1, 2. ¿Imaynapi tarikushaqtinkun Israel runakunata Samuel rimapayan, imaraykun Diosman kutirikunanku?

SAMUELQA runakunaq ñawpaqenpin sayashan paykunata qhawaspa. Payqa askha watakunañan profeta kaspa juez kaspa tukuy sonqonwan Diosta servin, paymi waqyachirqan Israel runakuna Gilgal llaqtapi huñukunankupaq. Chaymi karqan mayo junio killakunapi hina. Ch’akiy tiempon kashan, trigopas q’ellullañan chakrakunapi aytikushan. Runakunaqa qonqayllan upallarparinku, hinan Samuelqa yuyaykun ima nispa runakunaq sonqonman chayananpaq.

² Israel runakunan munashanku huk runa kamachiqninku kananta, ichaqa manan reparakunkuchu chay munasqankuqa mana allin kasqanta. Manan entiendenkuchu huk reyta mañakuspaqa Jehová Diosta churasqan profetatapas pisichashasqankuta. Chay ruwasqankuwanmi rikuchishanku Jehová Dios kamachiqninku kananta manaña munasqankuta. ¿Atinmanchu Samuel pantasqankuta reparachispa Diosman kutirikunankuta?

3, 4. a) ¿Imaraykun Samuel rimarqan wayna kasqanmanta? b) ¿Imapin yanapawasunman Samuelpa iñiyninmanta yachay?

³ Israel llaqta runakunatan profeta Samuelqa nin: “Ñoqaqa soqo uma machuñan kani”, nispa. Yuraq chukchanqa paytan qhawarichin respetanapaq kasqanta rimasqantapas kasunapaq kasqanta. Nillantaqmi: “Wayna kasqaymantapachan  qankunata kamachirqaykichis”, nispa (1 Sam. 11:14, 15; 12:2). Yuyaqña kashan chaypas wayna kasqantaqa qaynallapas kanman hinatan yuyarin. Payqa waynallaraq kaspa allinta decidisqanraykun kunanqa allin iñiyniyoq, Diostapas hunt’a sonqowanmi servishan.

⁴ Samuelqa allin iñiyniyoqmi kanan karqan ladonpi kaq mana allin ruwaqkunawan ama samaykachikunanpaq. Ñoqanchispas millay runakunaq kasqan pachapin tiyanchis chaymi iñiyninchispi qaqa kayqa sasa (leey Lucas 18:8). Yachasun Samuelpa wawallaraq kasqanmanta, imaynata yanapawasunman chaytapas.

5, 6. ¿Imaraykun Samuel mana huk wawakuna hinachu wiñarqan? ¿Imaraykun tayta-maman mana iskayarqanku allin uywasqan kananmanta?

⁵ Samuelqa manan huk wawakuna hinachu wiñarqan. Kinsa watachayoq hina ñuñumanta hanuk’asqa kasqan qhepallamanmi Silo llaqtapi Dios yupaychana karpapi servirqan, chaymi karqan Ramá llaqtanmanta 30 kilómetro karupi. Tayta-mamanmi Jehová Diosman qopurqan wiñaypaq nazareo kananpaq. * ¿Imaraykun chhayna karupi saqemurqanku? ¿Manachu munakurqanku?

⁶ Manan chhaynachu karqan. Paykunaqa yacharqankun wawankuqa Silo llaqtapi allin uywasqa kananta. Samuelqa uma sacerdote Eliwanmi llank’arqan chaymi pay qhawarirqan allin uywasqa kananta. Chaypi Diosta serviq warmikunapas yanaparqankun (Éx. 38:8, Juec. 11:34-40).

7, 8. a) ¿Imaynatan tayta-maman Samuelta sapa watan kallpachan? b) ¿Imatan tayta-mamakuna yachankuman Anamanta Elcanamantapas?

⁷ Hinaspapas munakusqanku wawankutaqa Anawan Elcanawanqa manan qonqapurqankuchu, paymi ñawpaq wawanku karqan. Samuelqa Diosmanta qhari wawata Anaq mañakusqan wawan karqan, prometerqantaqmi Diosman qopunanpaq. Sapa watanmi Anaqa watukuq rispa ruwasqan p’achata apaq Dios yupaychana karpapi llank’aspa churakunanpaq. Samuelqa kusisqan suyakuq tayta-mamanpa watukamunanta, paykunan sumaq simikunawan kallpachaqku, chaypi Diosta serviy ancha allinpuni kasqanta qhawarinanpaqpas yanapaqkun.

 ⁸ Wawayoq kaqkunaqa anchatan kaymanta yachankuman. Askha tayta-mamakunan astawan munanku kay pachapi qhapaq kaykunata wawanku maskhanankuta manataq Dios servinankutachu. Ichaqa Anapaqwan Elcanapaqwanqa familiantin Diosta serviymi aswan importante karqan, chaymi Samueltaqa yanaparqan Dios sonqo kananpaq (leey Proverbios 22:6).

9, 10. a) ¿Imaynan karqan Dios yupaychana karpa, imaynatan chayta qhawariq Samuel? (Qhawallaytaq willakuyta.) b) ¿Imakunatan ruwaq Samuel, imaynapin kay tiempopi waynakuna pay hina kankuman?

⁹ Samuelqa wiñasqanman hinachá Silo llaqtaq muyuriqninpi kaq orqokunapi puriq. Chaymantapachan rikumuq llaqtaq imayna kasqanta hinallataq wayq’oq mayman chinkaykusqantapas. Dios yupaychana karpata sapa qhawarimuspan chaypi servisqanmanta kusikuq. Chay karpaqa tawa pachak wata ñawpaqta hinan Moisespa kamachisqan chay karpaqa ruwakusqa, chayllapin Jehová Diosta yupaychakuq. *

¹⁰ Samuelqa anchatan kusikuq Dios yupaychana karpapi llank’aykunata ruwaspa, Biblian nin: “Chaykaman Samuelqa Señor Diosta linomanta unkuyoq servisharqan”, nispa (1 Sam. 2:18). Chaypi kaspa imayna p’achawan servisqanmi rikuchin uma sacerdoteq yanapaqnin kasqanta. Manaña sacerdotekunaq ayllumantachu karqan chaypas sapa tutamantanmi patioq punkunta kichaq, Elitan yanapaq yuyaqña kasqanrayku. Samuelqa anchatan kusikuq Diospa wasinpi llank’aspa, ichaqa imachus chaypi pasashasqanmi sonqonta llakichirqan, ¿iman chay karqan?

11, 12. a) ¿Imaynan karqanku Ofniwan Fineeswan? b) ¿Ima mana allin ruwaykunatan Ofniwan Fineeswan ruwarqanku Dios yupaychana karpapi? (Qhawallaytaq willakuyta.)

¹¹ Wayna kasqanmantapachan Samuelqa rikurqan mana allin ruwaykunata. Biblian willawanchis Elipa churinkuna Ofniwan Fineeswan ‘Diosta mana manchakuq millay kasqankuta’ (1 Sam. 2:12). Ofniwan Fineeswanqa ‘Diosta mana manchakuq kasqankuraykun’ ‘millay’ runakuna karqanku otaq mana imapaq valeqkuna. Diospa chanin kamachikuyninkunatan mana  valeqpaq hap’irqanku chaymi hatun huchakunaman urmarqanku.

¹² Kamachikuy Simin willarqan sacerdotekunaq imakuna ruwananta, Dios yupaychana karpapi sacrificiokuna imayna haywanankutapas. Diosmi kamachirqan runakunaq huchanta pampachananpaq sacrificiokunata haywanankupaq. Chhaynapin Diosqa runakunata ch’uyapaq qhawaripuq, yanapaynintapas bendicionnintapas qoykuq. Ichaqa Ofnipa Fineespa ruwasqankuta rikuspan huk sacerdotekunapas pisichaqku Israel runakunaq ofrenda apamusqankuta. *

13, 14. a) ¿Imaynapin Dios yupaychana karpapi mana allin ruwasqanku runakunaq mana allinninpaq karqan? b) ¿Imaynapin Elí mana allintachu hunt’arqan uma sacerdote ruwayninkunata tayta kasqantapas?

¹³ Samuelqa imaynataraqchá llakikurqan Diospa wasinpi chaykunata ruwaqtinku, manataqmi pipas imallatapas ruwarqanchu allichananpaq. Hayk’a runatachá rikurqan pisichasqa llakisqa ripusqankuta. Chayman riqkunaqa yaqa llapankun kaqku wakcha sarunchasqa runakuna, paykunan riqku sonqochasqa kayta munaspa, iñiyninkupipas kallpachasqa kayta munaspa. Samuelqa qhepamanmi yachallarqantaq Ofniwan Fineeswan Dios yupaychana karpa punkupi serviq warmikunawan puñusqankuta, chaywanmi rikuchirqanku warmi-qhari puñuymanta Diospa kamachikuynin pisichasqankuta (1 Sam. 2:22). Samuelqa Elipa allichanantachá suyarqan.

¹⁴ Eliqa uma sacerdoten karqan paymi qhawariq Dios yupaychana karpapi imapas kasqanta, paymi chaytaqa allichanan karqan. Wawankunatapas paymi anyanan karqan. Chaymantapas wawankunaq ruwasqanqa mana allinllankupaqtaqmi karqan hinallataq hukkunaqpaqpas. Eliqa manan allintachu hunt’arqan uma sacerdote ruwayninkunata nitaq tayta kasqantapas, payqa yanqallatan churinkunata anyarqan (leey 1 Samuel 2:23-25).  Ofniwan Fineeswanqa allin wanachinapaqmi karqanku. Nishu hatunmi huchankuqa karqan chaymi wañuchinapaq karqanku.

15. ¿Imatan Eliman willachirqan Jehová Dios, chayarqanchu sonqonman?

¹⁵ Mana allin ruwasqankuqa nishupunin karqan chaymi Diosqa ‘profetanta’ kacharqan Elita huchachananpaq, Bibliaqa manan willanchu chay profetaq sutintaqa. Jehová Diosmi Elita nirqan: “¿Imanaqtinmi ñoqamanta aswanta churiykikunata hatunchanki?”, nispa. Chaymantataq nirqan kasqan p’unchayllapi wawankuna wañunanta, familianpas qhepaman mana allinpi tarikunanta, familianmantapas manañan sacerdotekuna kananñachu karqan. ¿Chayta willachisqan chayarqanchu Elipa sonqonman, churinkunapas pesapakurqankuchu? Manan (1 Sam. 2:27-3:1).

16. a) ¿Imatan Biblia niwanchis Samuelpa iñiyninmanta? b) ¿Imaraykun allinpaq qhawarinki huch’uyllaraq Samuel kasqanmanta willakuykunata?

¹⁶ Chaykunaña kaqtinpas Samuelqa manan qatikurqanchu mana allin ruwasqankuta. Chay tiempopi mana allin willakuykunamanta yachaspaqa tarinchismi Samuelmanta allin willakuykunata. 1 Samuel 2:18 texton nin: “Chaykaman Samuelqa Señor Diosta linomanta unkuyoq servisharqan”, nispa. Huch’uyninmantapachan Samuelqa tukuy yuyaywan Diosta servirqan. 21 versiculon Samuelmanta nillantaq: “Chaykamataq Samuelqa Señor Diosta servispa hatunña wiñasharqan”, nispa. Watakunaq pasasqanman hinan Jehová Diosman astawan hukllachakurqan. Chaymi aswan allintaqa yanapawanchis qhelli ruwaykunamanta karunchakunapaq.

17, 18. a) ¿Imaynatan wayna-sipaskuna Samuel hina kankuman hukkuna mana allinta ruwaqtinkupas? b) ¿Imaynapin yachanchis Samuelpa decidisqan allin kasqanta?

¹⁷ Samuelpaqqa aswan facilmi kanman karqan kayta niy: “Uma sacerdotepas wawankunapas Dios contrataq huchallikunku chayqa ñoqapas ima munasqayta ruwakusaq”, nispa. Ichaqa Diospa llaqtanpi allinpaq hap’isqa runakunaña pantankuman chaypas manan chay hawachu ñoqanchispas huchaman urmananchis. Kay tiempopipas askha cristiano wayna-sipaskunan Samuel hina kanku, hukkunaña mana allinkunata ruwashanku chaypas ‘Diosta servispan’ wiñashanku.

¹⁸ ¿Allintachu Samuel decidirqan? Biblian nin: “Chaykamataq Samuel waynaqa Señor Diospa qayllanpi wiñasharqan, runakunaqpas allinpaq hap’isqan”, nispa (1 Sam. 2:26). Dios sonqo runakunaqa anchatan Samuelta munakurqanku. Jehová Diospunin paytaqa ancha chaninpaq qhawarirqan hunt’aq kasqanrayku.  Samuelqa manan iskayarqanchu Silo llaqtapi mana chanin ruwaykunata Dios chinkachinanta, chaywanpas yaqapaschá tapukurqan hayk’aqchus chayta ruwananta. Ichaqa huk tutamantanmi Samuelqa yacharqan hayk’aqchus Jehová Dios allichananta.

19, 20. a) ¿Iman sucederqan Samuelta huk tutamantan? b) ¿Imaynapin Samuel yacharqan pichus waqyamusqanta, imaynatan Elita qhawariq?

¹⁹ Ñan illarimusharqanña, Dios yupaychana karpapi lamparapas wañu-wañutan k’anchapakusharqanraq. Hinan Samuelqa uyarirqan ch’in tuta ukhumanta huk kunka waqyamusqanta, Elí kananpaq yuyaykuspan yanapamunanpaq ‘phawarqan’ Eliqa yuyaqña ñawsaña kapusqanrayku. Samuelqa q’ala chakichallan Elipa puñusqanman usqhaylla phawan. Chhayna kasqanqa sonqonchismanmi chayan payqa respetarqanmi khuyapayarqanmi Elita. Pantanña Elí chaypas Diospa churasqan uma sacerdotenraqmi kashan, chhaynatan Samuelpas qhawarin (1 Sam. 3:2-5).

²⁰ Samuelqa kayta nispan rikch’achirqan Elita: “Kaypin kashani, ¿imapaqmi waqyawanki?”, nispa. Eliqa nirqanmi mana paychu waqyasqanta hinan kutichipurqan puñunanman. Iskay kutipiwanraqmi kaqlla sucederqan. Hinan kinsa kuti kaqpi Eliqa repararqan imachus pasashasqanpi. Chay tiempokunapiqa Jehová Diosqa manan llaqtanmanqa willachirqanchu rikhuriykunawan otaq profetakunawanpas, astawanraqmi mana chaytaqa ruwarqanchu mana chaninta ruwashasqankurayku.  Ichaqa Eliqa entienderqanmi Diosqa chay waynachawan willachiy munasqanta. Chaymi kamachirqan puñunanman kutipunanpaq nirqantaqmi hukmanta waqyamuqtin imatachus ruwananta. Chayllamanmi uyarillarqantaq “¡Samuel! ¡Samuel!” nispa waqyakamuqta, hinan payqa Elita kasukuspa kutichirqan “Señor Diosníy, rimaykamuway, kamachiykiqa uyarishaykin” nispa (1 Sam. 3:1, 5-10).

21. ¿Imaynatan kunan Diosta uyarinchis, imaraykun chayta ruwananchis?

²¹ Ancha kusikunapaqmi Silo llaqtapi Diosta kasukuqta tariyqa. Chay kutimantapachan Jehová Diosqa Samuelta rimapayarqan, paytaqmi kasukurqan. ¿Chaytachu ñoqanchispas ruwashanchis? Diosta kasukunapaqqa manan huk kunka waqyamuwananchistaraqchu suyananchis. Kunanqa Bibliaqa hunt’a qelqasqañan kashan, chaypin tarikun Diospa rimapayawasqanchisqa. Astawan Diosta uyarispa kasukusunchis chayqa allin iñiyniyoqmi kasunchis. Samuelpas chaytan ruwarqan.

22, 23. a) ¿Imaynatan hunt’akurqan Eliman Samuelpa willasqan? b) ¿Imaynapin Samuel aswan allin qhawarisqa kapusharqan?

²² Chay qhepamanmi Samuelpa kawsayninqa hukniray kapurqan, chay kutimantapachan Samuelqa Diospa profetan kapurqan chhaynapin astawan payman hukllachakurqan. Ñawpaqtaqa Elimanmi willarqan familianpa contranpi kaq profecía pisillamanta hunt’akunanta. Samuelpaqqa sasan karqan chhaynata huchachayqa, chaywanpas kallpachakuspan atiparqan chay manchakuyninta. Rimayta tukuqtinmi Eliqa huch’uyyaykukuspa allinpaq qhawarirqan Diospa nisqanta. Chay qhepallamanmi hunt’akurqan Diospa llapa nisqan. Kasqan p’unchayllapin Ofniwan Fineeswan wañupurqanku Filistea runakuna contra Israel runakunaq maqanakusqanpi. Elipas Diospa arcanta Filistea runakuna qechumusqankuta yachaspan wañurqan (1 Sam. 3:10-18; 4:1-18).

²³ Chaykaman Samuelqa profeta kasqanpi aswan allin qhawarisqa kapusharqan. Biblian willan ‘Diosqa paywan kashasqanta’ Diostaqmi llapa rimasqankunata hunt’achirqan (leey 1 Samuel 3:19).

24. ¿Imatan Israel runakuna qhepaman munarqanku, imaraykun pantasharqanku chayta mañakuspa?

²⁴ Chhaynaqa, ¿chayraykuchu Israel llaqta Samuelpa nisqanta kasukurqan, Jehová Diospaqpas hunt’aq kapurqanku?  Manan. Qhepamanmi manaña allinpaqchu qhawaripurqanku huk profetalla paykunata pusarinanta. Huk llaqtakuna hinan huk reyniyoq kayta munarqanku. Diospa nisqan qhepamanmi Samuelqa chay mañakusqankuta qorqan. Ichaqa willananmi karqan qhepaman imaynapi tarikunankuta, chaywanqa manan Samueltachu pisichasharqanku aswanpas kikin Jehová Diostan. Chaymi Israel runakunata waqyachirqan Gilgal llaqtapi huñukunankupaq.

25, 26. ¿Imaynatan Samuel Israel llaqtata reparachin hatun huchaman urmasqankuta?

²⁵ Chaypi imachus sucedesqanman kutisun. Askha runakunaq ñawpaqenpin Samuel sayashan. Runakunaqa mana thakchu kashanku. Profeta Samuelqa kurakñan, hinan rimayta qallarin tukuy kawsayninpi hunt’aq allin iñiyniyoq kasqanmanta. Hinan ‘Diosmanta mañakun’ paratapas chayachimunanpaq (1 Sam. 12:17, 18).

²⁶ ¿Paranmanchu ch’akiriy tiempopi? Manan chayqa kanmanchu. Ichaqa chayllamanmi runakunaq burlakusqankuqa ch’in nipun. Yana phuyukunan hanaq pachata tutayachin, sinchi wayrapas chakrakunapi trigotan mast’arparin. Hanaq pachaq raqhaqaqasqanpas ninritaraqmi upayachin chaymantataq parayta qallarin. Chaymi Israel runakunaqa Jehová ‘Diosta Samueltawan pasaqta mancharikunku’. Chayraqmi reparakunku hatun huchaman urmasqankuta (1 Sam. 12:18, 19).

27. ¿Imaynatan Jehová Dios qhawarin Samuel hina iñiyniyoqkunata?

²⁷ Jehová Diosmi k’ullu Israel runakunataqa reparachirqan huchallikusqankutaqa manan Samuelchu. Wawa kasqanmantapachan Samuelqa machukanankama Diospi iñirqan, chaymi bendecisqa karqan. Jehová Diosqa manan cambianchu. Sichus Samuel hina iñiyniyoq kasun chayqa ñoqanchistapas Diosqa yanapawasunmi.