PĚNGANGĚNDUNGANG 03
Apa Alkitapẹ̌ Botonge Kapěngimangeng?
Su Alkitapẹ̌, piạ lawọ diandi dingangu sasasa. Aramanung i kau mapulu masingkạ apa niul᷊ịu Alkitapẹ̌, katewe i kau lai aramanung maingatẹ̌. Apa diandi dingangu sasasa bọu bukẹ̌ seng marěngụ niwohẹ botonge kapěngimangeng? Apa sasasang Alkitapẹ̌ bědang piạ gunane, kụ apa dianding Alkitapẹ̌ soal u tempo mahi sarung mariadi? Jutane taumata mangimang apa niul᷊ịu Alkitapẹ̌. Mahịe měmarikěsa manga bukti botonge makakoạ si kau lai mangimang su apa niul᷊ịu Alkitapẹ̌.
1. Apa manga běke su Alkitapẹ̌ ene kahěngang-hěngang nariadi?
Alkitapẹ̌ hala naul᷊ị lohone kai ”manga bawera katěngadẹ̌ nihino”. (Pengkhotbah 12:10) Alkitapẹ̌ nělahẹ soal u manga peristiwa kahěngang-hěngang nariadi dingangu nẹ̌běke soal u taumata kahěngang-hěngang bọu něbiahẹ̌. (Basa Lukas 1:3; 3:1, 2.) Lawọ sejarawan dingangu bukti arkeologis něnodẹ manga tempo, taumata, tampạ, dingangu peristiwa nilahẹ su Alkitapẹ̌ ene kahěngang.
2. Maning niwohẹ hiwune taung tamai, kawe nụe i kitẹ botonge maul᷊ị lohong Alkitapẹ̌ botonge kapěngimangeng?
Alkitapẹ̌ masau mẹ̌sěbạ soal u manga hal᷊ẹ̌ kụ bědang tawe nikasingkatengu taumata su tempong tamai. Contone, Alkitapẹ̌ nẹ̌sěbạ soal u hal᷊ẹ̌ piạ sěmpụe dingangu ilmu pengetahuan. Su tempong ene niwohẹ, lawọ taumata tawe mangimang. Katewe, ilmu pengetahuan orasẹ̌ ini něnodẹ apa niul᷊ịu Alkitapẹ̌ ene kahěngang. Alkitapẹ̌ ene sěntiniạ ”botonge kapěngimangeng . . . sarang karěngụe”.—Mazmur 111:7, 8.
3. Kawe nụe i kitẹ botonge mangimang těbal᷊u Alkitapẹ̌ ene sarung mariadi?
Su Alkitapẹ̌ piạ lawọ těbal᷊ẹ̌ * nělahẹ soal u ”manga hal᷊ẹ̌ bědang tawe nariadi”. (Yesaya 46:10) Alkitapẹ̌ něněbal᷊ẹ̌ lawọ peristiwa kahěngang-hěngang nariadi. Piram baụ peristiwa ene seng marěngụ nitěbal᷊ẹ̌. Alkitapẹ̌ lai nělahẹ soal u keadaan dunia orasẹ̌ ini, sarang manga hal᷊ẹ̌ dararodọ. Su pěngangěndungang ini, i kitẹ sarung měngěndung piram baụ těbal᷊u Alkitapẹ̌, kụ ene naghanapẹ̌ dingangu cara makạlaherang.
BANGKA PAKARAL᷊UNG
Mahịe měmarikěsa kerea Alkitapẹ̌ nẹ̌tatahino dingangu ilmu pengetahuan orasẹ̌ ini, dingangu mahịe měmanda piram baụ těbal᷊u Alkitapẹ̌ makạlaherang.
4. Alkitapẹ̌ nẹ̌tatahino dingangu ilmu pengetahuan
Kangerẹ, kal᷊awokange taumata mangimang dunia ini nitungkal᷊ẹ̌. Putarẹ̌ VIDEONE.
Pěmanda apa niul᷊ịu bukẹ̌ Ayub ěndịu 3.500 su taunge tamai. Basa Ayub 26:7, bọu ene bisarai kakiwal᷊o ini:
-
Kawe nụe bawera dunia kạgaghantong su ”kekosongan” ene makạlaherang?
Siklus akẹ su dunia hědo kahěngang-hěngang nikaěnang taumata ěndịu 200 taung tamai. Katewe, kěnang pěmanda apa niul᷊ịu Alkitapẹ̌ ěndịu 3.500 taung tamai. Basa Ayub 36:27, 28, bọu ene bisarai manga kakiwal᷊o ini:
-
Kawe nụe penjelasan sederhana soal u siklus akẹ ene makạlaherang?
-
Apa manga ayatẹ̌ niwasanu nakakoạ si kau limembong mangimang su Alkitapẹ̌?
5. Alkitapẹ̌ něněbal᷊ẹ̌ manga peristiwa penting
Basa Yesaya 44:27–45:2, bọu ene bisarai kakiwal᷊o ini:
-
Manga perincian apa nitěbal᷊u Alkitapẹ̌ 200 su taunge těntal᷊ang Babelẹ̌ bědang tawe nikawatạ?
Sejarah naul᷊ị i Kores, datung Persia, dingangu manga prajurite němatạ soa Babelẹ̌ su taung 539 SM. * I sire někoạ akẹ sal᷊ụ su soa Babelẹ̌ nělenga sarang tampạ bal᷊inẹ. Su apang nakasuẹ̌ su soa ene limiu gerbang niwala mạbawuka, i sire němatạ soa ene kụ tawe harusẹ̌ mẹ̌sekẹ. Orasẹ̌ ini, nal᷊iu bọu 2.500 su taunge, soa Babelẹ̌ seng nakoạ ěndụu watu. Mahịe měmanda apa nitěbal᷊u Alkitapẹ̌.
Basa Yesaya 13:19, 20, bọu ene bisarai kakiwal᷊o ini:
-
Kerea těbal᷊ẹ̌ ini naghanapẹ̌?
Ěnạu soa Babelẹ̌ su Irak
6. Alkitapẹ̌ něněbal᷊ẹ̌ keadaan dunia orasẹ̌ ini
Alkitapẹ̌ naul᷊ị i kitẹ měbẹ̌biahẹ̌ su ”ěllo pěngěngsuenge”. (2 Timotius 3:1) Mahi měmanda apa nitěbal᷊u Alkitapẹ̌ soal u ěllo pěngěngsuenge.
Basa Matius 24:6, 7, bọu ene bisarai kakiwal᷊o ini:
-
Tumuhụ Alkitapẹ̌, kerea keadaan dunia su ěllo pěngěngsuenge?
Basa 2 Timotius 3:1-5, bọu ene bisarai manga kakiwal᷊o ini:
-
Tumuhụ Alkitapẹ̌, kerea sipatu taumata su ěllo pěngěngsuenge?
-
Manga sipatẹ̌ sude seng nikasilonu?
PIẠ U NAUL᷊Ị: ”Lohong Alkitapẹ̌ ene kětạeng běkeng taumata.”
-
Apa nakakoạ si kau limembong mangimang lohong Alkitapẹ̌ botonge kapěngimangeng?
RINGKASAN
Sejarah, ilmu pengetahuan, dingangu těbal᷊ẹ̌, kěbị něnodẹ Alkitapẹ̌ botonge kapěngimangeng.
Apa seng nikaěndungangu?
-
Apa manga běke su Alkitapẹ̌ kahěngang-hěngang bọu nariadi?
-
Contoh apa něnodẹ Alkitapẹ̌ nẹ̌tatahino dingangu ilmu pengetahuan?
-
Tumuhụ si kau, apa Alkitapẹ̌ memang botonge mělahẹ soal u tempo mahi? Kawe nụe i kau simimbahẹ̌ kerene?
PĚMANDA LAI
Apa informasi su Alkitapẹ̌ nẹ̌tatahino dingangu ilmu pengetahuan?
Manga hal᷊ẹ̌ apa nariadi su ”ěllo pěngěngsuenge”?
”6 Těbal᷊u Alkitapẹ̌ kụ Nikasilonu Seng Nariadi” (Menara Pengawal, 1 Mei 2011)
Pěmandạe kerea těbal᷊u Alkitapẹ̌ soal u Yunani naghanapẹ̌.
Limembong Mangimang ual᷊ingu ”Manga Bawera Těbal᷊ẹ̌” (5:22)
Basạe kerea těbal᷊u Alkitapẹ̌ nakakoạ sěngkatau esẹ nangimang su Alkitapẹ̌.
