1, 2. (a) Nyen la a lingbi Élie asara, so anzere na lo ape? (b) Sarango ye ti lo na ti Achab ayeke nde na ti mba tongana nyen?

ÉLIE aye ti ngbâ gi lo oko ti sambela Babâ ti lo ti yayu. Me gbâ ti azo angoro lo, ala bâ fade tongana nyen la prophète ti Nzapa so asara si wâ alondo na yayu aga agbi sandaga ti lo, na mingi ti ala apusu peut-être nduru na lo ti gonda lo na ti tene lo sara nzoni bê na ala. Me kozoni si Élie akiri amontê tâ na li ti Hoto ti Carmel ni na nduzu ti gue ti sambela Jéhovah Nzapa gi lo oko, lo yeke na mbeni ye ti sarango ni so anzere na lo kue ape. Lo doit ti sara tënë na Gbia Achab.

² Sarango ye ti tere ti akoli use so ayeke nde na ti mba mingi. Achab ayü pendere bongo ti gbia, me lo yeke zo so asara bê ti ye mingi. Lo ninga ka ti mû peko ti asioni zo ape. Ti Élie, lo yü bongo ti prophète. A yeke mbeni senge bongo so a sara ni peut-être na poro ti nyama, wala na kuä ti tere ti chameau wala ti ngasa. Lo ye tënë ti Nzapa mingi nga lo yeke zo so ayeke bi mbeto yongoro. Ndo aga nduru ti vuko awe, na ye so asi fade na yâ ti lango ni so afa tâ polele sarango ye ti akoli so use kue.

3, 4. (a) Lango ni so ayeke ti Achab na azo ti Baal ape ngbanga ti nyen? (b) E yeke kiri ande tënë na ahunda wa?

³ Lango ni so ayeke ti Achab na azo ti Baal ape teti so Élie abi kota kamene na lê ti ala. Azo ni kue abâ so vorongo Baal, so Gbia Achab na wali ti lo Jézabel aye si azo kue ti yâ ti royaume ti akete mara bale-oko ti Israël avoro ni, ayeke gi ti wataka. Senge senge nzapa so akpa pëpe ti tokua wâ na ndo ti sandaga ti aprophète ti lo, atâa so ala toto na lo ngangu, ala dodo nga ala suru tere ti ala na kä kirikiri. Na ndembe so a fâ akoli 450 so, ndali ti so ala lingbi tâ na ni, Baal azi ala na lê ni ape. Me mbeni ye ayeke nga dä so akara nzapa ti wataka so. Ni la, Élie aga nduru ti fa ni na gigi. Ngu ota na nze omene, aprophète ti Baal atoto na nzapa ti ala ni ti hunzi kota buru so atï na yâ ti kodoro ni, me a kara Baal. Fade, gi na yâ ti kete ngoi, Jéhovah lo wani la ayeke fa kota ti lo na lo yeke sara si kota buru ni ahunzi.—1 aGbia 16:30–17:1; 18:1-40.

 ⁴ Jéhovah ayeke sara ni na ngoi wa? Élie ayeke sara ti lo ande nyen ti ku na ngoi ni so? Sarango ye ti lo ayeke fa na e nyen? Ti wara kiringo tënë ni, zia e bâ mbaï ni.—Diko 1 aGbia 18:41-46.

5. (a) Élie atene nyen na Achab? (b) Achab amanda nga mbeni ye na yâ ti lango ni so la?

⁵ Élie apusu nduru na Achab si lo tene na lo: “Mo gue, mo te mo nyon, teti ngu-[nzapa] ayeke toto mingi.” Sioni gbia so amanda nga mbeni ye na yâ ti lango ni so la? Bible afa ni ape, me e bâ so lo hunda nga pardon ape, nga lo hunda na Élie ape ti sambela Jéhovah ndali ti lo. A tene gi atene “Achab ague ti te na [ti] nyon.” (1 aGbia 18:41, 42). Ka Élie, lo sara ti lo nyen?

6, 7. Nyen la Élie asambela ndali ni, na ngbanga ti nyen?

⁶ “Élie ama Hoto ti Carmel, lo kuku na sese, na lo zia lê ti lo na popo ti likuni ti lo.” Na ndembe so Achab ague ti lo ti te kobe, Élie awara ti lo lege ti sambela Babâ ti lo ti yayu. Bâ dutingo ti lo ni ge: Na tâ be-ti-molenge, lo kuku na sese, lo ba li ti lo juska a ga nduru na genou ti lo. Lo yeke sara nyen la? Na Jacques 5:18, Bible atene so Élie asambela ti tene buru  ni ahunzi. Na âmanke na li ti Hoto ti Carmel ni la si lo sambela so.

⁷ Jéhovah atene fade na Élie, lo tene: “Mbi ye ti to ngu-nzapa na ndo ti sese.” (1 aGbia 18:1, Tene ti Nzapa, Kozo Mbouki). Ni la, Élie asambela ti tene ye so bê ti Jéhovah aye aga tâ ye. Ngu saki oko tongaso na pekoni, Jésus nga kue afa lani na adisciple ti lo ti sambela nga tongaso.—Mat. 6:9, 10.

8. Tapande ti Élie afa na e nyen na ndo ti sambela?

⁸ Ye so Élie asara afa na e ye mingi na ndo ti sambela. Kota ye so Élie aye ayeke ti tene ye so bê ti Nzapa aye aga tâ tënë. Ni la, tongana e sambela, a yeke nzoni e girisa ape so “atâa ye wa e hunda, tongana a gue oko na ye so bê ti [Nzapa] aye, lo yeke mä e.” (1 Jean 5:14). Me ti tene Nzapa amä e, zia si e gi ti hinga ye so lo ye na mandango Bible lâ na lâ. Élie aye nga lani ti tene kota buru ni ahunzi teti so aita ti lo amolenge ti Israël abâ pasi na ni mingi. Nga, na bango aye ti kpene so Jéhovah asara na yâ ti lango ni so, bê ti lo asi na singila mingi. E nga kue, tongana e sambela, zia e fa singila ti bê ti e na Jéhovah nga e pensé na ndo ti aita ti e.—Diko 2 aCorinthien 1:11; aPhilippien 4:6.

9. (a) Élie atene na zo ti kua ti lo ti sara nyen? (b) E yeke sara ande tënë na ndo ti asarango ye use wa ti Élie?

⁹ Na gbe ti bê ti lo, Élie ahinga so Jéhovah ayeke sara ande si buru ni ahunzi, me lo hinga ape lawa si Jéhovah ayeke sara ni. Tongaso, lo sara nyen? Bâ ye so mbaï ni atene: “Lo tene na boi ti lo, Mo ma fadeso, mo bâ ndo na mbage ti kota ngu ti ingo. Na lo ma, na lo bâ ndo, na lo tene, Ye ayeke pëpe. Na Élie atene lege mbasambala, Mo gue mo bâ ndo.” (1 aGbia 18:43). E manda ye use ge. Kozo ni, Élie azia bê ti lo kue na Nzapa. Nga use ni, lo kanga bê lo ku.

10, 11. (a) Nyen la afa so Élie ahinga so tënë ti Jéhovah ayeke ga tâ tënë? (b) Ngbanga ti nyen e nga kue e lingbi ti duti na mara ti mabe tongaso?

¹⁰ Élie ahinga so tënë ti Jéhovah ayeke ngbâ senge ape, ni la lo gi ti bâ aye so ayeke fa so Jéhovah aga nduru ti tokua ngu-nzapa ni. Lo tene na zo ti kua ti lo ni ti gue na mbeni ndo na li ti hoto ni na nduzu ti bâ wala ngu-nzapa alondo. Tongana zo  ti kua ni akiri, lo mû na lo nzoni sango ape, lo tene: “Ye ayeke pëpe.” Lê ti nduzu avuru tarara, me Élie atene fade na Gbia Achab, lo tene: ‘Ngu-nzapa ayeke toto mingi.’ Nyen la si lo tene mara ti tënë tongaso? so mbinda avuko nga ti kete ape so?

¹¹ Jéhovah atene fade na prophète ti lo Élie so ni yeke sara si ngu ayeke pika. Ni la, Élie ahinga so nyen na nyen tënë ni so ayeke ga tâ tënë. Na lo, a yeke mo bâ mo tene lo mä toto ti ngu ni awe. Ye so adabe ti e na tënë so Bible atene na ndo ti Moïse, tongana a tene: “Lo ngbâ ti luti ngangu mo bâ mo tene lo yeke bâ Lo so lê abâ Lo pëpe.” Nzapa ayeke tâ zo na lê ti mo kue? Jéhovah afa na e aye mingi so apusu e ti bâ lo tongaso na ti zia bê ti e kue na atënë ti lo.—aHéb. 11:1, 27.

12. (a) Nyen la Élie asara so afa so lo kanga bê lo ku? (b) Tongana zo ti kua ti lo ni atene na lo so kete mbinda alondo na ngu-ingo ni, Élie asara ye tongana nyen?

¹² Fadeso, bâ tongana nyen la Élie akanga bê lo ku. Lo tokua zo ti kua ni gi lege use wala ota ape, me lo tokua lo lege mbasambala. Ti gue ti ga adoit ti fatigué zo ti kua ni, me lê ti Élie ayeke gi na lege, lo ngbâ gi ti ku. Na nda ni, tongana lo gue ti mbasambala ni, zo ti kua ni atene: “Bâ, kete mbinda, kota tongana maboko ti zo, ayeke londo na kota ngu ti ingo.” Bâ zo ti kua ni, lo yôro maboko ti lo na lo fa lê ti maboko ti lo oko ti fa na konongo ti kete mbinda so alondo na Kota Ngu-ingo kâ. Peut-être, na lo, mbinda ni so asara ye oko ape. Me ti Élie, mbinda ni so aye ti fa ye mingi. Tongaso, lo tene na zo ti kua ti lo ni ti gue hio na Achab ti tene na lo tënë so: “Mo leke puse ti mbarata ti mo, mo zu, si ngu-nduzu akanga lege ti mo pëpe.”—1 aGbia 18:44.

13, 14. (a) So Élie akanga bê lo ku, e nga kue e lingbi ti sara ye tongana lo tongana nyen? (b) Nyen la apusu e ti sara ye hio?

¹³ Ge nga, Élie azia na e mbeni kpengba tapande. E nga kue e yeke na yâ ti mbeni ngoi so Nzapa aga nduru ti sara ye ague oko na tënë ti yanga ti lo. Élie lani aku hunzingo ti kota buru ni; awakua ti Nzapa nga laso ayeke ku hunzingo ti sioni dunia so (1 Jean 2:17). Me a lingbi e kanga bê e ku tongana ti Élie juska Jéhovah Nzapa aga afuti dunia ni. Jésus, Molenge ti Nzapa, amû nga wango so na adisciple ti lo, lo tene: “Ala lango pëpe, ngbanga ti so ala hinga pëpe lango so Seigneur ti ala ayeke ga na ni.” (Mat. 24:42). Jésus aye ti tene so adisciple ti lo ni ayeke hinga ape lawa si futingo ni ayeke si? Ên-ën, ngbanga ti so lo fa na ala aye nde nde so ayeke si kozoni si Nzapa afuti dunia ni. E kue e lingbi ti bâ fä ni so, so afa so hunzingo ti ngoi  so aga nduru, na ti bâ tongana nyen la si a ga tâ ye.—Diko Matthieu 24:3-7.

¹⁴ Aye nde nde ti yâ ti fä ni so afa na e so Jéhovah aga tâ nduru ti futi dunia so. Fade e yeke bi tere ti e hio na yâ ti kua so Jéhovah amû na e ti sara so? e ku pëpe? Kete mbinda so alondo fade na ngu-ingo ni amû lege na Élie ti hinga so Jéhovah aga nduru ti sara ye. Lo sara ni biani?

15, 16. (a) Aye wa la asi na loro loro? (b) Élie ahunda tere ti lo peut-être na atënë wa na ndo ti Achab?

¹⁵ Mbaï ni atene so, kete na pekoni, “le-nduzu avuko, na mbinda na pupu ayeke mingi, na ngu-[nzapa] apika mingi. Na Achab atambela na puse ti mbarata, na lo gue na Jizréel.” (1 aGbia 18:45). Aye ni asi gi na loro loro. Na ndembe so zo ti kua ti Élie ayeke fa peko ti tënë ti Élie na Achab, kete mbinda so ague ngbii aga kota na avuko lê ti nduzu ni kue. Pupu aya ngangu na ngu ato nda ti pika na ndo ti sese ti Israël. Ngu ota na nze omene la azo ayeke ku ngoi ni so. Alê ti ngu ni atï oko oko, na sese ni so ahule ngangu so anyon gi ni nyongo. Me tongana ngu ni ani ngangu, bale ti Kison asuku si asua na amênë ti aprophète ti Baal kue ahon na ni. Lege azi nga fadeso na azo ti Israël so ake yanga ti futi ye kue so andu vorongo Baal na yâ ti kodoro ni si Jéhovah apardone ala.

¹⁶ Ye ti bê ti Élie la! Peut-être lo hunda tere ti lo wala Achab ni, na peko ti angangu ye so asi so, lo yeke changé bê ti lo la? Lo yeke zia vorongo Baal ti kiri na Jéhovah la? Aye so asi na yâ ti lango so adoit gi ti pusu lo ti changé. Me e hinga ye so akporo na yâ ti li ti Achab ape na ngoi ni so. Mbaï ni atene gi atene gbia ni angbâ gi ti ‘tambela na puse ti mbarata, na ti gue na Jizréel.’ Lo manda mbeni ye la? Lo zia na bê ti lo ti changé? Aye so asi na pekoni afa so lo manda ye oko ape nga lo changé ape. Ye oko, lango ni ade ti hunzi na Achab ape, na Élie nga ape.

17, 18. So Élie alondo na Carmel lo kpe loro juska na Jizréel ayeke ye ti kpene ngbanga ti nyen? (Bâ nga kete tënë na gbe ni.)

¹⁷ Prophète ti Jéhovah ni atï nga na lege so Achab amû so  ti hon. Lege ni ayo, ngu angbâ ti tï na ndo avuko. Me mbeni ye ti kpene asi.

¹⁸ “Tïtî L’Éternel ayeke na ndo Élie; lo kanga bongo ti lo na ngbonda ti lo, na lo kpe na gbele Achab juska na yanga ti kodoro ti Jizréel.” (1 aGbia 18:46). Biani, “tïtî L’Éternel” Jéhovah ayeke na ndo ti Élie na mbeni lege so apika bê. Jizréel ayo kilomètre 30 na Hoto ti Carmel ni, na Élie ayeke maseka encore ape. * Bâ Élie ni, lo mû yanga ti yongoro bongo ti lo ni lo kanga na ngbonda ti lo, ti tene tongana lo mû loro, bongo ni agbu yâ ti gere ti lo ape. Fadeso, lo tï na lege, lo yeke mû loro na gere na gbe ti ngu ni. Lo mû loro ngbii lo ga lo hon Achab na azo ti lo ni so ala ngbâ ti ala ti kpe na ndo ti puse ti mbarata ti ala.

19. (a) Kota ngangu so Nzapa amû na Élie adabe ti e na aprophétie wa? (b) Na ndembe so Élie ayeke kpe loro ti gue na Jizréel, nyen la lo hinga na bê ti lo nyen?

¹⁹ So pendere ye si asi na Élie so! Mara ti ngangu so lo wara so, lo de ti hinga ni tongaso ape, même na maseka ti lo. Peut-être ye so adabe ti e na aprophétie so atene so ande na yâ ti Paradis na ndo ti sese, azo kue so angbâ be-ta-zo na Jéhovah ayeke wara nzoni seni nga ala yeke wara ngangu ti tere (Diko Ésaïe 35:6; Luc 23:43). Na ndembe so Élie ayeke kpe loro na gbe ti ngu ni, kite ayeke pëpe so, na bê ti lo, lo hinga so Babâ ti lo Jéhovah, lo so ayeke gi oko tâ Nzapa, abâ lo na nzoni lê mingi.

20. E lingbi ti sara nyen ti tene Jéhovah asara nzoni na e?

²⁰ Jéhovah aye ti sara nzoni na e mingi. Ni la, zia si asarango ye ti e amû lege na lo ti sara ni, teti mbeni ye ti hon ni ayeke dä pëpe. Tongana ti Élie, zia e kanga bê e ku. E gi yâ ti Bible ti bâ tongana nyen la aye nde nde so ayeke si afa na e so Jéhovah aga nduru ti futi sioni dunia so, na e sara ye hio. E nga kue, a yeke senge ape si e zia bê ti e kue na atënë ti Jéhovah, “Nzapa ti tene-biani”, wala ti tâ tënë.—Ps. 31:6.