Paul: ¡Noqaykuqa may kusisqan kasharqayku! Liberia nacionmanmi kachawasharqanku chaypi misionero kanaykupaq. Chayqa 1985 watapin karqan noviembre killapi. Chayman rishaqtiykun Senegal nacionpi avionqa pasajerokunata saqesharqan. Chaypin esposay Anne niwarqan: “Juj horamantaqa Liberia nacionpiñan kasunchis”, nispa. Chayllamanmi juj willakuypi nikamurqan: “Liberia nacionman riq pasajerokuna kayllapi uraykuychis. Chay nacionpi gobiernaqtan orqorapunku, manan chaymanqa chayayta atisunmanchu”, nispa. Jinan urayapurqayku, jinaspa chunka p’unchay Senegal nacionpi misionerokunawan qhepakurqayku. Liberia nacionmanta noticiakunapin willakuqku imaynas carrokunaqa wañusqakuna cargaykusqa purisharqanku chayta. Prohibisqakus runakuna callekunaman lloqsinankutapas, pipas lloqsiqtaqa wañuchipushasqakus.

Anne: Noqaykuqa manan imatapas mana manchakuq runakunachu kayku. Aswanpas noqataqa juch’uyllaraq kasqaymantapachan “manchali Annie” nispa niwaqku. Juj calleta chimpayllatapas manchakunin. Chhaynaña karqani chaypas noqaykuqa Liberia nacionmanqa chayaytapunin munasharqayku.

Paul: Annewan noqawanqa Inglaterra nacionmantan kayku. Yaqa llaqtapurallan kayku, 8 kilómetro jinallan noqaykutaqa t’aqawasharqanku. Noqaykuqa secundariaykuta tukuspa jinan precursor kapurqayku. Iskayniykun munasharqayku tukuy tiempoykuwan Jehová Diosta serviyta. Papaypas mamitaypas Anneq mamitanpas kallpachawaqkun chayta ruwanaykupaq, chaypaqmi apoyawaqku. 19 wataypi kashaqtiymi noqataqa Betelman invitawarqanku. Annepas casarakusqayku qhepamanmi Betelman jampurqan, chayqa 1982 watapin karqan.

Anne: ¡Maytan gustawaqku Betelpi llank’ayqa! Ichaqa noqaykuqa munarqaykun maypichus Diosmanta willaypi necesitakurqan chayman riyta. Betelpi serviq misionerokunawan llank’asqaykun astawanqa yanapawarqanku chayta munanaykupaq. Chaypi yanapakunaykupaqmi kinsa wata sapa ch’isin Jehová Diosmanta mañakurqayku. Chayllamanmi 1985 watapi Galaad escuelaman rinaykupaq invitawarqanku 79 claseman. Chaymantataq Liberia nacionman rinaykupaq niwarqanku, chayqa África ladopin kashan.

Paul: Noqaykuqa chayarqaykun Liberia nacionman. Chaypiqa manan imapas thajchu kashasqa. Wakin ratukunaqa  prohibiqkun calleman lloqsinatapas. Mercadopi kaqkunapas carroq rimarimusqanta uyarispallaraqmi mancharikuqku. Sonqoyku thaj kananpaqqa sapa ch’isinmi noqaykuqa Salmos librokunata leeq kayku. Chhaynapiña tarikusharqayku chaypas kusisqan chaypiqa kasharqayku. Anneqa predicaspan purimuq, noqan ichaqa Betelpi llank’asharqani. Chaypiqa John Charuk hermanowan kuskan llank’arqayku. a Payqa allin experienciayoq hermanon karqan, chaypi hermanokunatapas allintan reqsiq. Paymantaqa imaymanatan noqaqa yacharqani.

Anne: Liberia nacionmanqa ratullan yachakapurqayku. Chaypi hermanokuna hermanakunapas ancha munakuq, alegre, Jehová Diospaqpas junt’aq sonqo iman karqanku, chaymi paykunaman jujllachakapurqayku. Paykunaqa familiayku jinan kapurqanku. Sumaq consejokunata qowaspankun iñiyniykupi kallpachawarqanku, kusisqan paykunawanpas predicaq kayku. Vecinokunapas phiñakuqkuraqmi wasinkumanta usqhaylla ripuqtiykuqa. Calle esquinakunapipas paykunawanqa atiqmi kayku rimayta. Facil-llatan paykunawanqa rimayta atiq kayku, askha runakunan Bibliatapas estudiayta munaqku. Noqaykupaqqa manan facilchu karqan llapankuman estudiota qoyqa.

Paul: Tawa watan allillan imapas karqan. Ichaqa 1989 watapin llaqtakuna jatarirqan jinaspa guerraman jaykurqanku. Tukuy iman cambiapurqan, 1990 watapin 2 julio killapi gobierno contra jatariq runakuna Betel qaylla llaqtakunata jap’ikapurqanku. Kinsa killan mana piwanpas rimayta atirqaykuchu. Manan ni familiaykuwanpas ni Oficina Central nisqamanta hermanokunawanpas rimayta atirqaykuchu. Lliumi manapas autoridad kanmanchu jina kasharqan. Manan mijunapas karqanku, jujkunatapas violapuqku iman. Chaykunaqa chunka tawayoq watan pasarqan. Llapa nacionmi mana allinchu kapurqan.

Anne: Juj llaqtan juj llaqta contra maqanakusharqanku wañuchinakusharqanku ima. Callekunapin askha runakuna allin armasqa jujniray p’achasqa ima wasikunata jaykuspa imaymanakunata orqomusharqanku. Wakinqa runa wañuchisqankumanta rimaspaqa wallpa sipiymanta jinallan rimaqku. Carretera controlkunapin wañusqa runakunataqa juñuqku. Wakinqa sucursal qayllallapin kasharqan. Wakin hermanokunatapas wañuchirqankun. Paykunamanta iskayqa misionerokunan karqanku.

Askha hermanokunan wañuy patapiraq tarikurqanku hermanokunata pakanankupaq. Wakin misionerokunapas Betelpi llank’aqkunapas chaytan ruwarqanku. Betelpipas askha hermanokunatan pakarqayku. Noqaykuq cuartoykupipas juj familiatan pakarqayku, paykunaqa qanchismi karqanku.

Paul: Chay armayoq runakunaqa sapa kutillanmi Betelman jaykumuyta munaqku pitapas  pakashaykuchus icha manachus chayta qhawaq. Chaypaqmi tawa hermanokunata ajllarqayku. Iskaymi ventananta qhawaqku, iskaytaq punkuta riqku. Punkuta riq hermanokunaq makinku ñaupaqpi kaqtinqa allillanmi kasharqan, qhepankuman churaqtinkun ichaqa millay runakuna chaypi kasharqan. Jinan ventananta qhawaq hermanokunaqa apuraylla hermanokunata pakaq rinanku karqan.

Anne: Semanakuna qhepamanqa hermanokunaqa manañan jark’ayta atirqankuchu chay armayoq runakuna Betelman jaykumunankuta. Chaymi juj hermanapiwan bañopi wisq’akurqayku. Chaypin pakakunaykupaq juj t’oqo cajacha karqan. Chaymanmi chay hermanaqa jaykurqan pakakunanpaq. Qhepaytan jamusqaku chay armayoq runakunaqa, jinaspa sinchi phiñasqa punkuta takamurqanku. Paulmi paykunata nirqan: “Esposaymi bañopi kashan”, nispa. Ichaqa cajaman tapanta churashaspan urmachirqani juj cosaskunata, chaymi chaykunataraq allichanay karqan. Sinchi manchasqan kasharqani, chaymi khatatatayta qallarirqani. Manan chhaynapi tarikuspaqa punkuta kichayta munarqanichu. Chaymi ch’inllapi Jehová Diosmanta mañakurqani yanapawananpaq. Chaymantan punkuta kicharqani, thajmi tarikapurqani. Jinaspa mana manchakuspa paykunata napaykurqani. Paykunamanta jujninmi tanqarpariwarqan, jinaspa chay cajachata qhawaykurqan, ichaqa manan pitapas tarirqanchu. Juj cuartokunapipas maskhamurqankun, chaykunapipas manan pitapas tarirqankuchu.

Paul: Askha killan pisi mijunayku karqan, espiritual nisqa mijunaykun ichaqa askha kasharqan. Chay tiempopiqa mateykuqa karqan tutamantan Diosta adorasqallaykun, chayllan Betelpiqa kallpata qowaqku. ¡Maytan gracias niyku chaykuna mana faltawasqankumanta!

Mijunaykupas unuykupas tukukunman karqan chayqa ripuykumanchá karqan sucursalmanta. Ripuqtiykuqa chaypi pakakuq hermanokunaqa wañuchisqachá kankuman karqan. Mayninqa mana piensay ratukunapin Jehová Diosqa mijuyta chayachimuwaqku, milagropas kanman jinan chaykunaqa kaq. Paymi tukuy imapi yanapawarqanku, manchakuyniykutapas pisiyachirqanmi.

Tutayaq jinaña chay tiempo kasharqan chaypas, Diospa yachachikuyninqa astawanraqmi k’ancharisharqan. Hermanokunaqa lliumanmi risharqanku pakakuq, ichaqa manan jayk’aqpas Diostaqa saqeqkuchu, manan pisichasqa jinapaschu qhawarikuqku. Wakinqa niqkun: “Kay guerraqa manchay ñak’ariy tiempopaqmi yanapawashanku”, nispa. Wakin iñiq t’aqakunapiqa waynapas kuraqpas tukuy atisqankutan ruwarqanku jujkunata yanapanankupaq. Llaqtankumanta ripuq hermanokunapas hermanakunapas jujllan kaqku, maymanchus chayasqankupiqa Diosmantapas willaqkun. Chaypin sach’a-sach’a ukhukunapi juñukuqku Diosmanta yachanankupaq. Chay juñunakuykunaqa millay llaqtapi munay wasi jinan karqan. Paykunaqa predicaspankun kallpata jap’irqanku, chaywanmi aguantarqanku. Yanapayta apaqtiykun wakin niwaqku: “P’achata qowanaykikumantaqa bolsota otaq maletinta qowayku chaywan predicanaykupaq”, nispa. Runakunaqa llakisqataq traumasqa jinataq kasharqanku chayqa, gustowanmi uyarikuqku Diosmanta jamuq willakuykunata. Chaymantapas admirakuqkun  paykunaqa Testigokunata kusisqata rikuspa. Testigokunaqa tutayaq ukhupi k’anchay jinan kasharqanku (Mat. 5:​14-16). Hermanokunata chhayna kusisqata rikuspankun chay guerrakunapi participaqkunamanta wakinpas Testigo kapurqanku.

Paul: Askha kutitan Liberia nacionmantaqa ripunayku karqan. Kinsa kutitaqa manan unaychu lloqsirqayku, iskay kutitan ichaqa juj wata jina lloqsirqayku. Juj misionera hermanaq nisqan jina, “Galaadpiqa imachus ruwanaykuman tukuy sonqota churanaykupaqmi yachachiwarqanku. Chaytataqmi ruwarqaykupas. Chayraykun may sonqo nanay noqaykupaqqa karqan hermanokunata saqeyqa”. Ichaqa chay Liberia nacionpi hermanokunataqa yanapallaqmi kayku chay qayllapi nacionkunamanta.

Anne: 1996 watapi mayo killapin noqayku iskay hermanokunapiwan importante documentokunata apanayku karqan sucursalpa carronpi. Llaqtamanta juj ladomanmi apanayku karqan chaypi waqaychamunaykupaq. Chaypaqqa 16 kilometrosta jinan purinayku karqan. Chay ratupin sinchi phiñasqa armayoq runakuna sayachiwarqanku. Kinsantiykutan carromanta orqowarqanku, Paultataq apariytakamurqanku. Mana imanakuyta atispan qhepakurqayku. Chayllamanmi askha runakunaq chaupinta Paul jamushasqa, mat’inmantan yawar sut’umushasqa. Chayta rikuspan armawan k’irimunankupaq piensarqayku. Ichaqa chayllamanmi nirqayku: “Balawan kashanman chayqa manachá jamushanmanchu”, nispa. Aswanpas Paultaqa chay runakunamanta jujninmi maqaykuspa carromanta wijch’umusqa, chaymi k’irinqa mana nishuchu kasqa.

Chaypin kashasqa soldadokunata apaq juj camión. Chay camionpin junt’a kashasqaku sinchi manchasqa runakuna, chaymanmi warkupakurqayku. Chay carrota manejaq runaqa sinchi usqhayllan pawarichirqan, chaymi yaqalla urmaykurqayku. Paypas manchasqan kashasqa, carrota sayachinanpaq rogakuqtiykupas manan uyariwarqankuchu. Jinan mana kacharikuspa jinallaña apachikurqayku.

Paul: Cuerpoykupi kaq p’achallayoqmi kasharqayku, qhellillañataqmi kasharqaykupas. Annewan qhawanaykuspan admirakurqayku kausasqalla kashasqaykumanta. Chay kutiqa jawallapin puñurqayku juj helicopteroq ladonpi. Chay helicopteroqa balawanmi t’oqo-t’oqollaña kasharqan. Qhepantin p’unchayqa chaypin Sierra Leona ladoman ripurqayku. ¡Maytan Diosta “gracias” nirqayku kausasqalla kashasqaykumanta! Ichaqa llakisqan kasharqayku hermanokunamanta.

Anne: Freetown llaqtapi Betel wasimanmi chayarqayku. Chayqa Sierra Leona nacionpin kashan, chaypin sumaqta cuidawarqanku. Ichaqa yuyariytan qallarirqani Liberia nacionpi imachus pasawasqankuta. P’unchaypiqa manchasqallan kaq kani, muyuriqniypi tukuy ima kaqpas manapas cheqaqchu kanman jinatan qhawariq kani. Ch’isinpipas nishu chiri jump’iwanmi khatatataspa rijch’ariq kani. Manan samariytapas atiqchu kani, Paulqa abrazaykuwaspan noqawan kuska mañakuq. Chaymantan takikunata takiq kayku tranquilizakunaykama. Locayapunaypaqmi piensasharqani “manapaschá misionerañachu kasaq” nisharqanin.

Chay qhepaman imachus pasasqantaqa manan jayk’aqpas qonqasaqchu. Chay semanallapin iskay revistakunata chaskirqayku. Jujmi karqan 1996 watamanta 8 junio killamanta ¡Despertad! revista. Chaypin “Qué hacer ante los ataques de pánico” nisqa yachachikuy kashasqa. Chayraqmi entienderqani imachus pasawashasqanta. Jujnintaq karqan 1996 watamanta 15 mayo killamanta La Atalaya revista. Chaypitaq “¿De dónde proviene su fuerza?” nisqa yachachikuy kashasqa. Chaymantapas chay revistapin jujnin rafran p’akisqa mariposaq foton kashasqa. Chaypin willashasqa imaynas juj mariposaqa rafran p’akisqaña kashan chaypas volashallan alimentakushallan chayta. Imaynas noqanchispas chay mariposa jina Diospa espiritunwanqa llakisqaña sonqo nanasqaña kaspapas jujkunata yanapashallasunman chayta. Chay revistakunataqa tiempollanpin Jehová Diosqa chayachimuwarqan. ¡Maytapunin chaykunaqa kallpachawarqan! (Mat. 24:45). Chaymantapas astawanmi qelqanchiskunapi t’aqwirqani chay jina yachachikuykunata, tarispataq juñurqani. Tiempowanqa manañan nishu manchasqañachu kasharqani.

Paul: ¡Maytan kusikuq kayku Liberia nacionman sapa kuti kutimuspaqa! 2004 wata tukuypaq jinaqa, ñan yaqa 20 wata jinaña chaypi kasharqayku. Guerrapas ñan tukupurqanña, sucursalpas jujmantan allichakunan karqan. Chayllamanmi noqaykutaqa niwarqanku juj ladoman astakunaykupaq.

 Manan facilchu noqaykupaqqa chayqa karqan. Noqaykuqa ñan yachasqaña kasharqayku chay nacionpi iñiqkunamanqa. Ñaupaqqa ñan familiaykuta saqerqaykuña Galaad escuelaman rinaykupaq, chaymanta Liberia nacionman rinaykupaqpas. Sasaña karqan chaypas Jehová Diospa yanapayninwanqa munaymi tukuy imapas karqan. Chaykunata yuyarispan kamachiwasqankuman jina Ghana nacionman astakurqayku.

Anne: Maytapunin waqaykurqayku Liberia nacionmanta ripuspaykuqa. Ichaqa Frank sutiyoq juj kuraq hermanon niwarqanku: “Noqaykutaqa qonqapuwayku”, nispa. Chaymantan nillarqantaq: “Manapunin qonqawankikuchu, chaytaqa allintan yachayku. Ichaqa Jehová Diosmi kamachishasunkichis juj llaqtaman rinaykichispaq, chaypi hermanokunapin kunanqa piensanaykichis”, nispa. Chay niwasqankun kallpachawarqanku manaña reqsirqaykuchu chaypas, chay Ghana nacionman rinaykupaq.

Paul: Ghana nacionpipas manan unaypichu yachakurqayku chaypi hermanokunamanqa. Chaypiqa askhan hermanokunaqa kasqaku. Paykunamantan yacharqayku Dios sonqollapuni kayta, payllata serviytapas. Chunka kinsayoq wata qhepamanmi ichaqa jujmanta niwarqanku juj ladoman astakunaykupaq. Kunanqa Kenia nacionmanñataqmi ripunayku karqan. Chay nacionpas África ladopin kashan. Sonqoykupiña kasharqanku saqemusqayku nacionkunapi hermanokuna chaypas, Kenia nacionpi hermanokunawanpas ratun yachanakurqayku. Kunankamapas chaypin kashayku. Chay nacionpiqa askhan cosecha oqarina kashan.

Anne: Imaymana sasachakuykunapin tarikurqani, sinchi manchasqa ima. Chhaynapi tarikuyqa tiempowanqa manan allinchu saludninchispaq. Chaykunamantaqa manapaschá kunanqa Jehová Diosqa jark’awasunchu. Armakunaq disparasqankuta uyarispaqa wijsayraqmi nanan, makiypas manaraqmi kuyuriyta atinchu. Ichaqa Jehová Diosmantan kallpata mañakuni. Payqa hermanokunawan hermanakunawan iman yanapachiwan. Chaymantapas tukuy atisqanchista kallpachakusun iñiyninchispi allinta alimentakunanchispaq chayqa, ima llank’anataña Jehová Dios qowasun chaypas chaytaqa atillasunmi junt’ayta.

Paul: Mayninpin tapuwanku: “¿Gustasunkichischu chay tiyasqaykichis llaqta?”, nispa. Arí, llaqtakunapas nacionkunapas munaypaschá kanman. Ichaqa mayninqa millaymanmi tukupunman. Chhaynaqa, ¿iman gustawanku niykumantaq? Hermanokuna hermanakunapiwanmi. Paykunaqa familiaykun noqaykuqqa. Arí, yaqapaschá jujniray uywasqa jujniray costumbreyoq kanchis, ichaqa juj yuyayllan kanchis. Noqaykuqa hermanokunatachá kallpachasun nisharqaykun. Ichaqa paykunan noqaykuta kallpachawarqanku.

Juj nacionmanta juj nacionman rispan rikurqayku juj jatun milagrota. ¿Iman ninkichispaschá? Chayqa hermanonchiskunan. Diospa llaqtallanpi kasun chayqa maytaña chayasun chaypas chaypiqa kanqan familianchis. Reparasqayman jinaqa, Jehová Diosllapi confiasun chayqa payqa yanapawasunpunin (Filip. 4:13).