FAAAʻOAʻO I LO LATOU FAATUATUA | NOA
ʻNa Savavali o Ia ma le Atua Moni’
UA NOFO ane Noa i se ogālaau e fai sina koma ma fālō lona tua, ma vaavaai atu i le telē o le fausaga o le vaa. Ua malosi le manogi o le tā, ma o loo paʻō foʻi le tele o meafaigaluega. Atonu o loo ia iloa atu ona atalii o galulue mamafa i le fausia o le vaa, ma ua faitau sefulu tausaga o fesoasoani malosi ane foʻi si ana avā, faapea avā a ona atalii. Peitaʻi, o loo telē pea le galuega e manaʻomia ona fai.
Na matuā aamu ma toē tagata a o vaavaai atu i le vaa ua fausia, ma manatu ua vālea Noa ma lona aiga. Na latou manatu e lē taitai oo mai se lolo i le lalolagi e pei ona taʻua e Noa. E latou te leʻi iloa pe aiseā ua faamaʻimau ai e lenei tane ma lona aiga o latou olaga, e faia ai se galuega e leai se aogā. Peitaʻi, e leʻi faapena le silafaga a Ieova, le Atua o Noa, iā te ia.
Ua taʻua i le Tusi Paia: “Na savavali Noa ma le Atua moni.” (Kenese 6:9) O le ā le uiga? E lē faapea na afio mai le Atua i le lalolagi, pe na alu foʻi Noa i le lagi. Ae o le usiusitaʻi ma le alofa tele o Noa i le Atua, na peiseaʻī ai o loo savavali i laʻua e pei o se uō. I le faitau afe o tausaga mulimuli ane, na taʻua ai i le Tusi Paia Noa e faapea: “O le faatuatua foʻi na ia taʻusalaina ai le lalolagi.” (Eperu 11:7) E faapefea? O le ā e tatou te aʻoaʻoina mai i lona faatuatua?
SE TAGATA AMIOTONU I SE LALOLAGI AMIOLEAGA
Na ola aʻe Noa i se lalolagi ua matuā faateteleina le leaga. Sa leaga le lalolagi mai i aso o lona augātamā o Enoka, o lē na savavali foʻi ma le Atua, ma valoia o le a oo mai le faaumatiaga i tagata amioleaga. Peitaʻi, ua sili atu ona leaga taimi o Noa, ma i le silafaga a Ieova, ua matuā faaleagaina le lalolagi ma ua tumu i faiga sauā. (Kenese 5:22; 6:11; Iuta 14, 15) Aiseā ua faateteleina ai le leaga?
Na iai se tulaga mataʻutia na tulaʻi mai i atalii agelu o le Atua. Na fouvale se tasi o i latou iā Ieova ma avea o ia lava ma Satani le Tiapolo, o lē na faia tala taufaaleaga e uiga i le Atua, ma faasesēina Atamu ma Eva. Na fouvale foʻi isi agelu i aso o Noa i le pule amiotonu a Ieova, e ala i le tuua o o latou tofiga i le lagi, ae ō mai i le lalolagi, liutino tagata, ma faaipoipo atu i tamaʻitaʻi lalelei. Na matuā leaga aafiaga o tagata mai i nei agelu leaga ma faamaualuluga.—Kenese 3:1-5; 6:1, 2; Iuta 6, 7.
E lē gata i lea, o le faiavā o agelu i fafine o se faiga e lē masani aʻi, ma sa fanaua mai ai ni atalii tinoeese ma malolosi. Sa taʻua i latou i le Tusi Paia o Nefilimi, o lona uiga, o ē e māfua ai ona paʻuʻū isi. Na tumu le lalolagi i faiga sauā ona o nei Nefilimi, ma i le silafaga a Lē na foafoaina mea, “ua matuā leaga amioga Kenese 6:3-5.
a tagata i le lalolagi, o manatu ma faanaunauga uma o o latou loto, e leaga i taimi uma lava.” O lea na maumauaʻi ai Ieova e tafiesea lenā lalolagi amioleaga i totonu o le 120 tausaga.—Seʻi manatu i le faigatā ona tausia aʻe o se aiga i lenā ituaiga o siʻomaga. Peitaʻi, sa taulau lava Noa. Sa ia maua se avā lelei, ma sa fanaua ona atalii e toʻatolu, o Semu, Hamo, ma Iafeta, ina ua silia ma le 500 ona tausaga. * Na galulue faatasi Noa ma lana avā e puipuia si a la fanau mai i le tele o le amioleaga, ma atonu na matuā maofa tamaiti i nei Nefilimi “malolosi” ma “taʻutaʻua.” E ui e leʻi mafai ona la taofia le faalogo o tamaiti i tala o mea o loo faia e Nefilimi, ae sa mafai lava ona la aʻoaʻoina i latou i upu moni e uiga iā Ieova, o lē e ʻinoʻino i le amioleaga. Na tatau ona la fesoasoani i tamaiti e iloa o loo tigā Ieova i faiga sauā ma fouvale na iai.—Kenese 6:6.
E malamalama lelei mātua i aso nei i le tulaga sa iai Noa ma lana avā. Ua tumu lo tatou lalolagi i faiga sauā ma le fouvale, e oo lava i mea e faafiafia ai le fanau. E mafai e mātua atamamai ona tetee atu i na aafiaga leaga, e ala i le aʻoaʻo o fanau e uiga iā Ieova, le Atua o le filemu, o lē o le a faamutaina faiga sauā. (Salamo 11:5; 37:10, 11) Na taulau Noa ma lana avā, auā na avea a la fanau o ni tagata lelei, ma sa faaipoipo atu foʻi i ni fafine, o ē na faamuamua Ieova i o latou olaga. E mafai foʻi la ona taulau mātua i aso nei.
“IA E FAIA SE VAA MO OE”
Na matuā suia atoatoa le olaga o Noa, ina ua faailoa atu e Ieova iā te ia Lana fuafuaga ina ia tafiesea lenā lalolagi amioleaga. Na fetalai atu Ieova: “Ia e faia se vaa mo oe i le laau o le kofa.”—Kenese 6:14.
O lenei vaa e tai pei o se pusa telē, ae e lē pei o vaa masani ia e iai taumua, taumuli, ma se foeuli. Na tuu atu e Ieova iā Noa le fua tonu o le vaa, o lona fausaga, faapea le auala e puluti ai totonu ma fafo i le tā. Na faailoa atu e Ieova iā Noa le māfuaaga e faapea: “Ou te faaoo le lolo i le lalolagi . . . E faauma ai le ola o mea uma lava i le lalolagi.” Peitaʻi sa iai se isi faatonuga: “E ao ona e ulu atu i totonu o le vaa, o oe ma ou atalii ma lau avā, ma avā a ou atalii.” Sa tatau foʻi ona ave ni manu mai i ituaiga taʻitasi, ma e na o i latou e i totonu o le vaa e faasaoina.—Kenese 6:17-20.
E telē le galuega na tuu atu iā Noa. O lenei vaa e 437 futu (133 m) le umi, 73 futu (22 m) le lautele, ma e 44 futu (13 m) le maualuga. E sili atu ona telē lenei vaa, nai lo o se isi lava vaa laupapa i aso nei ua faaaogā i le sami. Pe Kenese 6:22.
na faamaamulu Noa, faitio i le tele o luʻi, ma sui le fua o le vaa? Ua taʻua i le Tusi Paia: “Ua faia e Noa mea uma lava e pei ona poloaʻi mai ai le Atua iā te ia. Ua faapea lava ona ia faia.”—Atonu e 40 i le 50 tausaga le umi na fausia ai lenei vaa, auā e tele laau na tatau ona tātuu ma toso i le nofoaga o loo fau ai. O lenei vaa e tolu ona fogāfale, e tele ona tamaʻi potu, e iai se faitotoʻa i autafa, o ni faamalama e lata i le taualuga, ma se taualuga atonu na fausia i se auala e lē toʻa ai le timu i luga.—Kenese 6:14-16.
E mautinoa sa fiafia Noa i le lagolagosua a lona aiga a o faagasolo tausaga, ma a o tino mai le vaa. Peitaʻi, sa iai se isi galuega fitā sa tatau foʻi ona fai. O loo taʻua Noa i le Tusi Paia o “lē e talaʻi le amiotonu.” (2 Peteru 2:5) Na taulamua o ia e lapataʻia ma le lototele nei tagata leaga e faatatau i se faaumatiaga na faaloloʻi ane. Ae na faapefea ona tali mai tagata? Na taʻua e Iesu e faapea, e “latou te leʻi ano” iā Noa, auā sa latou pupū atu i mea masani o le olaga e pei o le ai, inu, ma faaipoipo. (Mataio 24:37-39) E mautinoa e toʻatele na faifai iā Noa ma lona aiga, pe e faamataʻu ma sauāina foʻi i latou.
Peitaʻi e leʻi fiu ai Noa ma lona aiga. Na faaauau pea ona latou fausia le vaa e ui na manatu tagata o se mea valea ma e lē aogā. E telē se lesona e aʻoaʻoina mai e aiga Kerisiano i aso nei mai iā Noa ma lona aiga, auā ua tatou ola foʻi i “aso e gata ai” o lenei faiga o mea. (2 Timoteo 3:1) Na fetalai Iesu, o le a pei o tatou aso o taimi o Noa. O lea, e lelei pe a mafaufau Kerisiano i le mea foʻi na tupu ia Noa, pe a tauemua ma sauāina i latou ona o le tala lelei o le Malo o le Atua.
“IA E ULU ATU I LE VAA”
Ua mavae le faitau sefulu o tausaga ma ua tino mai le vaa. Ae o le lata i le 600 o tausaga o Noa, na feagai ai o ia ma ni faanoanoaga ina ua maliu si ona tamā o Lameko. * I le lima tausaga mulimuli ane, na maliu ai foʻi le tamā o Lameko o Metusela, ina ua 969 ona tausaga, ma o ia o lē na sili ona umi ona soifua o loo taʻua i le Tusi Paia. (Kenese 5:27) O Metusela ma Lameko na iai i le augātupulaga a Atamu.
O le tausaga lava lenā na toe fetalai atu ai Ieova iā Noa: “Ia e ulu atu i le vaa, o oe ma lou aiga atoa.” Sa faatonuina foʻi e le Atua Noa ina ia ave i le vaa ia ituaiga o manu eseese, e taʻifitu mai i manu e mamā ma aogā mo taulaga, ae taʻilua isi ituaiga uma.—Kenese 7:1-3.
E mautinoa o se vaaiga sa lē mafaagaloina. E faitau selau manu eseese mai i so o se ituaiga, e eseese uma lo latou lapopoʻa ma foliga, ma e eseese foʻi o latou natura. Peitaʻi e lē tatau ona tatou mafaufau, sa tigāina Noa e tau puipui pe e tauivi foʻi ma le tele o manufeʻai a o ulu atu i le vaa. O loo taʻua i le Tusi Paia e faapea, ua latou “ulu atu i totonu o le vaa iā Noa.”—Kenese 7:9.
E ono faapea mai nisi tagata faitio: ʻE faapefea
i na manu ona ō fifilemu i totonu o le vaa?’ Ia mātau: Pe e faigatā i Lē na foafoaina le vateatea, ona faatonutonu ma faafifilemu ana meaola? Ia manatua o Ieova sa vaeluaina le Sami Ulaula ma faatumauina le lā e tū i le mea e tasi. E mautinoa la o ia sa faia mea uma o loo taʻua i le tala e uiga iā Noa.O le mea moni, sa mafai e le Atua ona faasaoina ana meaola i se isi auala. Peitaʻi, sa ia filifili ma le atamai se auala e faamanatu mai ai le māfuaaga na ia maufaatuatuaina ai tagata i le amataga, ina ia tausia meaola uma i le lalolagi. (Kenese 1:28) E toʻatele mātua e latou te faaaogāina le tala iā Noa ina ia faamanatu ai i fanau, e tāua iā Ieova tagata ma meaola.
Na fetalai atu Ieova iā Noa e toe tasi le vaiaso oo mai le Lolo. E mautinoa la sa matuā pisi le aiga i le aveina o meaola i totonu o le vaa, laʻu atu meaʻai ma latou meafaitino, ma faatulaga i se auala maopoopo. Atonu na pisi foʻi le avā a Noa ma avā a ona atalii e faamautinoa ua iai mea uma e manaʻomia ina ia ola ai.
Ae faapefea isi tagata? Na tumau pea ona ʻlatou lē ano’ iā Noa e ui ina latou vaaia le faamanuiaina e Ieova o Noa ma ana galuega, ma le gasolo atu pea o meaola i le vaa. E lē tatau ona faateʻia i tatou i uiga o na tagata, auā i aso foʻi nei, e toʻatele e lē o ano i faamaoniga ua tatou ola i aso e gata ai. Na valoia foʻi e le aposetolo o Peteru, o le a tauemua i latou e usitaʻi i lapataʻiga a le Atua. (2 Peteru 3:3-6) E mautinoa foʻi na tauemu tagata iā Noa ma lona aiga.
O le ā le taimi na muta ai tauemuga? O loo taʻua i le Tusi Paia e faapea, ina ua iai Noa, o lona aiga, ma meaola i totonu o le vaa, “ona tapuni ai lea e Ieova o le faitotoʻa.” E mautinoa na muta tauemuga a tagata ina ua latou iloa atu lenā mea, pe atonu foʻi ina ua mamafa mai timuga. Sa faaauau pea ona maligi mai timuga ma lofia ai le lalolagi atoa, e pei lava ona fetalai ai Ieova.—Kenese 7:16-21.
Pe na fiafia Ieova i le oti o na tagata amioleaga? E leai! (Esekielu 33:11) Sa tuu atu e Ieova iā i latou le avanoa e faia ai le mea saʻo. Pe na mafai ona latou faia faapea? Ioe, auā na faaalia i le olaga o Noa, e mafai ona maua le ola pe a savavali ma usitaʻi iā Ieova. O le auala lenā na taʻusalaina ai e lona faatuatua le lalolagi i ona aso. O lona faatuatua na faasaoina ai o ia ma lona aiga, ma o le faaaʻoaʻo i lona faatuatua o le a faasaoina ai foʻi i tatou ma ē e pele iā i tatou. I le pei o Noa, e mafai ona tatou savavali ma Ieova le Atua ma avea ma ana uō e faavavau!
^ pala. 10 E sili atu ona tele tausaga na soifua ai tagata i na taimi nai lo o i tatou. O le māfuaaga, ona sa lata i latou i le vaitaimi na iai le tulaga lelei atoatoa, lea na melea e Atamu ma Eva.
^ pala. 20 Na faaigoa e Lameko lona atalii iā Noa, lea e uiga atu i le “Mālōlōga,” po o le “Faamaisega.” Na ia valoia foʻi o le a faataunuuina e Noa le uiga o lona igoa, e ala i le taʻitaʻiina o tagata i se mālōlōga mai i se laueleele ua malaia. (Kenese 5:28, 29) Peitaʻi, e leʻi vaai Lameko i le faataunuuga o lenā valoaga.