1-3. ¿Imakunatam wañuymanta runakunaqa tapukunku, hinaspa imakunatataq chaymanta achka religionkuna yachachinku?

RUNAKUNAPA una-unay watakunaña kayna tapukusqankuqa ancha allinpunim. Pi kaspanchikpas maymanta kaspanchikpas llapallanchikmi chay tapukuykunapa kutichiynintaqa yachayta munanchik.

² 5 kaq yachachikuypim yacharurqanchik librawananchikpaq Jesuspa wañusqanwan wiñay kawsayta haypananchikmanta. Yacharqanchiktaqmi “manañam kanqachu wañuypas” nispa Bibliapa prometesqanmanta (Apocalipsis 21:4). Ichaqa manaraq chay punchaw chayamuchkaptinqa, hinallaraqmi wañusunchik. Rey Salomonpa nisqanman hinam, “wañunanmantam yachanku kawsaqkunaqa” (Eclesiastes 9:5). Una-unayta kawsakunanchikpaqmi tukuyta ruranchik, ichaqa hinallam tapukunchik wañuruptinchikqa imataq pasawasunchik nispa.

³ Kuyasqanchikkuna wañukuptinkum waqaspanchikraq tapukunchik: “¿imataq paykunataqa pasarun? ¿Ñakarichkankuchu? ¿Imaynallatapas yanapawanchikmanchu? ¿Yanapayta atinchikmanchu? ¿Paykunawan tupaykuchwanraqchu?”, nispa. Enteron pachapi religionkunam kay tapukuykunamanta imaymanata kutichinku. Wakin religionkunam yachachinku allin ruraq runakuna hanaq pachaman risqankuta, mana allin ruraq runakunañataq rawrachkaq ninapi ñakarisqankuta. Wakin religionkunañataqmi yachachinku wañuqkuna huk vidapiña wañusqa abuelonkunawan tupaykunankumanta. Huk religionkunapas yachachinkum  wañuqkunapa kasqanman rispanchik juzgasqa kananchikmanta, chaymantañataq huk cuerpopiña yapamanta nacenanchikmantapas.

4. ¿Ima yachachikuytataq achka religionkuna wañuymanta yachachinku?

⁴ Chay creenciakunaqa huk yachachikuypim tupanku: wañuruptinchik almanchik kawsasqanpiraq. Ñawpa tiempopi chaynataq kunan tiempopipas yaqa lliw religionkunam ninku wañuruspanchikqa huk vidapim wiñaypaqraq kawsakuchkanchik, qawakuchkanchikraq, uyarichkanchikraq, imatapas tanteachkanchikraq, nispa. ¿Cheqapchu chayna kanman? Cerebronchik manaña kawsachiwasqanchikraykum wañukuptinchikqa ñawinchikqa manaña rikukunñachu, rinrinchikpas uyarikunñachu, makinchikpas llapchayllapas-llapchaykunñachu nitaq piensanchikpasñachu. Manataqmi yuyasqanchikkunapas, sonqonchikpi ima sientisqanchikkunapas kikillanmantaqa kanmanñachu. Cerebronchikpi ñutqonchik manaña kawsachiwaptinchikmi manaña imapas kanñachu.

5, 6. Bibliapa nisqanman hinaqa, ¿imaynataq wañuqkunaqa kachkanku?

⁵ Cerebronchikta Unanchaq Jehová Diosqa yachanmi wañuruptinchik ima pasawasqanchikta. Paymá cheqaptaqa yachan chaymi Palabranpi yachachiwanchik wañusqakuna imayna kasqankumanta. Chaypim kay cheqap kaqta yachachiwanchik: runa wañuruspaqa manaña maypipas kawsasqanmanta. Wañuyqa mana kawsayniyoq kaymi, chaymi wañusqakunaqa manaña qawakunkuchu, uyarikunkuchu nitaq piensankupasñachu. Wañuruptinchikqa manañam cuerponchikpiqa imapas kawsanñachu. Cuerponchik ukupiqa mana wañuq almaqa nitaq mana wañuq espirituqa manapunim kanchu. *

⁶ Kawsaqkuna wañunankumanta yachasqankuta rimaruspanmi Salomonqa kaynata qellqarqa: ‘Manañam imatapas yachankuñachu  wañuqkunaqa’, nispa. Chaymantapas wañuqkunamantam nirqa tukurunñam kuyakuyninwan cheqnikuyninqa, sepulturapiqa ‘manañam rurankuchu imatapas’, nispa (Eclesiastes 9:5, 6, 10). Chaynallataqmi wañuqkunamanta Salmo 146:4 nin ‘tanteasqankupas chinkarunmi’ nispa; chaynaqa allpayarunmi wañuqkunaqa. Wañuqmi kanchik chaymi wañuruspaqa manañam maypipas kawsanchikñachu. Kawsakuyninchikqa velapi ratachkaq nina hinallam. Ninanta wañuchiptinchikqa manam ninanqa maymanpas rinchu, aswanmi chayllapi chinkarun.

7. ¿Imatam wañuymanta yachachiwanchik Jesuspa rikchanachiy rurasqan?

⁷ Amigon wañukusqanmanta rimaspanmi Jesusqa wañuqkuna imayna kasqankumanta willakurqa. Puntataqa qatiqninkunatam nirqa: “Amistadninchik Lazaroqa puñuchkanmi”, nispa. Paykunaqa piensarqaku onqosqanrayku puñusqantam. Ichaqa pantarurqakum, hinaptinmi Jesusqa entiendechirqa: “Lazaroqa wañukunñam” nispa (Juan 11:11-14). Wañuytam Jesusqa puñuywan tupachirqa. Amistadninqa manam hanaq pachapichu nitaq rawrachkaq ninapichu kachkarqa. Payqa manamá angelkunawanchu nitaq ñawpa abuelonkunawanchu huñunakurqa nitaq huk runa hinachu yapamantaqa nacerqa. Wañuruspanqa sinchi puñuypi hinallam samachkarqa, ichaqa mana mosqospallam. Huk textokunapas wañuytaqa puñuywanmi tupachin. Ejemplopaq, Estebanta rumiwan choqaparuspanku wañurachisqankumantam, Biblia nin “puñururqam”, nispa (Hechos 7:60, NM). Chaynallataqmi apostol Pablopas wañukuq iñiqmasinkunamanta kaynata qellqarqa “puñuchkankum”, nispa (1 Corintios 15:6, NM).

8. ¿Imanasqataq nichwan Diosqa manam runakuna wañunantaqa munarqachu, nispa?

⁸ ¿Runakuna wañunantachu Dios munarqa? Manayá. Jehová  Diosqa runakunatam unancharqa kay Pachapi wiñaypaq kawsakunankupaq. Kay libropi yacharusqanchikman hinam sumaq huertapi Diosqa churarqa punta tayta-mamanchikta hinaspa mana onqoy kawsaywan bendeciykurqa. Cheqaptamá paykuna allin kawsakunankuta munarqa. ¿Munanmanchu kuyakuq tayta-mama wawankuna machuyarunankutawan wañurunankutapas? ¡Manamiki! Jehová Diosqa churinkunatam kuyarqa hinaspanmi munarqa kay Allpa pachapi kusisqa wiñaypaq kawsakunankuta. Chaymiki Bibliaqa nin Diosqa ‘runakunamanmi qorqa wiña-wiñaypaq kaqkunamanta piensanankupaq’, nispa (Eclesiastes 3:11). Arí, wiñaypaq kawsananchikpaqmi unanchawarqanchik chaymi arreglota rurarqa chay munasqanchikta haypananchikpaq.

9. ¿Ima kamachikuytataq Jehová Diosqa Adanman qorqa, hinaspa imanasqataq chay kamachikuy kasukuyninqa mana sasachu karqa?

⁹ ¿Imaraykutaq wañunchik? Chayta yachanapaqmi puntataqa yachananchik kay pachapi iskay runakunallaraq warmi-qari kachkaptinku ima pasakusqanmanta. Bibliam niwanchik: “Tayta Diosmi wiñachirqa sachakunata mikunapaq sumaqllaña ruruyoqta”, nispa (Genesis 2:9). Ichaqa huk kamachikuymi karqa. Diosmi Adanta nirqa: “Huertapi llapallan sachapa ruruntaqa mikunkim. Allin kaqta hinaspa mana allin kaqta yachanapaq sachapa ruruntam ichaqa ama mikunkichu, chayta mikuruspaykiqa cheqaptapunim wañurunki”, nispa (Genesis 2:16, 17). Manam sasa kasukunapaqchu chay kamachikuyqa karqa, tukuy rikchaq sachakunapa rurunta Adanwan Eva mikunankupaq kasqanrayku. Aswanmi paykunaqa Diosman agradecesqa kasqankuta qawachinmanku karqa tukuy chaskisqankumanta chaynataq chuya kawsakuy chaskisqankumantapas. Kasukuspankuqa hanaq pachapi Taytan kamachiq kasqanta respetasqankutam qawachinmanku karqa chaynataq sumaq yachachikuyninkunata chaskiyta munasqankutapas.

10, 11. a) ¿Imakunataq punta tayta-mamanchikta tanqarqa Diosta mana kasukunankupaq? b) ¿Imanasqataq Adanpawan Evapa mana kasukusqankuqa mana pampachanapaq hina karqa?

¹⁰ Llakikuypaqmi punta tayta-mamanchikqa Jehová Diosta mana kasukunankupaq akllakururqaku. Culebratakama Satanas rimaspanmi Evata tapurqa: “Diosqariki nisurqankichik: “Huertapi llapa sachakunapa ruruntaqa amam mikunkichikchu” nispam ¿aw? Chaymi warmiñataq culebrata nirqa: Huertapi sachakunapa ruruntaqa mikunikum. Ichaqa Diosmi nirqa: “Huertapa chawpinpi sachapa ruruntaqa amam mikunkichikchu nitaqmi llachpankichikpaschu, mana chayqa wañuruwaqchikmi”, nispa” (Genesis 3:1-3).

¹¹ Satanasmi nirqa: “Manapunim wañunkichikchu. Diosmi yachan, maypacham mikuruspaqa ñawikichik kicharikuruptinmi kikin Dios hinaña allin kaqtapas hinaspa mana allin kaqtapas yachaqña rikurirunkichik, nispa” (Genesis 3:4, 5). Diabloqa Evatam creechiyta munarqa mana mikuna sachapa rurunta mikuruyninqa allinninpaq kasqanta. Chaywanmi nichkarqa kikillaykimantam allin kaqta mana allin kaqtapas tanteakuwaq otaq ima munasqaykitapas rurawaqmi nispa. Chaymantapas chay sachapa  rurunta mikuruspanku ima pasananmantam Satanasqa Diosta llullata hina qawachirqa. Evaqa Diablopa nisqanta creeruspanmi sachapa rurunta mikururqa. Chaymantapas qosanmanmi mikurachirqa. Manamá mana yachastinchu chaytaqa rurarqaku. Paykunaqa yacharqakupunim Diospa contranpi rurasqankutaqa. Chay mana mikuna sachapa rurunta mikuruspankum paykunaqa yachachkaspanku mana kasukurqakuchu allinninkupaq hinaspa mana sasa kasukunankupaq Diospa kamachikuynin kasqanta. Chaynapim hanaq pachapi kamachiq Taytanta mana respetarqakuchu. ¡Mana pampachanapaqmi karqa kuyakuq Unanchaqninpa contranpi huchallikusqankuqa!

12. ¿Ima tupanachiytaq yanapawanchikman Jehová Diospa imayna sientekusqanta yachanapaq Adanwan Eva paypa contranpi churakuptinku?

¹² Reparay kaypi, kuyakuywan uywasqayki huk kaqnin churi-wawayki  mana imaniraqtapas respetasunkimanchu nitaq kuyasunkimanchu. ¿Manachu chay anchata llakichisunkiman? Hinaptinqa piensayá, Jehová Diosqa maynatachá llakikurqa Adanwan Eva paypa contranpi churakuruptinku.

13. ¿Imatam Jehová Dios nirqa Adan wañuruptin imam pasananmanta, hinaspa ima ninanmi chayqa?

¹³ Adanwan Evaqa Jehová Diostam mana kasukurqakuchu chaymi manaña ima razonpas karqachu wiñaypaq kawsanankupaqqa. Chayraykum Diospa nisqanman hinaqa wañuypi tukururqaku. Chaynaqa manamá espiritu hinaqa maypipas kawsarqakuñachu. Chayna kasqantam qawachin Jehová Dios punta kaq runata mana kasukusqanmanta cuentallikunanpaq qepallanman kayna nisqanpi: “Allpamanta horqosqam kanki. Allpallam kanki, allpallamantaqmi tikrakunki”, nispa (Genesis 3:19). Diosmi Adantaqa unancharqa ñutu allpallamanta (Genesis 2:7). Manaraq unanchasqa kachkaptinqa Adanqa manam karqaraqchu. Chaymi allpamanmi kutinki nispa Jehová Dios niptinqa, ñawpaq hina mana kasqanman kutinanmantam nichkarqa. Ñutu allpa hinam Adanqa manaña kawsanmanñachu karqa.

14. ¿Imaraykutaq wañunchik?

¹⁴ Adanwan Evaqa kunankamapas kawsakuchkanmankuch karqa, ichaqa Diosta mana kasukunankupaq tantearuspanku huchallikurusqankuwanmi wañururqaku. Adanpa miraynin kasqanchikraykum llapallanchik wañunchik, paymi saqewarqanchik huchatawan wañuytapas (Romanos 5:12). Punta tayta-mamanchikmanta chaskisqanchik huchaqa wañuyman apaq onqoy hinam, chaymantaqa manam pipas librakuchwanchu. Wañuyman hucha apawasqanchikqa manam allinnichikpaqchu, aswanqa ñakanapaq enemigo hinam (1 Corintios 15:26). ¡Mayna agradecekunanchikpaqmi wañuymanta librakunanchikpaq Jehová Diospa arreglo rurasqanqa!

15. ¿Imanasqataq consuelawanchikman wañuymanta cheqapta yachayqa?

¹⁵ Mayna kusikuypaqmi wañusqakuna imayna kasqankumanta Bibliapa yachachisqanta yachayqa. Yacharusqanchikman hinaqa  manañam wañusqakunaqa ñakarinkuñachu nitaq nanaytapas sientenkuñachu. Manam manchakunanchikchu mana imatapas contranchikpi rurayta atisqankurayku. Manamá paykunataqa yanapanchikmanñachu nitaq paykunapas yanapawanchikmanñachu. Manam paykunawanqa rimachwanñachu nitaq paykunapas ñoqanchikwanqa. Achkallañam pantasqa religionkunapi yachachiqkunaqa ninku wañusqakunataqa yanapachwanraqmi nispa, chay nisqankuta creeruspankum runakunañataq qollqenkuta qonku. Cheqap kaqta yachasqanchikmi ichaqa yanapawanchik chayna llulla yachachikuykunawan mana engañachikunanchikpaq.

16. ¿Pitaq religionkunapa yachachisqanta umachachkan, hinaspa imaynatam chayta ruran?

¹⁶ ¿Bibliapa nisqanman hinachu religionniki wañuqkunamanta yachachin? Yaqa llapallan religionkunam mana chaynatachu yachachinku. ¿Imanasqa? Satanasmi pantachin yachachiyninkupi. Paymá pantay religionkunata valekun runakunata creechinanpaq huk vidapim wañuqkuna kawsachkankuraq espiritu hina otaq anima hina, nispa. Kay llullakuytawan huk llullakuykunatam satanasqa servichikun Jehová Diosmanta runakunata karunchachinanpaq. ¿Imaynata?

17. ¿Imanasqataq Jehová Diosta mana allinta qawachin rawrachkaq ninapi mana allin ruraqkuna wiñaypaq ñakarinankumanta yachachiyqa?

¹⁷ Yacharusqanchikpi hinam wakin religionkunaqa yachachinku mana allin ruraqkuna rawrachkaq ninapi wiñaypaq ñakarisqankuta. Kay yachachikuymi Jehová Diosta mana allinta hina qawachin, payqa kuyakuq Diosmi, manam haykapipas chaynataqa pitapas ñakarichinmanchu (1 Juan 4:8). ¿Ima niwaqtaq warman mana kasukusqanmanta ninawan makinta kañaspa castigaq runamanta? ¿Allinpaqchu hapiwaq? ¿Reqsiykuyllatapas munawaqchu? Manamá. Yaqachá mana sonqoyoq runapaq hapiwaq. Chayna creenanchiktam Satanasqa munan: ninapi achkallaña runakunata Jehová Dios wiña-wiñaypaq ñakarichisqanta.

18. ¿Religionkunapa ima pantay yachachisqankuraykum runakunaqa wañusqakunata yupaychanku?

¹⁸ Satanasqa wakiqnin religionkunatapas valekunmi runakunata creechinanpaq imaynas wañuqkunaqa espiritupi rikurirun  chaysi paykunataqa manchakuna hinaspa respetanapas, nispa. Chay creenciaman hinaqa chay espiritukunas kanman atiyniyoq amigonchik otaq manchakuypaq enemigonchikpas. Chay llullakunata creespankum achka runakunaqa wañuqkunata manchakuspa hatunchanku hinaspa yupaychankupas. Bibliam ichaqa yachachin wañuqkuna puñuchkaq hinalla kasqankumanta hinaspa cheqap Jehová Diosllata yupaychananchikmanta unanchawaqninchik hinaspa tukuy ima qowaqninchik kasqanrayku (Apocalipsis 4:11).

19. ¿Bibliapa ima huk kaqnin yachachiyninmantataq entiendechwan wañusqakunamanta cheqapta yachaspaqa?

¹⁹ Wañusqakunamanta cheqapta yachaspaqa manañam religionkunapa llulla yachachisqankunawanqa engañachikuchwanñachu. Aswanmi Bibliapa huk kaqnin yachachikuyninkunamantapas aswan allinta entiendenchik, imayna Paraisopi wiñaypaq kawsakunamantapas. Kay suyakuyninchikmi cheqappuni ñoqanchikpaqqa wañuqkuna mana espiritu hina huk vidapi kawsasqankumanta allintapuni yachaptinchikqa.

20. ¿Ima tapukuytataq qatiqnin yachachikuypi kutichisunchik?

²⁰ Achka wata qepataraqmi sonqo runa Job tapukurqa: “Huk runa wañukuspanqa ¿yaqachum huktawan kawsarimunqa? ”, nispa (Job 14:14). Otaq ¿kawsarimunmankuraqchu huktawan wañukuqkunaqa? Kay tapukuymanta Bibliapa kutichisqanqa kusikunapaqmi, chaymantam qatiqnin yachachikuypi qawachkasunchik.