MBAPUUNAKAA a Bibilo yange ve senge ér or môm kpa tsa lu shin tar u i yilan ér Tor Beleshasar u i nger kwagh na ken takerada u Daniel la ga, man ve ôr kwagh ne anyom ngee. (Dan. 5:1) Yange ve ôr kwagh nahan sha ci u i gbe je mbadughunakaa shin inya lu a zua a kwagh u a tese ér or la yange lu kpôô kpôô ga. Kpa ka va ker ken inyom i 1854 yô, kwagh kôr gema. Lu nyi i ere?

Ken inyom i 1854 la, ortom u gomoti u Britain u i yilan iti na ér J. G. Taylor yô, za ker akaa hen ijiir i yange i vihi akaa ken geri u Ur u hegen a lu vegher u sha ityoughkitaregh ki tar u Iraq la. Or ne yange zua a akaa a ngise i maa vingir vingir sha inyatyuu a lun er anishwa nahan a i nger kwagh sha mi, i yer ér cylinder la. Hanma cylinder yô lihe kuma inci 4 nahan shi i nger un akaa iyol kpulughaa sha kwaghngeren u mbayiase. Ngeren u cylinder la ugen lu a msen u i er u sônon ér Tor Nabonidu u lu tor u Babilon la kua wan na u vesen Beleshasar ve lu uma gbem yô. Mbapuunakaa je kpa kwagh ne yange gande ve u tunan. Kwagh u yange i zua a mi ne tese wang je ér Beleshasar lu kpôô kpôô.

Kpa Bibilo kaa ér Beleshasar yange lu di tsô ga, i kaa ér lu tor je kpaa. Heen kpa shi mbapuunakaa mban lumun a mi keng ga. Ikyav i tesen yô, er ken inyom i 1875 la nahan, orsainsi ugen u i yilan un ér William Talbot yô, nger ér ior mbagen ka ve kaa ér “Bel-sar-ussur [Beleshasar] yange lu hemen hen shighe môm vea ter na Nabonidu. Kpa kwagh môm ngu u a tese ér kwagh ne ka mimi ga.”

Kpa akaangeren a sha cylinder mbagen yange tese ér ashighe agen Tor Nabonidu u lu ter u Beleshasar la a lu her hen gartamen ga i kuma anyom ahar shin i hemba nahan je kpaa. Nahan ka nyi yange i zaan hemen shighe u a lu ga laa? Takerada u Encyclopædia Britannica kaa ér: “Yange Nabonidu una lu ga yô, a gema hemen a wa wan nan sha ikyev, shi a na un kwe shojaa na u hemban ngeen cii la.” Sha nahan yô, Beleshasar lu hemen hen shighe môm vea ter na ken Babilon. Kwagh ne na yô, orfantakerada ugen u a hen kwagh u zwaagh kua tom u dughun akaa shin inya, i yer iti na ér Alan Millard yô, kaa ér, “takerada u Daniel yila Beleshasar ér ‘tor’” nahan ka sha inja je.

Kpa mbacivir Aôndo mba a ityôkyaa i vesen i i hii ve, ve ne jighjigh ér akaa a i nger ken takerada u Daniel la ka a mimi shi lu Aôndo je na i nger yô. Bibilo iyol i i pase ityôkyaa la.—2 Tim. 3:16.