1 Reyes 8:1-66
8 Tsaypitanami Salomónqa Jerusalénman qayatsirqan lapan Israel mayor runakunata, trïbukunapa mandaqnin runakunata y Israel aylukunacho mas respitädu runakunatapis. Paykunata qayatsirqan TAYTA DIOSPA *Pactu Babulninta *Davidpa Markanpita templuman apapäkunanpaqmi.* Davidpa Markanpa jukaq jutinmi kaykan *Sión.
2 Etanim killacho jatun fiestata ruraykashqan junaqmi* tsay qayatsishqan runakunawan Salomón juntakarqan. Etanim killaqa karqan qanchis kaq killami.
3 Lapan mayor runakuna juntakaykuptinnami cürakuna babulta umrukurkur templuman apapäkurqan.
4 Paykunawanmi *levitakunapis tsay babulta, Tinkuna Tolduta y manëjunkunatapis apapäkurqan.
5 Templuman chayaykatsirmi babulpa nawpanman rey Salomónqa lapan Israel runakunawan juntakarqan. Tsaychömi Tayta Diosta adorashpan yupaytapis mana atipaypaq tsaytsika uyshakunata, cabrakunata y törukunata pishtarkur *altarcho rupatsirqan.
6 Nirkurnami TAYTA DIOSPA Pactu Babulninta cürakuna churarqan Lugar Santïsimucho ishkay *querubinkunapa älankuna rurinman.
7 Tsay querubinkunapa älankunami babul jananpa mashtararqan. Tsaynöpami babul y wintukunan qerukunapis querubinkunapa älankuna rurincho karqan.
8 Wintukunan qerukunaqa largu karmi Lugar Santupita rikakarqan. Alarpitami itsanqa mana rikakarqannatsu. Tsaynölami kananyaqpis kaykan.
9 Tsay babulchöqa Horebcho Moisés churashqan ishkay läja rumikunalami winararqan.* Tsay läjakunachömi qelqararqan Israel runakuna Egiptupita yarqamushqan witsan paykunawan TAYTA DIOS *pactuta rurashqan.
10 Lugar Santupita cürakuna yarquptinmi TAYTA DIOSPA templunta pukutay tsapakurkurqan.
11 Pukutay tsayno tsapakurkuptinmi y kikin TAYTA DIOS tsay pukutaycho kaptinmi cürakunaqa ima ruraytapis mana kamäpakur yarqukärirqan.*
Templuta Salomón dedicashqan
2 Crónicas 6.1—7.10
12 Tsaymi Tayta Diosta manakur Salomón kayno nirqan: “TAYTA DIOS, yanawyaykaq pukutay rurincho tashqaykitami nishqanki.
13 Tsayno kaptinpis kananqa templuta sharkatsishqä imayyaqpis tsaycho tänaykipaqmi”.
14 Nirkurnami tsaycho kaykaq Israel runakunaman tikraykur bendicionta qoshpan rey Salomón
15 kayno nirqan: “Alabashqa kaykulätsun yärakushqantsi TAYTA DIOS. Paymi papänï Davidta promitishqankunata lapanta cumplishqa. Promitirmi kayno nirqan:
16 ‘Kuyashqä Israel runakunata Egiptupita jorqamushqä junaqpita patsa manami manakushqätsu mayqan Israel trïbukunapa markanchöpis täkunä templuta rurapämänanpaq. Davidtami itsanqa akrarqä Israel runakunapa mandaqnin rey kananpaq’.*
17 “Papänï Davidqa kuyamaqnintsi TAYTA DIOSTA adoranantsipaq templuta ruratsiytami munarqan.
18 Tsayno munaptinpis TAYTA DIOS kaynömi nirqan: ‘Noqapaq templuta sharkatsiyta yarpashqayki alimi kaykan.*
19 Itsanqa manami qamtsu sharkatsinkipaq, sinöqa tsurikiraqmi noqapaq templuta sharkatsinqa’.*
20 “Promitishqannölami TAYTA DIOS cumplishqa. Tsaymi papänï Davidpa trukan Israel runakunapa mandaqnin rey kaykä. Tsaynöpis kuyamaqnintsi TAYTA DIOSPAQ templuta sharkatsishqä.
21 Tsaymanmi TAYTA DIOSPA *Pactu Babulninta churatsishqä. Tsay babul rurinchömi qelqaraykan Egiptupita jorqamur unay ayluntsikunawan TAYTA DIOS rurashqan pactu”.
22 Tsayno nirkurmi Salomónqa TAYTA DIOSPA *altarnin nawpanman aywaykur lapan Israel runakuna rikaykaptin makinta altupa joqarirqan.
23 Nirkurmi Tayta Diosta manakushpan kayno nirqan: “Israel runakunata kuyaq TAYTA DIOS, jana patsachöpis ni kay patsachöpis qamnöqa manami ima diospis kantsu. Sirvishuqnikikunawan *pactu rurashqaykitaqa imaypis cumplinkimi. Tsaynömi lapan shonqunwan munashqaykino kawaqkunata imaypis kuyapanki.
24 Sirvishuqniki papänï Davidta lapan promitishqaykita cumplirmi templuykita sharkatsinäpaq yanapamashqanki.
25 “Israel runakunata kuyaq TAYTA DIOS, papänï Davidta promitirmi kayno nirqayki: ‘Qampita miraqkunapis qam cumplishqaykino mandamientükunata cumpliptinqa Israel runakunapa mandaqnin reykuna kananpaqmi imaypis churashaq’.*
26 Tsay promitishqaykita imaypis cumpliykulay, Tayta.
27 “Itsanqa ¿rasunpatsuraq kay patsaman aywaykamur runakuna tashqancho tankipaq? Jana patsapis tsayjinanpa tsikankaray kaykarpis manami aypantsu tänaykipaq. Tsayno kaykaptinqa ¡imanöparaq kay ruratsipashqä templu aypanqa!*
28 Imano kaptinpis lapan shonqüwan manakamushqäta mayaykalämay, TAYTA DIOS. Tsaynöla kanan ruwakamushqäta chaskiykalämay.
29 Kikikimi nirqayki kay templucho imaypis tänaykipaq. Tsayno kaptinqa paqaspapis junaqpapis kay templucho kaykulay manakamushqäta imaypis mayaykamänaykipaq.
30 Noqa manakuptïpis y kuyashqayki Israel runakuna kay templucho manakushuptikipis mayaykulay. Ima jutsata rurapäkuptïpis perdonta manakamuptïqa jana patsacho tashqaykipita patsa perdonaykalämay.
31 “Pipis runa mayinpa contran sharkur jukta jitapaptinqa rasun kaqta musyapäkunanpaq kay altarnikiman qayaykatsimur juratsiptin
32 jana patsapita patsa mayaykalämunki. Nirkur jutsayuq kaqta castigarpis jutsaynaq kaqtaqa ama castigaykulankitsu.
33 “Kuyashqayki Israel runakuna jutsata rurashqanpita contrankuna vincir nacionninman apakuptin kay templu lädupa rikäramur perdonta manakur alabashuptikiqa
34 jana patsapita patsa mayaykalämunki. Nirkur perdonashpayki unay aylükunata qoykushqayki nacionman kutiykatsilämunki, Tayta.
35 “Jutsata rurashqanpita pasaypa usyawan castigaptiki kay templu lädupa rikäramur perdonta manakur alabashuptikiqa
36 jana patsapita patsa mayashpayki kuyashqayki Israel aylu ashmaynikikunata perdonaykulanki. Nirkur tantiyaykatsilanki cäsukushushpayki shumaq kawapäkunanpaq. Tsaynöpis qoykushqayki chakrakunaman tamyaykatsilämunki, Tayta.
37 “Kay nacioncho muchuy kaptin, pesti kaptin, usyawan lapan tsakiptin, mikuykunata rancha ushaptin, chukluskuna o malumyakuna ushaptin, mayqan markatapis contrankuna jiruruypa tsapaptin, o ima desgraciapis o ima qeshyapis tsariptin kuyapaykulanki, Tayta.
38 Kuyashqayki Israel runakuna mayqanpis jutsayuq kashqanta tantiyar kay templu lädupa makinkunata joqarkur manakamushuptiki
39 jana patsacho tashqaykipita patsa mayashpayki perdonaykulanki. Qam musyankimi runa imata yarpashqantapis, Tayta. Tsawraqa runakunata cada ünunta imano kawashqanman tupu yanapaykulanki.
40 Tsayno yanapashqaykita tantiyakurmi unay aylükunata qoykushqayki nacioncho imaypis *mantsakärishunkipaq.
41 “Tsaynölami kuyapäkuq Tayta Dios kashqaykita mayar juk lädu nacioncho taq mana Israel runakunapis kay nacionman shamunqa.
42 Paykunapis musyanqami lapanpaq munayniyuq Dios kashqaykita y qampaq imapis sasa mana kashqanta. Kay templu lädupa rikäramur manakushuptiki
43 jana patsapita patsa mayashpayki yanapaykulanki. Tsayno yanapaykulanki kay patsacho lapan nación runakunapis rikakushpan kuyashqayki Israel runakunano mantsakushunaykipaq. Tsaynölami paykunapis tantiyakärinqa kay sharkatsishqä templucho adorapäkushushqaykita.
44 “Kuyashqayki Israel runakuna contrankunawan pelyananpaq maymanpis kachaptiki kay akrashqayki marka lädupa y qampaq sharkatsishqä templu lädupa rikäramur manakamushuptiki
45 jana patsapita patsa mayashpayki yanapaykulanki.
46 “Lapan runakunapis jutsa ruraqlami kaykan, Tayta. Tsayno kashpan kuyashqayki Israel runakuna jutsata ruraptin imaptinqa pasaypa rabyashpayki capazchari manana yanapankipaqnatsu. Tsayno kaptin contrankuna shamushpan capazchari nacionninman apakärinqa cercaman karpis o karuman karpis.
47 Tsaycho kaykar capazchari cuentata qokushpan kayno nir perdonta manakushunkipaq: ‘Jutsata rurashpämi qamta mana cäsukushqätsu, Tayta’.
48 Tsaynöpis capazchari contran runakunapa markancho kaykar lapan shonqunwan yärakamur manakushunkipaq. Unay aylükunata qoykushqayki nación lädupa rikäramur, kay akrashqayki marka lädupa rikäramur y qampaq sharkatsishqä templu lädupa rikäramur ruwakushuptiki
49 taykashqayki jana patsapita patsa mayar yanapaykulanki, Tayta.
50 Kuyashqayki Israel runakuna jutsata rurashqanpita perdonaykulanki. Tsaynöpis munaynincho tsararaq runakunata tantiyaykatsilanki Israel runakunata kuyapänanpaq.
51 Kuyashqayki runakuna kaykaptinqa tsayno yanapaykulanki. Egiptucho fiyupa nakaptinmi kuyapashpayki jorqamurqayki.*
52 “Noqa manakamushqäta y Israel runakuna manakamushqantapis mayaykalämay, Tayta. Tsayno mayaykalämanki imay höra manakärimuptïpis.
53 Unay aylükunata Egiptupita jorqamushqayki witsanmi sirvishuqniki Moiséswan musyatsirqayki Israel runakunata kuyar akrashqaykita. Tsaynöpis musyatsirqayki juk nacionta akranaykipa trukan Israel nación runakunata akrashqaykita. Tsaynöpami Israel runakunaqa qampa herenciaykina kaykan”.
54 TAYTA DIOSPA altarnin nawpancho makinta joqarkur Salomón manakuyta usharirmi qonqurparaykashqanpita sharkurqan.
55 Nirkurmi Israel runakunata bendicionta qoshpan qayaraypa kayno nirqan:
56 “TAYTA DIOS alabashqa kaykulätsun promitishqanno Israel runakunata ali kawananpaq yanapashqanpita. Moisés wilakushqannölami lapan promitimashqantsikunata cumplishqa.*
57 Unay ayluntsikunata mana kachaypa yanapashqannöla noqantsitapis TAYTA DIOSNINTSI mana kachaypa imaypis yanapaykalämäshun.
58 Tsaynöpis ali yarpayta y ali tantiyayta qoykalämäshun unay ayluntsikuna chaskishqan mandamientunkunata, estatütunkunata y leyninkunata cumplir pay munashqanno kawanantsipaq.
59 “Kanan manakushqäta tsakaypapis junaqpapis Tayta Diosnintsi imaypis yarpaykulätsun. Tsaynöpami noqatapis y qamkunatapis mana kachaypa yanapamäshunpaq.
60 Tsayno yanapamaptintsimi maytsay nacioncho taq runakuna musyapäkunqa TAYTA DIOS japalan lapanpaq munayniyuq kashqanta y paypita mas juk dios mana kashqanta.
61 Kanan junaq lapantsimi promitiykantsi lapan shonquntsiwan TAYTA DIOSNINTSI nishqankunata cäsukur leyninkunata, mandamientunkunata cumplir kawanantsipaq. Kanan junaq promitishqantsinöla imaypis cumplishun”.
62 Tsaypitanami rey Salomón y lapan Israel runakuna TAYTA DIOSPAQ sacrificiukunata rupatsipäkurqan.
63 Tsaymi ali kawakuy sacrificiupaq rupatsipäkurqan ishkay chunka ishkay waranqa (22,000) törukunata y pachak ishkay chunka waranqa (120,000) uyshakunata y cabrakunata. Tsaynömi TAYTA DIOSPAQ sharkatsishqan templuta lapan Israel runakunawan Salomón dedicarqan.
64 Rupatsina sacrificiukuna, tsaki mikuy ofrendakuna y ali kawakuy sacrificiukuna tsaytsika kaptinmi TAYTA DIOSPA nawpancho bronci altar mana ayparqantsu rupatsipäkunanpaq. Tsaymi templu patiu chawpintapis Salomón tsay junaqla dedicarqan tsay pampacho rupatsipäkunanpaq.
65 Altarta dedicarmi Salomónqa lapan Israel runakunawan TAYTA DIOSNINTSIPA nawpancho qanchis junaq fiestata rurapäkurqan. Tsay fiestamanmi Israel nación lapan markakunapita shapäkamurqan. Fiestata usharkurnami qanchis junaq mastapis *Ramäda fiestata rurapäkurqan. Tsaywanqa chunka chusku junaqmi fiestata rurapäkurqan.
66 Fiesta ushaynami runakuna kutikärinanpaq rey Salomón despachaptin agradëcikurkur wayinpa kushishqa kutikärirqan. TAYTA DIOSTAMI agradëcikärirqan sirviqnin Davidta y kuyashqan Israel runakunata yanapashqanpita.
Ichic wilacuycuna
^ Davidpa Markan Davidpa Markanqa manami David yurishqan Belén markatsu karqan, sinöqa Sión jirkancho kaykaq Jerusalén markami. Tsayno jutin karqan jebuseo runakunata tsaypita David qarqushqa kaptinmi (2Sam. 5.6-7). Tsaychömi reypa palaciunta y templuta sharkatsipäkurqan. Jerusalén marka jatunyaptinpis Sión jirkancho kaykaq partilatami Davidpa Markan kashqanta nipäkun.
^ Sión Siónqa Jerusaléncho jirkanmi kaykan. Siónchömi Davidpa Markan karqan y templuta sharkatsipäkurqan (Sal. 2.6; 9.11; 132.13). Tsaymi Jerusalén markapa jukaq jutin Sión kaykan (2Crón. 5.2). Bibliachömi Siónta parlapan warmita parlapaqno (Isa. 49.15, 22; Lam. 2.1).
^ Pactu Babul Pactu Babulqa jananpa y rurinpa qoriwan enchapashqa cajonmi karqan. Tsay babulpa jananchönami qoripita rurashqa ishkay angilkuna kaykarqan. Tsay babulchömi churaraykarqan ishkay läjaman Tayta Dios qelqashqan chunka mandamientukuna, Aarónpa tukrun y Tayta Dios kamaripashqan maná mikuypis. Pactu Babultami Tayta Dioswan Tinkuna Toldu ruriman churarqan. Castellänuchöqa Pactu Babultami “arca del pacto” nipäkuq (Éxo. 25.10-22; 37.1-9).
^ 8.2 Tsay fiestaqa Ramäda fiestami karqan. Noqantsipa calendariuntsichöqa Etanim killa kaykan pulan setiembripita pulan octubriyaqmi. Ramäda fiestapita masta musyanaykipaq liyinki Lev. 23.33-43; Deut. 16.13-17.
^ levita Levita runakunaqa karqan Jacobpa tsurin Levípita miraq runakunami. Paykunami templucho cürakunata yanaparqan (Núm. 1.47-54; 3.5-39). Templu manaraq kaptinmi Dioswan Tinkuna Tolducho yanaparqan (1Crón. 24–26). Levitakunatami rey Josafat kacharqan markan markan Diospa leyninkunata yachatsipäkunanpaq (2Crón. 17.7-9).
^ altar Altarkunaqa karqan rumiwan perqashqa y qerupita ruraykur jananpa y rurinpa bronciwan enchapashqami. Tsay altarkunachömi uywakunata rupatsir runakuna jutsankunapita perdonashqa kananpaq cürakuna Tayta Diosta manakäriq. Tsaynölami templu rurincho qoripita rurashqa taksha altarpis karqan. Tsaychömi cürakuna inciensuwan qoshtatsiq. Rumipita perqashqa altar imano kashqanta musyanaykipaq rikanki 2Sam. 24.18-cho kaq dibüjuta. Tayta Diosta mana cäsukuq runakunapis altarkunata ruraykurmi ïdulukunata adorapäkuq (Éxo. 30.1-10; Deut. 27.5-6; 2Rey. 16.10-16; 2Crón. 4.1).
^ querubín Querubinqa älayuq angilkunami karkaykan. Querubinkunatami Tayta Dios churarqan Edén huertata täpananpaq (Gén. 3.24). Tsaynölami Pactu Babulpa tsapanan jananchöpis qoripita rurashqa ishkay querubinkuna ichiraykarqan (Éxo. 25.18-22; Heb. 9.5). Salomón ruratsishqan templuchöpis ishkay querubinkunami qoriwan enchapashqa karqan. Tsay querubinkunapa altunmi karqan chusku metru pulan (1Rey. 6.23-29). Profëta Ezequielpis revelacionchömi querubinkunata rikarqan (Eze. 10.1-22; 41.18-19).
^ 8.9 Deut. 10.5.
^ pactu Pactuqa promitinakushqanta cumplinanpaq nishqanmi kaykan. Unay Testamentuchöqa Israel runakunawanmi pactuta Tayta Dios rurarqan. Tsaymi Tayta Dios promitirqan Israel runakunapa Diosnin kar paykunata imaypis yanapananpaq. Israel runakunanami Tayta Diosta promitirqan mandamientunkunata y leyninkunata cumplipäkunanpaq (Éxo. 6.7; 19.5-6; Lev. 26.3-12). Pactuta rurarmi uywata pishtar shuntashqan yawarta Israel runakunaman Moisés tsaqtsuparqan (Éxo. 24.8). Tsaynölami Jesucristo noqantsi rayku wanur yawarninta jichashpan mushuq pactuta rurarqan payta chaskikuqkunata jutsankunapita perdonar salvananpaq (Luc. 22.20; Heb. 10.16-17).
^ 8.10-11 Éxo. 40.34-35.
^ 8.16 2Sam. 7.4-8; 1Crón. 17.3-6.
^ 8.17-18 2Sam. 7.1-3; 1Crón. 17.1-2.
^ 8.19 2Sam. 7.12-13; 1Crón. 17.11-12.
^ Pactu Babul Pactu Babulqa jananpa y rurinpa qoriwan enchapashqa cajonmi karqan. Tsay babulpa jananchönami qoripita rurashqa ishkay angilkuna kaykarqan. Tsay babulchömi churaraykarqan ishkay läjaman Tayta Dios qelqashqan chunka mandamientukuna, Aarónpa tukrun y Tayta Dios kamaripashqan maná mikuypis. Pactu Babultami Tayta Dioswan Tinkuna Toldu ruriman churarqan. Castellänuchöqa Pactu Babultami “arca del pacto” nipäkuq (Éxo. 25.10-22; 37.1-9).
^ altar Altarkunaqa karqan rumiwan perqashqa y qerupita ruraykur jananpa y rurinpa bronciwan enchapashqami. Tsay altarkunachömi uywakunata rupatsir runakuna jutsankunapita perdonashqa kananpaq cürakuna Tayta Diosta manakäriq. Tsaynölami templu rurincho qoripita rurashqa taksha altarpis karqan. Tsaychömi cürakuna inciensuwan qoshtatsiq. Rumipita perqashqa altar imano kashqanta musyanaykipaq rikanki 2Sam. 24.18-cho kaq dibüjuta. Tayta Diosta mana cäsukuq runakunapis altarkunata ruraykurmi ïdulukunata adorapäkuq (Éxo. 30.1-10; Deut. 27.5-6; 2Rey. 16.10-16; 2Crón. 4.1).
^ pactu Pactuqa promitinakushqanta cumplinanpaq nishqanmi kaykan. Unay Testamentuchöqa Israel runakunawanmi pactuta Tayta Dios rurarqan. Tsaymi Tayta Dios promitirqan Israel runakunapa Diosnin kar paykunata imaypis yanapananpaq. Israel runakunanami Tayta Diosta promitirqan mandamientunkunata y leyninkunata cumplipäkunanpaq (Éxo. 6.7; 19.5-6; Lev. 26.3-12). Pactuta rurarmi uywata pishtar shuntashqan yawarta Israel runakunaman Moisés tsaqtsuparqan (Éxo. 24.8). Tsaynölami Jesucristo noqantsi rayku wanur yawarninta jichashpan mushuq pactuta rurarqan payta chaskikuqkunata jutsankunapita perdonar salvananpaq (Luc. 22.20; Heb. 10.16-17).
^ 8.25 2Sam. 7.11-16; 1Rey. 2.4.
^ 8.27 2Crón. 2.6.
^ mantsakuy, Diosta mantsakuy Tayta Diosta mantsakurqa tantiyantsi kuyakuq y perdonakuq karpis jutsa rurayta mana kachariqkunata castigashqantami (Éxo. 34.6; Heb. 10.31). Tayta Dios munayniyuq kashqanta rikar Israel runakunapis payta mantsakurqanmi (Éxo. 14.31; Jos. 4.24; 1Sam. 12.18). Tsaymi Tayta Diosta mantsakur payta adorar cäsukuntsi (Deut. 5.29; 10.12-13; Jos. 24.14) y runa mayintsiwan ali kawantsi (Lev. 25.17, 36, 43). Tayta Diosqa payta mantsakuqkunapa amïgunmi kaykan (Sal. 25.14).
^ 8.51 Deut. 4.20; Jer. 11.4.
^ 8.56 Jos. 21.44-45.
^ Ramäda fiesta Trïgu cosëchata y üva cosëchata usharkurmi Ramäda fiestata qanchis junaq rurapäkurqan (Lev. 23.34-36; Deut. 16.13). Tsay karqan octubri killa qalaykunanchömi. Tsay fiestata rurananpaqmi lapan olqu kaqkuna Jerusalénman aywapäkurqan (Deut. 16.16). Tsay fiestachömi ramädakunalacho punupäkurqan (Lev. 23.42). Tsaycho punupäkurqan Egiptupita Israel runakunata Tayta Dios jorqamuptin ramädalacho tashqanta yarpänanpaqmi (Lev. 23.43). Jesucristupis Ramäda fiestaman aywarmi runakunata yachatsirqan (Juan 7.37-39).
