Tšepo—Na e ka Hla ea E-ba le Tšusumetso?

DANIEL o ne a le lilemo li leshome feela, empa o ne a se a loanne le kankere nako e ka etsang selemo. Lingaka tsa hae li ne li se li tetse, feela joaloka ba bang ba haufi le eena. Empa Daniel ha aa ka a felloa ke tšepo. O ne a lumela hore o tla hōla ’me ka letsatsi le leng e be ’matlisisi ea tla kenya letsoho ho fumaneng pheko ea kankere. O ne a tšepile ka ho khethehileng ho eteloa ke ngaka e ’ngoe e neng e sebetsana ka ho khetheha le mofuta oa kankere e neng e mo tšoere. Leha ho le joalo, ha letsatsi leo le fihla, ngaka eo e ile ea sitoa ho tla ka lebaka la boemo ba leholimo bo neng bo le bobe. Daniel o ile a nyahama. Ka lekhetlo la pele, o ile a nyama moko. O ile a shoa le pele ho fela matsatsi a seng makae.

Pale ea Daniel e ne e phetoa ke mosebetsi e mong oa tsa bophelo bo botle ea ithutileng ka karolo e phethoang ke ho ba le tšepo le ho e hloka bophelong bo botle ba ’mele ba motho. E ka ’na eaba u ’nile ua utloa ka lipale tse tšoanang le ena. Ka mohlala, motho ea seng a hōlile o makhatheng a lefu, empa o batla ho finyella ntho e itseng ea bohlokoa eo e leng khale a e lebeletse—ebang ke ho eteloa ke motho eo a mo ratang kapa mohlomong letsatsi leo ka lona ho nang le ntho e itseng ea bohlokoa eo a e hopolang. Ha ketsahalo eo e fihlile eaba ea feta, ka potlako oa hlokahala. Ho ee ho be ho etsahetse’ng maemong a joalo? Na tšepo e ka hla ea e-ba ea bohlokoa joalokaha ba bang ba lumela?

Bafuputsi ba ntseng ba eketseha ba tsa bongaka ba bontša hore ho ba le tšepo le maikutlo a mang a nepahetseng ka sebele ho na le tšusumetso e khōlō bophelong ba motho ba letsatsi le letsatsi le bophelong ba hae bo botle ba ’mele. Empa maikutlo a joalo ho hang ha a lumellane. Bafuputsi ba bang ba hana lipolelo tse joalo, ba li nka e le litšōmo tse iqapetsoeng tse sa lumellaneng le saense. Ba khetha ho lumela hore maloetse a ’mele a bakoa ke ntho e itseng eo joang kapa joang e amanang le ’mele.

Ka ho hlakileng, pelaelo tabeng ea hore na tšepo ke ea bohlokoa hakae hase ntho e ncha. Lilemo tse likete tse fetileng, rafilosofi oa Mogerike, Aristotle o ile a kōptjoa hore a hlalose hore na tšepo ke eng ’me a araba: “Ke toro ea motšehare.” ’Me haufinyane tjena, setsebi se seng sa Leamerika litabeng tsa ’muso, Benjamin Franklin, se ile sa re ka ho teneha: “Ea phelang ka tšepo o tla shoa a ntse a itšoareletse ka eona.”

Joale ’nete ke efe ka tšepo? Na ke kamehla e leng takatso feela eo batho ba e sebelisang ho batla matšeliso a se nang phofo? Kapa na ho na le lebaka le utloahalang la ho nka tšepo e le ntho e fetang moo—ntho eo kaofela ha rōna re e hlokang bakeng sa bophelo bo botle le bakeng sa thabo, ntho e nang le motheo oa sebele le melemo ea sebele?