, Jehovatapis jatunchallanchejtaj. Jesusta, Jehovata jatunchasun chayqa, wiñaypaj kausayta atisun (Salmo 2:11, 12 leey).

5. ¿Imaraykutaj tukuy runasta jatunpaj qhawananchej, respetananchejtaj tiyan?

⁵ Diosqa runasta “payman rijchʼakojta” ruwarqa (Gén. 1:27). Chayraykutaj casi tukuy runas, imaynachus kasqanchejpi Diosman rijchʼakuyta atinchej. Sutʼincharinapaj, runasqa atinchej munakuyta, khuyakuyta, wajkunawan kʼacha kayta ima. Chantapis Diosqa concienciayojta ruwawarqanchej. Chayrayku atinchej reparayta imachus allin, imatajchus mana allinchu kasqanta, imachus cheqan, imatajchus mana cheqanchu kasqantapis (Rom. 2:14, 15). Runasqa kʼachitu, llimphitu kaj imasta munakunchej, allintataj kausakuyta munanchej. Chaytaj mana tʼukunapajchu, imaraykuchus Jehovaqa imatapis maychus kajtapuni ruwan, manataj chʼajwata maskʼanchu. Qhawanchej jina, tukuy runas imallapipis Jehovaman rijchʼakuyta atinchej. Chayrayku tukuy runasta jatunpaj qhawananchej, respetananchejtaj tiyan (Sal. 8:5).

6, 7. 1) ¿Imatataj ashkha runas ruwanku? 2) ¿Imatataj Jehovaj testigosnin mana ruwanchejchu?

⁶ Yachanchej wajkunata jatunpaj qhawana kasqanta. Jinapis ichá mana entiendeyta atillanchejchu imaynatachus chayta ruwanata. Imaraykuchus ashkha runasqa, Satanaspa mundonmanta runas jina ruwanku. Ashkha runasqa wakin qharista, warmista ima, uj diosta jina jatunchanku, nitaj Jehovaj nisqanman jinachu ruwanku. Wakin runastaj iglesiata kamachejkuna jina, wakin políticos jina, pujllajkuna jina, chayri peliculaspi llojsej runas jina pʼachallikunku.

⁷ Cheqa cristianosqa yachanchej runasta jatunchay mana allinchu kasqanta. Tukuy runasmanta nisqaqa, Jesuslla mana pantaj runa karqa, chayrayku payllamanta yachakuyta atinchej (1 Ped. 2:21). Tukuy runas juchallikusqanchejraykutaj, “Diospa jatun kayninta mana taripayta” atinchejchu (Rom. 3:23). Chayrayku mana pi runatapis jatunchanachu tiyan. Runasta jatunchaspaqa, Jehovata llakichisun.

8, 9. 1) Jehovaj testigosnin, ¿imaynatá autoridadesta qhawanchej? 2) ¿Imata niwajtinchejtaj autoridadesta mana kasukunchejchu?

⁸ Kay mundopeqa ashkha runas autoridades kanku. Paykunaqa churasqa kanku  chʼajwas mana kananpaj, leyesta juntʼachinankupaj, runaspa allinninkuta maskʼanankupaj ima. Chay ruwasqankutaj tukuyta yanapawanchej. Chayrayku apóstol Pablo cristianosman nerqa autoridadesta kasukunankuta. Pay nerqa: “Tukuyman imatachus qonaykichej kasqanta qoychej: Impuestota cobrajmanqa impuestota pagaychej. [...] Pitachus jatunpaj qhawanaykichejtataj, jatunpaj qhawaychej”, nispa (Rom. 13:1, 7).

⁹ Jehovaj testigosnenqa autoridadesta respetanapaj kallpachakunchej. Sapa suyupi runasqa waj jina costumbresniyoj kanku. Chayrayku gobiernosqa mana tukuy suyuspichu kikinta kamachinku. Maypi tiyakuspapis autoridadespa ruwasqankuta jatunpaj qhawanchej. Jinapis Diospa kamachisqasninta mana kasukunata niwajtinchejqa, mana paykunata kasunchejchu. Astawanpis runasta kasukunamantaqa Jehovallata kasukunchej (1 Pedro 2:13-17 leey).

10. ¿Imatataj Diospa wakin kamachisninmanta yachakusunman?

¹⁰ Bibliaqa willawanchej, Jehovaj kamachisnin autoridadesta respetasqankuta, kasukusqankuta ima. Josemantawan Mariamantawan parlarina. Romamanta autoridadesqa, kamachisharqanku chay jallpʼaspi mashkha runaschus tiyakusqankuta yachayta munarqanku. Chaypajtaj runasta yupachikunankuta nerqanku. José, María imataj chay kamachiyta kasukuspa Belenman rerqanku, María jatun onqojña kajtinpis (Luc. 2:1-5). Apóstol Pablomanta yachakullasunmantaj, paypis autoridadesta respetarqa. Pabloqa sajra imasta ruwasqanta nispa tumpajtinku, Herodes Agripaj ñaupaqenpi, Judeamanta kamachej Festoj ñaupaqenpi ima respetowan parlarerqa (Hech. 25:1-12; 26:1-3).

11, 12. 1) Curasta, pastoresta ima, ¿jatunchanachu tiyan? 2) ¿Imatataj Austriamanta uj autoridad ruwarqa, imaraykutaj?

¹¹ Curasta, pastoresta ima, ¿jatunchanachu tiyan? Mana. Imaynatachus tukuy runasta respetanchej, ajinallatataj paykunatapis respetana tiyan. Paykuna jatunchanata suyajtinkupis, mana allinchu kanman chayta ruwananchej. Imaraykuchus paykunaqa Diosmanta, Bibliamanta ima llullata yachachinku. Jesusqa tiemponpi religionta kamachejkunata kʼamerqa, runasta mana yanapasqankuta, puraj uyas kasqankutataj nerqa (Mat. 23:23, 24). Jinapis mana juchachu autoridadesta may jatunpaj qhawananchej, respetananchej ima. Paykunaqa wakin kutis yanapawarqanchej respetasqanchejrayku.

¹² Yanapawarqanchej chay autoridadesmanta ujnenqa, Austria suyumanta Heinrich Gleissner karqa. Payqa abogadotaj, politicotaj karqa. Iskay kaj Guerra Mundial kashajtin, Hitlerpa soldadosnin japʼerqanku, uj trenpitaj carcelman apacherqanku. Chay trenpeqa Austriamanta Leopold Engleitner nisqa hermanota rejserqa. Payqa sonqo kʼajaywan predicaj. Hermanonchejqa Gleissner abogadoman imapichus creesqanchejta respetowan willarerqa, abogadotaj sumajta uyarerqa. Iskay kaj Guerra Mundial tukukojtin, Gleissnerqa autoridad kasqanmanta valekuspa, Austriamanta Jehovaj testigosninta yanaparqa. Ichapis yachallankitaj waj autoridades yanapawasqanchejta, paykunata respetasqanchejrayku.

13. ¿Pikunatataj jatunpaj qhawananchej, respetananchej ima tiyan, imaraykutaj?

¹³ Tukuy hermanosninchejta jatunpaj qhawana, respetanataj tiyan. Astawanraj respetana tiyan ñaupajman apaj hermanosta,  nisunman ancianosta, congregacionesta waturejkunata, sucursalta kamachejkunata, Diospa Llajtanta Kamachejkunata ima (1 Timoteo 5:17 leey). Paykunaqa Diospa llajtanta sumajta qhawanku, Bibliataj Diosmanta regalos jina kasqankuta nin (Efe. 4:8). Chayrayku paykunataqa jatunpaj qhawananchej tiyan maymanta kajtinkupis, qhapaj chayri wajcha kajtinkupis, escuelata tukojtinkupis chayri manapis. Ñaupa cristianosmanta mayta yachakusunman. Paykunaqa ñaupajman apaj hermanosta jatunpaj qhawaj kanku, noqanchejpis kikillantataj ruwananchej tiyan. Jinapis paykunataqa mana angelesta jinachu qhawananchej tiyan, nitaj aswan sumaj yachayniyoj runasta jinachu. Astawanpis mayta llankʼasqankurayku, llampʼu sonqostaj kasqankurayku, jatunpaj qhawanchej, respetanchejtaj (2 Corintios 1:24; Apocalipsis 19:10 leey).

14, 15. ¿Imapitaj ancianos mana rijchʼakunkuchu curasman, pastoresman ima?

¹⁴ Ancianosqa michejkuna jina llampʼu sonqos kanku. Nitaj munankuchu may rejsisqa runas jina qhawasqa kayta. Paykunaqa mana kay tiempomanta curas chayri pastores jinachu kanku, nitaj Jesuspa tiemponmanta religionta kamachejkuna jinachu. Jesusqa paykunamanta nerqa: “Jatun mikhuykunapipis aswan sumaj lugarpipuni tiyakuyta munanku, sinagogaspipis ñaupajpipuni tiyayta munanku. Mercado plazaspipis runaswan [...] napaykuchikuyta munanku”, nispa (Mat. 23:6, 7).

¹⁵ Ancianosqa Jesuspa nisqanta kasukunku. Pay nerqa: “Ama ‘Yachachejníy’ nichikuychejchu. Ujlla Yachachejniykichejqa, tukuyniykichejtaj hermanos kankichej. Amataj pitapis kay jallpʼapi tatáy niychejchu. Ujlla Tataykichejqa, cielopitaj kashan. Amallataj yachachejníy nichikuychejchu, imaraykuchus Yachachejniykichejqa ujlla, chaytaj Cristo. Qankunamanta kurajpaj qhawasqa kajqa, sirvisunaykichej tiyan. Jatunchakojqa kʼumuykachachisqa kanqa, kʼumuykukojtajrí jatunchasqa kanqa”, nispa (Mat. 23:8-12). Tukuy ancianos llampʼu sonqo kajtinku, Jesuspa nisqantataj kasukojtinku, hermanosqa paykunata munakonqanku, respetanqanku, jatunpajtaj qhawanqanku.

16. ¿Imaraykutaj kallpachakunallapuni tiyan wajkunata jatunpaj qhawanapaj?

¹⁶ Ichapis mana usqhayllatachu yachakusun imaynatachus wajkunata jatunpaj qhawayta. Ñaupa tiempomanta cristianospis ajinallapitaj rikukorqanku (Hech.  10:22-26; 3 Juan 9, 10). Jinapis kallpachakusqanchejqa mana qhasichu kanqa. Jehová munasqanman jina wajkunata jatunpaj qhawasun chayqa, allinta ruwasun.

17. Autoridadniyoj runasta jatunpaj qhaway, ¿imaraykutaj may allin?

¹⁷ Llajtanchejmanta autoridadniyoj runasta jatunpaj qhawajtinchej, respetajtinchej ima, ichapis paykunaqa predicajta saqellawasun. Chantapis runasman willasqanchejta ichá allinpaj qhawanqanku. Pasaj watas Alemaniapi imachus kasqanmanta parlarina. Hermananchej Birgitqa precursora, warmi wawantaj escuelapi kasharqa. Wawan escuelamanta llojsishajtin, profesorasqa payman nisqanku: “Jehovaj testigosninpa wawasninman yachacheyqa may sumajpuni. Paykunaqa kʼacha wawas kanku”, nispa. Hermananchejtaj nerqa: “Wawasniykuman yachachiyku imatapis Diosta kusichinapaj jina ruwanankuta. Profesorestapis respetanankuta niyku”, nispa. Ujnin profesorataj nerqa: “Tukuy wawaschus Jehovaj testigosnin jina kankuman chayqa, yachachinaqa mana trabajochu kanman”, nispa. Chay profesorasqa Jehovaj testigosninpa wawasninta may sumajpajpuni qhawarqanku. Chayrayku ujnin profesoraqa, semanasninman uj jatun tantakuyman rerqa.

18, 19. Ancianosta jatunpaj qhawaspapis, ¿imatataj mana ruwanachu tiyan?

¹⁸ Bibliaj yuyaychaykunasnenqa, yanapawasunman ancianosta maychus kasqallanta jatunpaj qhawanapaj (Hebreos 13:7, 17 leey). Congregacionpaj sumajta llankʼasqankumanta allinta ruwasqankuta niyta atinchej, ninanchejpunitaj tiyan. Chantapis ancianosta yanapakusunman, kamachiwasqanchejta kasukuspa. Ajinamanta paykunaqa ruwanankuta kusiywan juntʼanqanku. Biblia nillantaj paykuna jina Diospi creenata. Chayqa mana ninayanchu, uj may rejsisqa anciano jina vistikunanchejta, parlananchejta chayri yachachinanchejta. Ajinata ruwasunman chayqa, runasllata qhatishasunman, manataj Cristotachu. Ama qonqanachu ancianospis noqanchej jina pantaj runas kasqankuta.

¹⁹ Ancianostaqa jatunpaj qhawana, respetana ima tiyan, manataj may rejsisqa runasta jinachu jatunchana tiyan. Chayta ruwaspaqa llampʼu sonqosllapuni kanankupaj yanapasun. Ajinamanta paykunaqa mana umata oqharenqankuchu, nitaj cheqan runas kasqankuta yuyanqankuchu.

20. Wajkunata jatunpaj qhaway, ¿imaynatá yanapawanchej?

²⁰ Wajkunata jatunpaj qhawayqa, yanapawanchej mana noqallanchejpichu yuyanapaj, wajkuna jatunchawajtinchejpis llampʼu sonqollapuni kanapaj ima. Yanapallawanchejtaj, respetasqanchej runas Jehovamanta karunchakojtinku, mana urmananchejpaj. Chantapis wajkunata jatunpaj qhawaspaqa Diospa llajtanman ujchasqallapuni kasunchej. Diospa llajtanqa ni mayqen hermanotapis, nitaj pi runatapis jatunchanchu.

21. Wajkunata jatunpaj qhawaspa, ¿pitataj kusichinchej, imaraykutaj?

²¹ Wajkunata jatunpaj qhawaspaqa Diosta kusichinchej. Imaraykuchus Diosta kasukusqanchejta rikuchinchej, payman kʼaskasqataj kanchej. Ajinamanta Jehovaqa Satanasman llulla kasqanta niyta atenqa (Pro. 27:11). Ashkha runasqa mana yachankuchu, imaynatachus wajkunata jatunpaj qhawanankuta. Noqanchejtajrí Jehovaman mayta agradecekunchej, runasta munasqanman jina respetayta yachachiwasqanchejmanta.