GEORGEM llumpay sasachakuypi tarikurqa. Manam familian mikuchiyllatapas atirqachu. Yarqaywan onqoyllañam llaqtanpiqa kakurqa. Ichaqa nacionninmanta sur lawninpim karqa huk allin nacion, chaymi nirqa: “Wak nacionman rispayni llamkayta tariruspay familiaytapas pusakusaq”, nispa.

Nigeria nacionmanta Patriciapas piensarqam huklaw nacionpi mosoqmanta kawsakuyta. Manam llamkaynin karqachu nitaq imayoq kaytapas atirqachu, Argelia nacionninta rispam España nacionman rinanpaq tantearurqa, manamá piensayllapas piensarqakuchu Sahara sutiyoq chunniqninta pasayqa sasallaña kananpiqa. Patriciam nin: “Wiksayoqmi kachkarqani chaymi waway allin wiñananta munarqani”, nispa.

Rachelmi aswan allin kawsakuyta munaspan Españaman ripuyta munarqa. Filipinas nacionpim llamkasqanmanta qarqorurqaku, chaymantapas ayllunkunam nirqaku huklaw nacionkunapiqa wasipi muchachapaq necesitasqankuta. Chaymi qollqeta prestakurqa pasajenpaq, hinaspam qosanmantawan wawanmanta despedikuykurqa: “Manam unaypaqchu rakinakuchkanchik”, niykuspa.

Pasaq 10 watakunapim, 200 millon masnin runakuna George, Patricia hinaspa Rachel hina nacionninkumanta ripukunku. Wakinkuqa ripurqaku guerra kaptin, ima desgraciapas otaq qatikachanakuypas kasqanraykum, ichaqa yaqa lliwmi ripurqaku qollqe maskaq. ¿Ima sasachakuykunapim tarikunku huklaw nacionman chayaspankuqa? ¿Tarinkuchu piensasqankuman hina kawsakuyta? ¿Imaynataq warmanku tarikunku tayta-mamanku qollqe maskaq ripuptinku? Qatiqninpim kaykunamanta contestanqa.

Huklawman ripuqkunapa punta kaq sasachakuyninqa imayna illasqankum. Georgem karu-karuta rirqa aslla mikunayoq. Yuyarispanmi nin: “Illaspayqa muspayniypi hinam tarikurqani”, nispa. Wakin ripuqkunaqa manam chayankupaschu.

Patriciaqa España nacionmanmi chayayta munarqa. Sahara sutiyoq chunniqnintam huk camionwan rirqa 25 runakunawan ñiti-ñitillaña. Ninmi: “Nigeriamanta Argelia nacionkamam chayarqaniku huk semanapi. Risqayku chunniqpim rikurqaniku wañusqa runakunata hinaspa wañuy patanpiña tarikuqkunatapas. Yaqachusmi carroyoqkunaqa mana kuyapayakuq kaspanku, risqankupi wakinkuqa saqeqku”, nispa.

Rachelñataqmi avionwan rirqa hinaspapas España nacionpim llamkaynin suyachkarqaña. Ichaqa manamá piensayllapas piensarqachu iskay watayoq wawachanmanta llakikunantaqa. Yuyarinmi: “Pitapas wawan kuyaqta sapa kuti qawaspaymi sinchita llakikurqani”, nispa.

Georgeqa sasachakurqam mosoq nacionpi costumbrananpaq. Achka killakunam pasarqa familianman qollqeta apachinanpaqpas, paymi nin: “Tutanmi waqaq kani sapay tarikuspay hinaspa piensasqayman hina mana kaspay”, nispa.

Argeliapi achka killakuna karuspanmi Patriciaqa Marruecos nacionpa colindankama chayaykurqa. Paymi nin: “Chaypim wawayta wachakurqani. Huklaw nacionniyoq warmikunatam suwaspanku chuchumika kanankupaq hikutaqku, chaykunamantam pakakurqani. Sasatamá qollqeta tarirurqani España nacionman lamar qochantakama rinaypaq. Ichaqa manam boteqa achka runakuna apananpaq hinachu karqa hinaspapas manam allinchu karqa. ¡Yaku yaykumusqantam zapatoykuwan wisispayku horqorqaniku! Chayaruptiyqa manam kallpaypas karqachu buquemanta lloqsinaypaqpas”, nispa.

Huklaw nacionman illaqkunaqa manam risqankupi sasachakuyllatachu atipananku. Kantaqmi chay nacionpa rimayninta yachay, costumbrenku hinaspa chay nacionpi yachanapaq papelkunata horqonapaq gastokunapas. Chay papelninku mana kaptinqa manam tarinmankuchu allin llamkayta, allin wasita, allin educakuyta nitaq allin hampichikuytapas. Manataqmi carro manejayta otaq bancopi qollqe churaytapas atinmankuchu. Aswanraqmi mana documentoyoqkunataqa llamkachispapas pisillata paganku.

¿Tukuy imapichu qollqeqa yanapawanchikman? Bibliam kaynata nin: “Amayá apuyaruyllapiqa afanakuychu. Entiendespayá amaña afanakuychu. Qawarikuptikiqa manañam kanqachu qori-qollqeqa. Anka hina rikuriruspam pawakunqa qori-qollqeqa. Cieloman anka pawachkaq hinam pawakunqa qori-qollqeqa”, nispa (Proverbios 23:4, 5). Manam rantiytaqa atichwanchu kuyakuyta, hawkalla kayta hinaspa familiapi huk sonqolla kawsakuytaqa, chaytam mana qonqanachu. ¡Mayna llakikuypaqmi  qollqeta astawan munasqankurayku, churi-wawanku kuyasqankuta qepapi churayninkuqa! (2 Timoteo 3:1-3.)

Runakunaqa munanchiktaqmi Diosman asuykuytapas (Mateo 5:3). Chaymi allin tayta-mamakunaqa Diospa kamachisqanman hina tukuy atisqankuta ruwanku: Diosmanta, munayninmanta hinaspa kamachikuyninkunamanta warmankuman yachachinankupaq (Efesios 6:4).

Huklawman ripukuqkunapa imayna tarikusqankuqa manam chaynallachu, ichaqa wakinpim tupan Georgepa, Rachelpa hinaspa Patriciapa pasasqankuwan. Qosata, señorata otaq warmakunata saqesqam familiaqa ñakarin hinaspapas unaymantam kaqmanta tupanku. Georgepas tawa wata pasaruptinñam familianwan kaqmanta tuparqa.

Yaqa pichqa wata rakinasqa kachkaspanñam Rachelqa Filipinas nacionta wawan maskaq kutirqa. Patriciañataqmi España nacionman chayarqa wawanta qepirikuspa. Ninmi: “Manam piyniypas kanchu, wawallaymi, chaymi kallpanchakuni allinta uywanaypaq”, nispa.

Achkam nacionninkumanqa mana kutinkuchu sapallanku kaspanku, qollqemanta sasachakuspanku hinaspa familiankumanta unayña karupi kaspankupas. ¿Imanasqa? Llumpay gastowan ripusqankurayku imapas mana allin lloqsiruptinmi, nacionninkuman mana kutinkuchu penqaypi kayta mana munaspanku.

Filipinas nacionniyoq Allan runam valorchakuykuspan kutirqa. España nacionpi allin llamkayta tariruspanpas, wata partellamantam wasinman kutirqa. Paymi nin: “Llumpaytam llakikurqani señoraymantawan churiymanta. Chaymi tantearuni sapallayqa manaña huklaw nacionman llamkaq rinaypaq, tiempo pasaruptinñam señoraywan hinaspa churiywan ripurqaniku. Qollqe maskaymantaqa familiaywan kuska kaymi aswan allinqa”, nispa.

Patriciañataqmi tarirurqa qollqemantapas aswan chaninniyoq kaqta. Españata chayaruspanmi taksa Bibliachata apakachaq. Paymi willakun: “Amuletoy hinam karqa. Tiempopa risqanman hinam huk warmita reqsirqani, payqa Jehova Diospa testigonmi. Puntataqa manam pi Testigowanpas parlayta munaqchu kani, paytam ichaqa tapuq kani pantaypi kasqanta qawachinaypaq. Paymi ichaqa iñiyninta allinta defienderqa, hinaspam tapusqaykunatapas Bibliawan contestawarqa”, nispa.

Patriciaqa yacharurqam, Jehova Diosmantawan munaychakusqanmanta yachaspalla kusisqa hinaspa sumaq kawsakuyta tarinamanta. Chaytaqa tarina manamá huklaw nacionman risparaqchu nitaq achka qollqeyoq kasparaqchu (Juan 17:3). Yacharqataqmi Diospa sutin Jehova kasqantapas (Salmo 83:18, NM). Chaymantapas Bibliapim yacharqa imaynam Diospa churin Jesucristo kamachimuptin wakchayayta chinkachinanmanta (Daniel 7:13, 14). Bibliam Salmo 72:12, 14 nisqanpi nin: “Payqa libraykunqam qayakuq wakcha runataqa. Payqa libraykunqam mana yanapasqa runataqa [...]. Engañasqa kanankumantam payqa wakchakunata libraykunqa”, nispa.

Tiempochakuy Bibliata leenaykipaq. Bibliapiqa Diospa yachayninmi kachkan, chaymi yanapasunki allin kaqta chaninchanaykipaq, allinta tanteanaykipaq hinaspa sasachakuykunatapas mana hukmanyaspalla suyakuywan atipanaykipaq (Proverbios 2:6-9, 20, 21).