Mas alli kaq qarëta tarinanqa manam fäciltsu. Juk qarë valoryoq o mana valoryoq kanqanta musyanapaqqa, pita qaranqantsikpitam kanqa: itsa juk nunapaq alläpa valoryoq karpis, jukpaqqa tsënötsu kanman.

Këman pensarishun, itsa juk jövinqa ninman tsëllaraq yarqamoq celular o juk cösaskuna mas alli kaq qarë kanqanta. Peru juk poqu nunapaqqa, itsapis kuyanqan familiankunapa cösasninkunata qarayanqan mas valoryoq kanman. Wakin sitiukunachöqa, munayanqan cösaskunachö gastayänampaqmi jövinkuna y mayorkunaqa qellëta qarayänanta mas munayan.

Tsënö kaptimpis, mëtsikaq nunakunaqa imëkatam rurayan mas alli kaq qarëta tariyänampaq; tsënöpa kuyayanqan nunata qarayänampaq. Höraqa manam tsënö qarëta tarishuntsu, peru qarënintsik alli kanampaqqa atska yanapakïkunam kan, tsëkunatam cuentaman churanantsik. Qaranqantsikta kushishqa chaskiyänampaq chusku yanapakïkunata rikärishun.

¿Imata qaranëkitataq munan? Irlanda del Norti nacionpa Belfast markanchö täraq nunapaqqa, 10 o 11 watayoq këkaptin qarayanqan biciclëtam, mas alli kaq qarë karqan. Porqui pëqa, “alläpam munëkurqä biciclëtä kananta” nirqanmi. Tsënö ninqanmi rikätsimantsik, juk qarë alli kanampaqqa, munayanqan kaqta qaranantsik alläpa precisanqanta. Imanllapis qarëta munanqëki nunaman pensari. Imata valoranqanta musyëta procurë, porqui tsënöpam musyanki imata munanqantapis. Këman pensarishun, edäna kaqkunaqa, familiankunawan tiemputa pasëtam mas valorayan. Itsapis wamrankunawan o willkankunawan mas tiempu këta munayan. Pëkunawan juntu mëtapis ëwayänampaq familiankuna invitayaptinqa, imëka qarëpitapis masmi tsëta valorayanqa.

 Imata munayanqanta musyanapaqqa, shumaqmi wiyanantsik. Bibliaqa “pï nunapis shumaq wiyanampaq listu, raslla mana parlaq” kanampaqmi consejakun (Santiägu 1:19). Familiankunawan y amïgunkunawan parlaptin shumaq wiyë, tsënöpam imata gustanqanta musyanki. Tsëqa mas gustanqan kaqta qaranëkipaqmi yanapashunki.

¿Imata qaranëkitaraq wanan? Rasumpa wananqanta qaraptikiqa, imalla kaptimpis alläpam valoranqa. Tsëqa, ¿imanötaq musyankiman imata wananqanta?

Mas fäcilqa kanman kikinkunata tapurinqantsikmi. Peru wakinkunaqa, qarëninkunata kikinkuna rikarninraq mas kushishqa kayänampaq kaqtam pensayan. Rasumpa wanayanqan kaqkunapaqqa manam asïllaqa parlakuyantsu, peru imata gustayanqanta o mana gustayanqantaqa rasllam willakuriyan.

Tsëmi pita qaranëkipaqpis shumaqraq musyapakunëki y rikänëki. ¿Jövinku, poqu nunaku, soltëruku, casäduku, divorciakushqaku o viuduku? ¿Trabajëkanllaraqku o mananaku trabajan? Juk nuna imata wananqanta cuentaman churëkur, imata qaranëkipaq kaqman pensarï.

Qarëkanqëki nuna imata rasumpëpa wanëkanqanta musyanëkipaqqa, tsë nuna imakunapa pasëkanqampa pasashqana kaqkunawan parlë. Pëkunaqa itsapis tsë höra imata wanëkanqanta willariyäshunkiman. Tsëta musyanqëkim, wanëkanqanta qaranëkipaq yanapashunki.

¿Imëtaq qarankiman? Bibliam kënö nin: “Tiempunchö shumaq animanakur parlapänakuriqa, ¡imanö shumaqmi!” (Proverbius 15:23). Tsëqa rikätsikun manaraq imatapis parlarnin, imë höra ninapaq kaqta alleq musyanantsik alläpa precisanqantam. Tsënöllam imata ruranqantsikwampis pasakun. Imatapis qarëkanqantsik nuna kushishqa sientikunampaqqa, alleqmi musyanantsik imë qaranapaq kaqta.

Amïgunkuna casakuyaptin, juk jövin estudiunta ushariptin, reqishqankunapa wamrankuna yurinampaq këkaptin y maskunachömi; nunakunaqa qarakuyan. Wakinkunaqa watachö tsënö junaqkunata yarpäyänampaqmi qellqayan. Tsënöpam, puntallapitana imata qarayänampaq kaqta musyayan. a

Imë höra karpis qarakïtaqa puëdintsikmi, y manam juk junaqtaraqtsu shuyaränantsik. Tsënö kaptimpis cuidakunantsikmi. Këman pensari: juk nuna juk warmita mana imarëkur qarënin qoptinqa, itsapis tsë warmiqa pëwan mas reqinakïta munanqanta pensar qallëkunman. Peru tsërëkur mana qarëkaptinqa, itsapis llakitsinakuriyanman o problëmaman chäriyanman. Tsëmi, imarëkur qarëkanqantsikta musyanantsik alläpa precisan.

¿Imarëkurtaq qarankiman? Rikärinqantsiknöpis, manaraq imatapis qarakurninmi alliraq yarpachakunantsik qarëkanqantsik nuna imata pensanampaq kaqman. Jinamampis, alliraqmi pensanantsik imarëkur qarakïkanqantsikta. Llapantsikmi shonqupita patsë imatapis qarakïkanqantsikta pensantsik, peru wakin nunakunaqa qarakuyänan kaptinllam imatapis qarakuyan. Y wakinnam, imatapis chaskiyänanrëkurlla o alli tratashqa këta munarlla qarakuyan.

¿Imanötaq musyëta puëdishwan imarëkur qarakïkanqantsikqa alli kanqanta? Bibliam kënö nin: “Llapan imëkapis rurayanqëkiqa kuyakïwan rurakätsun” (1 Corintius 16:14). Shonqupita patsë kuyakurnin qarakuptikiqa, kushishqam chaskikuyanqa. Jina qarakoq karninqa, kikikipis alläpa kushishqam kanki. Y shonqupita patsë kuyakurnin qarakushqaqa, Diosnintsiktapis kushitsishunmi. Judëachö këkaq cristiänu mayinkunapaq wanayanqankunata kushishqa apatsiyanqanrëkurmi, apostol Pabluqa Corintuchö këkaq cristiänukunata felicitarqan. Pëkunapaq cartakunqanchömi kënö nirqan: “Kushi kushilla qoq kaqtam Diosqa kuyan” (2 Corintius 9:7).

Këchö yachakunqantsiknö imatapis qarakushqaqa, qarëkanqantsik nunakunaqa kushishqam sientikuyanqa. Diosnintsikpis këkunata y maskunatam cuentaman churarqan, llapan nunakunata mas alli kaq qarëta qonampaq. Qateqnin kaq yachatsikïchömi, tsë qarë ima kanqanta rikärishun.