“Na klase, mbi yeke bâ ka ambeni mba ti mbi so ayeke duti, ala yeke nga na livre ape, ala yeke gï na écouteur na mê ti ala, ala yeke mä bia na temps so monsieur angbâ ti mû cours. Na tongana ala wara nzoni note ape, ala yeke dema. Na mbage, mo yeke wara azo tongana mbi so ayeke fâ terê ti ala na dikongo mbeti, me so tongana a sara devoir, ala yeke wara ka nzoni note ape. Ti vrai ni, mbi comprendre ape. A son so mbi so mbi wara sioni note, na peko ti so mbi fâ terê ti mbi na dikongo mbeti na abï l’heure ahon, teti yenga oko.”—Yolanda.

 Eskê mo kue mo wara mara pensé ti Yolanda so awe? Ti vrai ni, tongana mo wara sioni note wala mo wara sioni note na peko ti terê, a yeke vrai ye ti découragengo zo.

 Ambeni maseka so awara nzoni note ape na ekole azia ti sara effort ti wara nzoni note. Ti ambeni, ala ke même ekole ndali ni. Peut-être apensé use so ahon déjà na yâ ti li ti mo awe. Me mbeni lege ayeke nga dä so mo peut ti leke na kpale ni. Bâ ambeni ye oku so mo peut ti sara ti wara nzoni note.

•  Ye so mo peut ti sara

•  Amba ti mo atene ti ala nyen?

•   Kpe ekole ape. Mo peut ti pensé so ti so a bezoin ti tene ni ape, zo kue ahinga. Me hinga so tongana mo kpe ekole mingi, a yeke joué ande na ndö ti anote ti mo.

   “Na ekole ti mbi, mingi ti a-élève so ayeke sara sanka ti anote ti ala ayeke ala so ayeke kpe ka ekole mingi; ye ni so ayeke ga gï na kpale na ala wani.”—Matthew.

   Mama-ndia ti Bible: “Ye so mbeni zo ayeke lu, gï ni la lo yeke ko ni ande.”—aGalate 6:7.

•   Sara kue ti comprendre aye kue so ayeke fa na mo. A yeke vrai so a yeke bien ti gue na ekole, me tongana mo gue na ekole, a yeke bien ti sara kue ti gï ti comprendre aye so ayeke fa na mo. Mû note. Gi ti comprendre ye so monsieur wala madame ti mo ayeke tene. Hunda aquestion tongana a yeke sioni ape ti sara ni.

   “Mbi yeke hunda ka question mingi na klase ndali ti so mbi bâ so monsieur ti e ayeke kiri ti zi nda ti mbeni cours nzoni mingi tongana lo bâ so mbeni élève amä yâ ni ape.”—Olivia.

   Mama-ndia ti Bible: “Sara hange na lege so [mo] yeke mä na tënë.”—Luc 8:18.

•   Triché ape. Ti triché ayeke na lege ni ape. Afason ti trichengo ni ayeke mingi. Mbeni ayeke ti copié ye so mba ti mo ayeke sara. So nzoni sarango ye la ape, na a yeke sara nga si mo yeke manda ye ape.

   “Na temps ti mbeni devoir, tongana mo mä yâ ti mbeni ye ape, copié réponse ti amba ti mo ape. Tongana mo triché, ti vrai ni a yeke aidé mo ape. Mo yeke manda ti zia bê ti mo gï na ndö ti amba ti mo, ahon ti tene mo wani mo leke akpale ti mo.”—Jonathan.

   Mama-ndia ti Bible: “Duti na ngia ndali ti kua ti [mo] wani, me na hakango terê ti [mo] na mbeni zo nde pëpe.”—aGalate 6:4.

•   Tongana a mû na mo devoir ti sara, gi ti sara ni hio. Tongana lege ayeke dä, sara adevoir ti mo kozo si mo sara ambeni ye nde, na tapande kozo si mo sara ngia wala mo bâ télé. a Tongana mo hunzi ti sara adevoir ti mo awe, mo yeke bâ ande so terê ti mo ayeke nzere mingi ti sara aye so mo yeke sara ka ti passé na temps!

   “Mbi zia adevoir ti mbi na popo ti aye so mbi doit ti sara ni hio, na mbi bâ aye ti peko ni na ndö ti anote ti mbi. Tongana mbi kiri ka na yanga-da, mbi ye ka mingi ti lango kete wala ti mä bia kete. Me mbi yeke sara effort ti sara adevoir ti mbi kozo, na pekoni awe si mbi sara aye so mbi yeke sara ka ti passé na temps.”—Calvin.

   Mama-ndia ti Bible: “Hinga biani aye so ayeke akota ye mingi ahon atanga ni.”—aPhilippien 1:10.

•   Hunda ti tene a aidé mo. Sara kamene ape ti hunda amba ti mo ti tene ala aidé mo. Hunda wango na mbage ti babâ na mama ti mo. Hunda monsieur wala madame ti mo ti fa na mo ye so mo peut ti sara ti wara nzoni note. Na yâ ti ambeni ye, ti wara monsieur ti yanga-da apeut ti aidé mo.

   “Gue gï droit mo bâ monsieur wala madame ti mo. Hunda lo ti aidé mo ti mä yâ ti cours ni nga ti fa na mo tongana nyen ti wara nzoni note. A yeke nzere ande na monsieur wala madame ni ti bâ tongana nyen mo yeke na nzara mingi ti wara nzoni note na lo yeke aidé mo.”—David.

   Mama-ndia ti Bible: “Grâce na gbâ ti awamungo wango, ye aga nzoni.”—aProverbe 15:22.