Xaadu Mine Horoonsiꞌra Hananfoonnihu hiittoonniiti?

“XAADU mine” (mukuraabe) yaanno qaali dayinohu “gambooshshe” woy “songo” yitanno tiro afiꞌrinohu Giriikete Afii qaalinniiti. Hundinni kayise Yihudu manni Maganu Qaale rosatenna magansiꞌrate tenne basera gamba yaanno daafira, konne bayicho xaadu mine yaa garankolla. Ibiraawootu Afiiti Qullaawa Borro xaadu mini daafira kultannori dino; ikkollana Giriikete Afiiti Qullaawa Borro yitanno garinni, umi xibbi M.D. xaadu mine gamba yinanni.

Batinyu egennaammi, xaadu minna horoonsiꞌra hananfoonnihu Yihudu manni qafadame Baabiloone haꞌre noo yannaraati yite heddanno. Mittu maxaafi togo yee xawisanno: “Qafadame haꞌrino manni Qullaawu Mini nookkiwa wosincho gobbara, yaaddonsara shesho afiꞌrate yannate kiiro gamba yee Qullaawa Borro nabbawanno; insa hatto assannohu Sambatu barra ikkara dandaanno.” (Insayikiloopiidiya Judayika) Yihudu manni qafadotenni higi gedensaannino huuccatto assiꞌratenna Qullaawa Borro nabbawate gamba yaannoha ikkara dandaanno; hattono dukkaꞌnitu base baalate xaadu minna xintidhanno.

Umi xibbi M.D. xaadu minna Meditiriyaaniyaho, Mereerimi Soojjaatiranna Israeelete giddo nafa magansiꞌrate mereerima bayicho ikkitino. Lii Leveni yinannihu Yerusaalamete noote Ibiraawete Yuniversite Pirofeeserichi togo yiino: “[Xaadu mini] xiinxallate, qullaawa sagale itate, yoo yaate, gutu woxe wodhate, hattono poletikunna dagoomittete gambooshshe assiꞌrate horoonsiꞌnanni baseeti.” Isi lede, “Roorenkanni ganyine horoonsiꞌnannihu ammaꞌnote hajoraati” yiino. Konni daafira Yesuusi duucha woyite xaadu minna haꞌrannohu mayiraatiro wodancha diqarrissannonke. (Maq. 1:21; 6:2; Luq. 4:16) Isi xaadu minna haꞌre manna rosiisanno, hattono jawaachishanno. Kiristaanu songo xintantu gedensaanni soqqamaasinchu Phaawuloosino xaadu minna haꞌre sabbakino. Maganunnire rosa hasiꞌranno manni xaadu minira daanno daafira, Phaawuloosi mitto katama maranno woyite balaxe xaadu minira eꞌꞌe hakko sabbakanno.—Soq. 17:1, 2; 18:4.