CHAYQA sucederqan 60 wata hina ñawpaqtan, 1949 watapi. Ichaqa ñawpaq watakunapi sucedesqanmantaraq willasaykichis. Taytaypa sutinmi karqan Hendrik, payqa Donderen llaqtachapin zapatero, jardinero hina llank’arqan; chay llaqtachaqa Países Bajos nacionpi Drenthe llaqtaq wichay ladonpin tarikun. Ñoqaqa 1927 watapin nacerqani, llapaykupitaq qanchis karqayku. Ñoqaykuqa campopin tiyarqayku, chaymi llapa wasimasikunapas chakrapi llank’aq karqanku, kusisqataqmi karqani campopi tiyaspa. Theunis Been sutiyoq wasimasiykun millay runa karqan. Ichaqa Segunda Guerra Mundial qhepatan Jehová Diospa testigon kapurqan. Chay qhepamanmi 1947 watapi, 19 wataypi kashaqtiy Bibliamanta rimapayawarqan. Kawsayninpi cambiasqanta rikuspan makilla uyarirqani. Chaypin willawarqan kay Hallp’ata paraisoman tukuchinanpaq Diospa prometesqanmanta. Chaymantapachan Bibliata estudiarqani amigontintaq kapurqayku. *

1948 watapi mayo killapin predicayta qallarirqani, 20 junio killapitaq bautizakurqani Utrecht llaqtapi aparikuq hatun huñunakuypi, 1949 wata enero killapitaq precursor karqani. Hinan Borculo llaqtapi tarikuq iñiq t’aqaman kachawarqanku. Chay llaqtaqa 130 kilómetro karupiraqmi tarikurqan, chaymi bicicletaypi viajarqani. Ñoqaqa nirqanin: “Soqta horallapichá chayarusaq”, nispa. Ichaqa sinchita paramusqanwan wayramusqanwan iman 12 horapi chayarqani, 90 kilometrota  trenwan yanapachikuspa imaraq. Hinan tutataña huk iñiqmasikunaq wasinman chayarqani, chaypitaqmi qhepakurqani.

Guerraq tukupusqan qhepamanqa pisillan runakunaq kaqninkuna karqan. Ñoqaqpas huk ternollaymi karqan, huk hatun saco huch’uy pantalonniyoq. Qallariypi willakusqay hina, qallariypiqa sasan karqan chay llaqtapi predicay, ichaqa Jehová Diosmi yanapawarqan askha estudiokunata tarinaypaq. Chaypi isqon killa kashaqtiymi Ámsterdam llaqtamanñataq kachawarqanku.

Campopi llank’ashaspan Ámsterdam llaqtapi rikukurqani, chay llaqtaqa Países Bajos nacionpa hatun llaqtanmi. Chaypiqa allintan runakuna uyarikuqku, isqon killa campopi kashaspa llapa qelqakuna saqemusqaytan chaypiqa huk killallapi saqerqani. Hinaspapas ratollan esqon estudiokunata tarirqani. Huk kutinmi siervo de congregación (kunanqa: umallikunaq llank’ayninpi yanapaq umalli) kapuqtiy discurso tupawarqan. Manan hayk’aqpas discursota qorqanichu chaymi manchasqa kasharqani. Ichaqa manaraq chay p’unchay chayamushaqtinmi huk iñiq t’aqaman cambiaruwarqanku. ¡Manan hayk’aqpas yuyaykullarqanipaschu 5.000 hina discursokuna qonaytaqa!

1950 wata mayo killapin Haarlem llaqtamanñataq kachawarqanku. Chay qhepamanmi niwarqanku iñiq t’aqakunata watukuq kanaypaq. Chaypi yuyaykuspan kinsa tuta mana puñuyta atirqanichu. Hinan sucursalpi llank’aq Robert Winkler iñiqmasita nirqani: “Mana yachanichu chay llank’ay imayna apariyta”, nispa. Paytaq niwarqan: “Pisi-pimantaqa yachallankin, qanqa hunt’allay chay solicitudta”, nispa. Chay llank’ayta aparinaypaq huk killata yachachiwasqanku qhepamanmi iñiq t’aqakunata watukuyta qallarirqani. Chaypin reqsirqani Janny Taatgen iñiqmasita, payqa Jehová Diosta munakuq precursoran karqan, tukuy atisqantan kusisqa ruwaq. Hinan 1955 watapi casarakurqayku. Kunanqa payñataq willakunqa imaynapi precursora kapusqanta imaynapi reqsinakusqaykutawan.

Janny: 1945 watapin 11 wataypi kashaqtiy mamay bautizakurqan. Payqa qallariymantapachan kinsa wawankunaman Diosmanta yachachiwaqku. Ichaqa taytaykun nishuta hark’akuq chaymi pakallapi yachachiwaqku.

1950 watapin La Haya nisqapi hatun huñunakuyman chayllaraq rirqani, qatimuq semanataq Assen llaqtapi kaq Huñunakuna Wasiman chayarqani. Chayta yacharuspan taytay nishuta phiñakuspa wasimanta wikch’uwarqan. Hinan mamay niwarqan: “Yachankiñan mayman rinaykita”, nispa. Chaytaqa niwasharqan iñiqmasikunamantan, chaymi chay qayllallapi tiyaq iñiqmasikunaq wasinpi tiyapakurqani. Chaywanpas taytayqa hark’akuwashallarqanmi, chaymi Deventer llaqtapi iñiq t’aqaman ripurqani, chayqa tarikun 95 kilómetro  karupin. Ichaqa autoridadkunan yacharurqanku manaraq wiñay hunt’asqa kashaqtiy taytay wasimanta wikch’uwasqanta, hinan taytayqa paykunawan sasachakuykunapi rikukuspa niwarqan wasiman kutipunaypaq. Chay qhepamanqa manañan hark’akuwarqanchu predicayman huñunakuymanpas rinayta, ichaqa manapunin payqa Diospi iñirqanchu.

Qhepamanmi mamay nishuta onqorqan, hinan paypa rantinpi wasipi ruwanakunata ruwarqani. Chaywanpas astawanmi iñiyniypi wiñarqani, chaymi 17 wataypi kashaspa 1951 watapi bautizakurqani. Mamay qhaliyaruqtinmi 1952 watapi iskay killa precursora de vacaciones karqani (kunanqa: precursor auxiliar), kinsa precursorakunawan kuskataq llank’arqani. Drenthe llaqtapin predicarqayku unupi tuykuq wasillapitaq tiyarqayku. 1953 watapin precursora regular kapurqani. Huk wata qhepamanmi iñiq t’aqata watukuq Markus iñiqmasi watukamuwarqanku. Hinan paywan reqsinakuspa repararqayku kuska kaspa aswan allinta Diosta serviy atisqaykuta, hinan 1955 wata mayo killapi casarakurqayku (Ecl. 4:9-12).

Markus: Casarakusqayku qhepamanmi Veendam llaqtaman kachawarqanku precursor hina llank’anaykupaq. Chaypin wask’anman 3 metro, anchonmantaq 2 metro huch’uy cuartochapi tiyarqayku. Chaywanpas esposaymi tiyanapaq hina sumaqta allicharurqan. Sapa tutanmi mesata iskay sillachaykutawan hoqariq kayku puñunaykuta mast’anaykupaq.

Soqta killa qhepamanmi, 1955 watapi invitawarqanku Bélgica nacionpi iñiq t’aqakunata watukunaykupaq. Chay tiempopaqqa 4.000 Testigokunallan chaypi karqanku. ¡Kunanqa 24.000 más Testigokunan kanku! Flandes llaqtapiqa Países Bajos nacionpi rimasqanku simillatataqmi rimanku, ichaqa huk hinatan rimanku chaymi qallariypiqa sasachakurqayku.

Janny: Iñiq t’aqakunata watukuq kaspaqa anchatan kallpachakuna. Ñoqaykupas bicicletapin viajaq kayku iñiqmasikunaq wasinkupitaq alojakuq kayku. Hinaspapas manan sapaq cuartoyku kaqchu, chaymi sapanka iñiq t’aqata visitaspayku martes p’unchaykama qhepakuq kayku. Chaywanpas Diospa ancha sumaq llank’ay qowasqankuta hinan qhawarirqayku.

Markus: Visitayta qallarispaqa manan mayqen iñiqmasitapas reqsirqaykuchu, chaywanpas sumaqtan chaskiwarqanku (Heb. 13:2). Anchatan kusikuq kayku holandés simipi iñiq t’aqakunata visitaspa, askha kutitaqmi paykunata watukurqayku. Chaypin yaqa llapankuwan reqsinakurqayku, anchatataqmi paykunata munakurqayku. Askha wayna-sipaskunatan rikurqayku iñiyninkupi wiñasqankuta, Jehová Diosman entregakusqankuta, pay serviyta ñawpaqman churasqankutapas. Anchatan kusikuyku kunan tukuy tiemponkuwan Dios servisqankumanta (3 Juan 4). Paykunata kallpachasqaykun ñoqaykutapas kallpachawarqanku  tukuy atisqaykuman hina Diosta servishanallaykupaq (Rom. 1:12).

Markus: Casarakusqayku p’unchaymantapachan Galaad Escuelaman riyta munarqayku. Sapa p’unchaymi huk horata hina inglés simita ñoqallayku librokunawan estudiaq kayku, vacacionta hap’ispataq Inglaterra nacionta riq kayku inglés rimaqkunaman predicanaykupaq. 1963 watapin Brooklyn nisqamanta iskay cartakuna chayamurqan. Chaypin sapallayta invitawarqanku Galaad nisqapi chunka killa huk capacitacionta chaskinaypaq. Chayqa karqan Diospa llaqtanpi llank’aykunata aparinapaqmi, chaymi 100 invitasqakunamanta 82 qharikuna karqayku.

Janny: Carta chaskisqaypin kallpachawarqanku Diosmanta mañakunaypaq, tapuwarqankutaq Galaad nisqata Markus viajaqtin atiymanchus sapallay qhepakuyta icha manachus chayta. Chay cartata leeruspan anchata llakikurqani, “yanqapaqmá kallpachakusqani” nispan sonqoypi yuyaykurqani. Ichaqa yuyarirqanin Galaad Escuelaqa, Hallp’antinpi allin willakuykunata aparinapaq kasqanta. Hinan qosayta yanapanayrayku Gante llaqtapi qhepakurqani precursora especial hina, allin experienciayoq Anna, Maria Colpaert precursora especialkunawan.

Markus: Inglés simita manaraq allintachu yachasqayraykun phisqa killapaq Brooklyn nisqaman ñawpaqta invitawarqanku. Chaypin Qelqakuna Rakiq T’aqapi hinallataq Predicacionta Qhawariq T’aqapi llank’arqani. Asia, Europa, Sudamérica nisqakunaman qelqakunata apachispan rikurqani Hallp’antinpi iñiqmasikunawan huk familia hinalla kasqanchista. Hinaspapas sapa kutillanmi yuyarini Alexander H. Macmillan iñiqmasita. Payqa Russell iñiqmasiq tiemponpin peregrino karqan (kunanqa: iñiq t’aqakunata watukuq). Chay tiempopaqqa yuyaqñan karqan pisillatañan uyarirqanpas, chaywanpas llapa huñunakuykunamanmi riq. Chaywanmi anchata admirakurqani, chaypitaqmi yacharqani huk iñiqmasikunawan huñunakuy ancha allinpuni kasqanta (Heb. 10:24, 25).

Janny: Qosaywanqa yaqa sapa p’unchaymi cartata apachinakuq kayku. ¡Maytan tupayta munarqayku! Chaywanpas qosayqa kusisqan kasharqan imaymana allinkunata yachashasqanwan, ñoqataq kusisqa predicasharqani, chaymi kutimpunanpaqqa 17 estudiokunata qosharqani. Sasan karqan ñoqaykupaq 15 killa t’aqanasqa kasqayku, ichaqa Diosmi chhayna kallpachakusqaykumanta askhanpi kutichipuwarqanku. Qosaypa kutimpusqan p’unchaymi mana avión rikhurimurqanchu, chaymi askha horamantaña chayamuqtin marq’anakuspa waqaykurqayku. Chay p’unchaymantaqa manañan hayk’aqpas t’aqanakurqaykuchu.

Markus: 1964 wata diciembre killapi Galaad nisqamanta kutimpuqtiymi Betelpi llank’anaykupaq invitawarqanku. Ichaqa manan yacharqaykuchu pisi tiempollapaq rinaykuta. Kinsa killamantan Flandes llaqtaman kachawarqanku iñiq t’aqakunata qhawariq rinaykupaq (superintendente de distrito). Aalzen, Els Wiegersma iñiqmasikuna Bélgica nacionman chayamuqtinkun pay iñiq t’aqakunata  qhawarirqan, ñoqaykutaq Betelman kutirqayku Qelqakunata Rakiq T’aqapi llank’anaypaq. 1968 watamanta 1980 watakaman mayninpi Betelpi llank’arqayku mayninpitaq iñiq t’aqakunata qhawarirqayku. Ichaqa 1980 watamanta 2005 watakaman yapamanta iñiq t’aqakunata qhawarirqayku.

Askha kutitaña huk-huk llank’anakunaman cambiawarqanku chaypas, Diosta servinaykupaq prometekusqaykuman hinan tukuy sonqowan llapanpipas llank’arqayku. Tukuy ruwasqaykupas Diospa munaynin hunt’akunanpaq kasqanpi yuyaykuspan kusisqa llank’arqayku.

Janny: Ancha kusisqan yuyarini 1977 watapi Brooklyn nisqaman qosaywan risqaymanta. 1997 watapi Sucursalmanta Encargakuy llank’aypi entrenanankupaq qosayta invitaqtinkutaq Patterson nisqaman rillarqaykutaq.

Markus: 1982 watapin esposayta operarqanku ichaqa ratollan qhaliyarurqan. Kinsa wata qhepamanmi Lovaina llaqtapi iñiq t’aqa Huñunakunanku Wasiq altosninpi huk wasichata munachiwarqanku. Chayraqmi 30 watamanta ñoqallaykupaq wasichapi tiyarqayku. Sapa martes p’unchay huk iñiq t’aqata visitanayku kaqtinmi, maletakunata urayachinaypaq 54 gradasta urayuqtaq wichaqtaq kani. Maytan agradecekurqayku 2002 watapi pampallapi huk wasita maskhapuwasqankumanta. 78 wataypi kashaqtiymi Lokeren llaqtapi precursor especial kanaykupaq invitawarqanku. Ancha kusisqan kashayku precursor hinaraq Dios servisqaykumanta, sapa p’unchay predicay atisqaykumantapas.

Janny: Tukuy tiempoykuwan Dios servisqaykuta yupaspan 120 wataman hina iskayniykuq llank’asqayku chayan. Jehová Diospa prometesqan hina, manan hayk’aqpas saqerpariwarqankuchu nitaq imaykupas pisirqanchu (Heb. 13:5; Deut. 2:7).

Markus: Wayna-sipas kasqaykumantapachan Diosman entregakurqayku munayninta ruwanaykupaq. Manan hayk’aqpas hatun kaytaqa munapayarqaykuchu, aswanmi tukuy imapi llank’anaykupaq niwasqankuta hunt’arqayku. Ñoqaykuqa pita servisqaykupin astawanqa yuyaykurqayku manan maypi otaq imapi servisqaykupichu.