1. Kumbi mphanyengu niyi po njuŵi yingumusuzga ukongwa Petro?

PETRO wayiluwanga cha nyengu yo iyu ndi Yesu angulereskana masu ndi masu. Kumbi Petro wanguziŵa kuti mo Yesu wamulereskiyanga walongonga kuti wakondwa nayu cha? Tingakamba mwakusimikizga cha chifukwa Bayibolo likamba ŵaka kuti: “Ndipu wangung’anamuka Mbuya, wangulereska Petro.” (Luka 22:61) Kweni yapa, Petro wanguwamu kuti wanangiska ukongwa. Iyu wangukana Mbuyaki ndipu wanguziŵa kuti wachita chinthu cho wangulapizga kuti wangachita cha. Yapa njuŵi yingumusuzga ukongwa Petro.

2. Kumbi Petro wakhumbikanga kusambiranji, nanga nkhani yaki yingatiwovya wuli?

² Kweni kumbi ivi vinguchitiska kuti Petro waleki kugowokereka? Chifukwa chakuti Petro wenga munthu wachivwanu chikulu, iyu wenga ndi mwaŵi wa kulapa vo wangunangiska ndi kusambira kugowoka ko Yesu wasambizanga. Tosi tikhumbika kusambira kuja akugowoka. Mwaviyo, tiyeni tisambiri mo Petro wangusambiriya kuja wakugowoka.

3, 4. (a) Kumbi Petro wangumufumbanji Yesu, nanga watenere kuti waŵanaŵananganji pakufumba fumbu lenili? (b) Kumbi Yesu wangulongo wuli kuti Petro wangutole nkharu ya ŵanthu akumila mtima?

³ Myezi pafufupi 6 ivi vechendachitiki, Petro we kwawu ku Kapernaumu wanguluta kwaku Yesu ndi kumufumba kuti: “Ambuya, mubali wangu wandilakwiyengi ndipu ndimgowokiyengi kalinga? Mpaka kankhondi ndi kaŵi?” Petro wachifumba fumbu ili wawonanga nge kuti wachita umampha ukongwa pa nkhani ya kugowoka chifukwa chakuti alongozgi a visopa asambizanga kuti munthu watenere kugowoke munyaki katatu pe. Kweni Yesu wangumumuka kuti: “Mpaka kankhondi ndi kaŵi cha, kweni, mpaka kamachumi ngankhondi ndi ngaŵi kuwerezga kankhondi ndi kaŵi.”—Mat. 18:21, 22.

⁴ Kumbi Yesu wang’anamuwanga kuti Petro waŵerengesiyengi nyengu zo munthu wamunangiya? Awa, kweni Yesu wang’anamuwanga kuti chanju chichitiska kuti munthu wangajiŵikiyanga mphaka cha pakugowoke anyaki. (1 Ŵakor. 13:4, 5) Yesu wangulongo kuti Petro wangutole nkharu ya ŵanthu akumila mtima wo akhumbanga cha  kugowoke anyawu. Kweni ŵanthu wo akhumba kwezga Chiuta atenere kugowoke anyawu nyengu zosi.—Ŵerengani  1 Yohane 1:7-9.

5. Kumbi mphanyengu niyi po tiziŵa kukhumbika kwakugowoke?

⁵ Petro wangumususka cha Yesu, kweni kumbi wangusambirapu kanthu pa vo Yesu wangumukambiya? Nyengu zinyaki tisambira kuti kugowoke nkhwakukhumbika ukongwa asani isi ndisi tanangiya munthu munyaki. Sonu tiyeni tikambiskani so vo vinguchitika Yesu we pafupi kufwa. Pa nyengu yakusuzga iyi, Petro wangunangiska vinthu vinandi vo Mbuyaki wakhumbikanga kumugowoke.

6. Kumbi Petro wanguchita wuli pa nyengu yo Yesu wakhumbanga kusambiza akutumika ŵaki kukhumbika kwa kujiyuyuwa, nanga Yesu wangumuwovya wuli Petro?

⁶ Usiku wakuti mawa Yesu wabayikengi wenga wapade ukongwa chifukwa iyu wenga ndi vinthu vinandi vakuti wasambizi akutumika ŵaki. Mwakuyeruzgiyapu, iyu wakhumbikanga kuŵasambiza kukhumbika kwa kuja akujiyuyuwa. Yesu wanguŵalongo vo munthu wakujiyuyuwa wachita chifukwa iyu wangujiyuyuwa pakusambika malundi nga akutumika ŵaki. Nchitu iyi kanandi yagwirikanga ndi akapolu. Pakwamba, Petro wanguzizwa ukongwa ndi vo Yesu wachitanga mwakuti iyu wangukana kuti wamusambiki. Pavuli paki wangukambiya Yesu kuti wangamusambikanga malundi pe cha, kweni wamusambiki so manja ndi mutu viyo. Yesu wangumukwiyiya cha Petro kweni wangumukonkhoske ŵaka umampha chifukwa cho wanguchitiya venivo.—Yoh. 13:1-17.

7, 8. (a) Kumbi ndi vinthu vinyaki nivi vo Petro wangunangiska? (b) Kumbi Yesu wangulongo wuli kuti wenga ndi mtima wakugowoka?

⁷ Pati pajumpha ŵaka nyengu yimanavi, Petro wanguchita so vinthu vo vatingi vichitiskengi kuti Yesu wamukwiyiyi. Petro ndi akutumika anyaki angwamba kupindana kuti aziŵi yo ndi mura pakati pawu. Kweni Yesu wanguŵalunguchizga ŵaka mwachanju ndi kuŵalumba chifukwa chakuti angulutirizga kumulondo mwakugomezgeka. Yesu wanguŵakambiya limu kuti wosi azakumuthaŵa. Kweni Petro wangumuka kuti iyu pe wazamufwiya limoza ndi Yesu. Yesu wangukamba so kuti usiku weniwo, Petro wakanengi Mbuyaki katatu tambala wechendakokoleki kachiŵi. Kweni Petro wangumususka Yesu ndi kuchita kukamba mwakujiŵikamu kuti iyu pe ngwakugomezgeka ukongwa pa akutumika anyaki wosi.—Mat. 26:31-35; Marko 14:27-31; Luka 22:24-28; Yoh. 13:36-38.

⁸ Kumbi ivi vinguchitiska kuti Yesu wamukwiyiyi Petro? Pa nyengu yakusuzga iyi, Yesu wawonanga mbwenu vamampha pe mwa akutumika ŵaki ambula kufikapu. Iyu waziŵanga kuti Petro wamukanengi kweni wangukamba kuti: “Kweni ini ndinguŵeyere paku iwi, alinga kuti chingapereŵe cha chivwanu chaku; ndipu iwi, utakuti wang’anamuka, khozganga ŵabali ŵaku.” (Luka 22:32) Yapa Yesu wangulungo kuti waziŵanga kuti Petro wasinthengi ndi kulutirizga kuteŵete Chiuta mwakugomezgeka. Yesu nchakuwoniyapu chamampha nadi pa nkhani yakugowoke!

9, 10. (a) Kumbi Petro wakhumbikanga kulunguchizgika pa nkhani wuli m’munda wa Gesemane? (b) Kumbi vo Petro wangunangiska vititikumbuskanji?

 ⁹ Pati pajumpha nyengu, Yesu ndi akutumika ŵaki ŵenga m’munda wa Gesemane. Pa nyengu iyi napu, Petro wangunangiska so vinthu vinandi ndipu wakhumbikanga kulunguchizgika. Yesu wangukambiya Petro, Yakobe ndi Yohane kuti angagonanga cha Iyu wachiromba. Yapa Yesu wangusuzgika maŵanaŵanu ukongwa ndipu wakhumbikanga kupembuzgika, kweni Petro ndi anyaki wosi agonanga. Yesu wanguŵavwisa ndipu wangulongo kuti waŵagowoke mwakukamba kuti: “Mzimu nadi ngwakukhumba kuromba, kweni liŵavu ndakutomboroka.”—Marko 14:32-41.

¹⁰ Pati pajumpha kanyengu kamanavi, kunguza chigulu cha asilikali wo angupinga vyenji, malipanga ndi nduku. Yapa, Yesu ndi akusambira ŵaki akhumbikanga kuchita vinthu mwazeru kweniso mwakutcheŵa. Kweni Petro wangusoska lipanga ndi kudumuwa gutu laku Malko, muŵanda wa wasembi mura. Yesu wangulunguchizga Petro mwakufwasa, wanguwezgiyapu gutu laku Malko, ndi kukonkhoska chifukwa cho akusambira ŵaki atenere cha kuchitiya nkhondu chinanga ndi mazuŵa nganu. (Mat. 26:47-55; Luka 22:47-51; Yoh. 18:10, 11) Yapa ndipu Petro wanangiskapu kali vinthu vinandi vo Mbuyaki wakhumbikanga kumugowoke. Vo Petro wangunangiska vititikumbuska kuti tosi tinangiska nyengu zinandi. (Ŵerengani Yakobe 3:2.) Ndiyani waku isi yo waleka kukhumbika chigowoke chaku Chiuta zuŵa lelosi? Kweni usiku wenuwu, Petro wangunangiska so chinthu chikulu ukongwa.

11, 12. (a) Kumbi Petro wangulongo wuli kuti wenga ndi chiganga Yesu wati wamangika? (b) Kumbi Petro wangutondeka wuli kuchita vo wangulayizga?

¹¹ Yesu wangukambiya asilikali kuti asani apenja iyu, aŵaleki akutumika ŵaki akengi. Petro waŵawonanga asilikali achimanga Yesu, kweni pengavi chakuti wangachita. Pavuli paki nayu wanguthaŵa nge mo anguchitiya akutumika anyaki.

¹² Petro ndi Yohane ŵati athaŵa, atenere kuti anguma dankha pafupi ndi nyumba yaku Anasi yo pakwamba wenga Wasembi Mura. Kwenuku ndiku angwambiya kumumba mulandu Yesu. Pa nyengu yo Yesu watuwanga kunyumba iyi, Petro ndi Yohane amulondonga kweni ayendanga “kutaliku.” (Mat. 26:58; Yoh. 18:12, 13) Uwu mbukaboni wakuti Petro wenga munthu wamantha cha chifukwa kuti munthu walondo Yesu pa nyengu iyi, wakhumbikanga kuja wachiganga. Petro wangopa cha kuti arwani aku Yesu ŵenga ndi vidya kweniso kuti iyu wapwetekapu kali munthu yumoza pagulu ili. Kweni vo Petro wanguchita yapa vingupambana kutali ndi vo wangukamba pakwamba. Tingaluwanga cha kuti wangukamba kuti iyu wagomezgekengi ndipu ngwakunozgeka kufwiya limoza ndi Yesu asani mphakukhumbika kufwa.—Marko 14:31.

13. Kumbi munthu yo wakhumba kulondo Yesu watenere kuchitanji?

¹³ Ŵanthu anandi mazuŵa nganu, alondo Yesu mwachisisi nge po  Petro walondoliyanga Yesu ‘chapatali.’ Kweni mwakuyanana ndi vo Petro wanguzilemba pati pajumpha nyengu, munthu yo wakhumba nadi kulondo Yesu, watenere kwesesa kwenda nayu pafupi ukongwa, kuchita vinthu mo Yesu wachitiyanga chinanga vinthu vingasuzga wuli.—Ŵerengani 1 Petro 2:21.

14. Kumbi Petro wenga pani pa nyengu yo Yesu wambikanga mulandu?

¹⁴ Petro wangulutirizga kulondo Yesu mpaka kuchifika pageti la nyumba yikulu ukongwa ya ku Yerusalemu. Nyumba iyi yenga yaku Kayafa yo wenga wasembi mura wakukhupuka ukongwa. Kali nyumba za ŵanthu akukhupuka zajanga ndi balaza likulu ukongwa ndipuso geti kunthazi kwaki. Petro wati wafika pageti, angumuzomerezga cha kusere. Yohane waziŵananga ndi wasembi mura ndipu wanguza kuzipempha mulinda wa pakhomu kuti wamuserezgi Petro. Viwoneka kuti Petro wati wasere, wanguchija pafupi ndi Yohane pamwenga kuchima pafupi ndi Mbuyaki cha. Iyu wanguchija pabwalu po akapolu ndi anchitu anyaki awothanga motu ndi kulerezge ŵanthu wo achiperekanga ukaboni waboza pa mulandu waku Yesu, achisere ndi kutuwa m’nyumba ya mulandu.—Marko 14:54-57; Yoh. 18:15, 16, 18.

15, 16. Konkhoskani mo uchimi waku Yesu wakuti Petro wazakumukana katatu ungufiskikiya.

¹⁵ Ukweru wa motu unguchitiska kuti msungwana yo wanguzomerezga kuti Petro wasere pageti wamuwonengi umampha. Iyu wati wamuŵanika wangumusimikizga ndi kukamba kuti: “Iwi nawi wenga pamoza ndi Yesu waku Galile.” Kweni Petro wangukamba kuti watimuziŵa cha Yesu kweniso kuti vo msungwana uyu wakambanga wativiziŵa cha. Pavuli paki iyu wanguchima chapatali kuti ŵanthu aleki kumuŵanika kweni msungwana munyaki so wangukamba kuti: “Mwenuyu nayu wenga pamoza ndi Yesu wa ku Nazarete.” Kweni Petro wangwesa kulapa kuti: “Nditimuziŵa cha munthu yo.” (Mat. 26:69-72; Marko 14:66-68) Akhumba Petro wati wakana Yesu kachiŵi ndipu wanguvwa tambala wachikokolika, kweni ndipu watimbanyizgika maŵanaŵanu ukongwa mwakuti uchimi wo Yesu wangukamba wanguwuluwiya limu.

¹⁶ Petro wangwesesa mbwenu kuchita vinthu vakuti ŵanthu aleki kumuŵanika. Kweni gulu la ŵanthu wo anguteka pabwalu linguza po iyu wenga. Yumoza mwa ŵanthu yaŵa wenga mubali waku Malko, yo Petro wangumudumuwa gutu. Iyu wangukambiya Petro kuti: “Asi ndingukuwona iwi mudimba po pamoza nayu?” Petro wangususka so mwakuti wangwesa kulapa kuti watembeki asani wapusika. Yapa sonu Petro wangukana kachitatu ndipu wati wamaliza ŵaka kulongoro tambala wangukokolika kachiŵi.—Yoh. 18:26, 27; Marko 14:71, 72.

17, 18. (a) Kumbi Petro wanguchita wuli wati waziŵa kuti wakana Mbuyaki? (b) Kumbi Petro watenere kuti waŵanaŵananganji?

¹⁷ Pa nyengu iyi ndipu Yesu watuwa ndi kuma pakhondi la nyumba. Nge mo takonkhoske kukwamba kwa nkhani iyi, nyengu yeniyi ndiyu Petro ndi Yesu angulereskana masu ndi masu. Petro wanguwamu kuti wamunangiya ukongwa Yesu yo wenga Mbuyaki. Chitima chingumuko  ukongwa ndipu wangutuwa po wenga ndi kwamba kwendakwenda mumisewu ya mumsumba. Chinanga kuti wenga usiku, iyu wawonanga umampha chifukwa chakuti kwenga mwezi. Masozi ngangulenga m’masu ndipu pavuli paki wangwamba kuliya ukongwa chifukwa chakuŵaŵika mtima.—Marko 14:72; Luka 22:61, 62.

¹⁸ Asani munthu wabudiska chinthu chikulu, mphambula kusuzga kuŵanaŵana kuti wangagowokereka cha. Akhumba Petro nayu wanguŵanaŵana kuti Yesu wangamugowoke cha. Kumbi wangugowokereka?

19. Kumbi Petro watenere kuti wavwanga wuli wati wanangiska, nanga tiziŵa wuli kuti wanguwere vuli cha?

¹⁹ Petro watenere kuti wangusuzgika maŵanaŵanu ukongwa kuchicha wachiwona vo vachitikiyanga Yesu. Watenere kuti wangujimba mulandu wati wawona kuti chakumazulu zuŵa lenilo, Mbuyaki wabayika pavuli pa kutombozgeka kwa nyengu yitali. Vitenere so kuti vingumupweteka ukongwa wachiŵanaŵaniya kuti nayu wasazgiyaku masuzgu ngaku Yesu pa zuŵa Laki lakumaliya kuja pacharu chapasi nge munthu. Petro wanguwere vuli cha chinanga kuti wenga ndi chitima chikulu. Tikamba viyo chifukwa pechendajumphi nyengu, wanguluta ko akusambira aku Yesu anyaki anguwungana. (Luka 24:33) Akusambira aku Yesu wosi atenere kuti angujivwiya lisungu chifukwa cha vo anguchita pa nyengu yo Yesu wasuzgikanga, ndipu pa nyengu iyi achiskananga.

20. Kumbi tingasambiranji pa chinthu chazeru cho Petro wanguchita?

²⁰ Yapa tiwona kuti Petro wanguchita vinthu mwazeru ukongwa. Asani mteŵeti waku Chiuta wabuda, wakhumbika cha kuŵanaŵaniya ukulu wa ubudi waki kweni watenere kwesesa kunozga vo wanangiska ndi kuleke limu kuchita vinthu viheni. Ndipu Chiuta wangamugowoke chinanga kuti ubudi waki wenga ukulu ukongwa. (Ŵerengani Nthanthi 24:16.) Chinanga kuti Petro wenga ndi chitima chikulu, iyu wangulongo kuti we ndi chivwanu chauneneska pakuluta ko akutumika anyaki anguwungana. Asani munthu watijivwiya lisungu ukongwa chifukwa cha vo wanangiska, kanandi watanja kujipatuwa, kweni kuchita viyo nkhwakofya ukongwa. (Nthanthi 18:1) Chazeru cho tingachita, nkhuja pafupi ndi Akhristu anyidu kuti tisaniyi so nthazi zakulutirizgiya kuteŵete Yehova.—Ŵah. 10:24, 25.

21. Kumbi Petro wanguvwa nkhani wuli chifukwa chakuti wenga ndi anyaki?

 ²¹ Petro wanguvwa nkhani yakuti liŵavu laku Yesu lasoŵa chinanga kuti pa muwunda waki angujalapu ndi mwa. Iyu wanguvwa nkhani iyi chifukwa chakuti wanguluta ko akusambira anyaki ŵenga. Petro ndi Yohane angutchimbiriya kumasanu ko Yesu wanguŵikika. Viwoneka kuti Yohane ndiyu wangwamba kufika chifukwa wenga mnyamata. Iyu wanguchita mantha kusere m’muwunda chifukwa wangusaniya kuti ngwakujulika. Kweni Petro wangufikiya ŵaka kusere chinanga kuti wenga ndi befu chifukwa chakutchimbiya. Petro wangusaniya kuti mulivi munthu.—Yoh. 20:3-9.

22. Kumbi nchinthu wuli cho chinguchitiska kuti Petro waleki kufipa mtima kweniso kukanganya?

²² Kumbi Petro wanguvwana kuti Yesu wayuka? Pakwamba, iyu wanguvwana cha chinanga kuti anthukazi akugomezgeka angumukambiya kuti angelu anguŵawoneke ndipu aŵakambiya kuti Yesu wayuka. (Luka 23:55–24:11) Kweni ndimazulu Petro wanguleka kufipa mtima ndi kukanganya. Pa nyengu iyi Yesu wenga wamoyu nge mungelu wanthazi ndipu wanguwoneke akutumika ŵaki wosi. Yesu wechendawoneke kwa akutumika wosi wanguwoneke dankha kwaku Petro. Pa zuŵa ili, akutumika angukamba kuti: “Nadidi ŵayuka Ambuya, ndipu ŵawoneke Simoni.” (Luka 24:34) Pati pajumpha nyengu, Paulo wangulemba vo vinguchitika pa zuŵa lo Yesu “wanguwoneka kwaku Kefa; pavuli paki . . . chumi ndi ŵaŵi wo.” (1 Ŵakor. 15:5) Petro wadanikanga so kuti Kefa kweniso Simoni. Ivi vilongo kuti pa zuŵa lo Yesu wangumuwoneke, Petro wenga yija.

23. Nchifukwa wuli Akhristu wo abuda atenere kukumbuka nkhani yaku Petro?

²³ Bayibolo likonkhoska cha vo vinguchitika Yesu ndi Petro ŵati akumana so. Tikhoza kuŵanaŵaniya mo Petro wangukondwe kuwona kuti Mbuyaki wakwanjiwa wayuka. Iyu watenere kuti wangukondwa so ukongwa kuti wangusaniya mwaŵi wakumukonkhoske chitima cho wenga nachu chifukwa chakuti wangumukana kweniso kumukambiya kuti walapa. Petro wakhumbanga kuti Yesu wamugowoke. Te ndi chigomezgu chosi kuti Yesu wangumugowoke. Mazuŵa nganu, Akhristu wo abuda akhumbika kukumbuka nkhani yaku Petro. Titenere cha kuŵanaŵana kuti Yehova wangatondeka kutigowoke. Yesu watezga Awiski wo ‘agowoke kwakuzala.’—Yes. 55:7.

24, 25. (a) Konkhoskani vo vinguchitika usiku wo Petro waloŵanga mu Nyanja ya Galile. (b) Kumbi Petro wanguchita wuli wati wawona chakuziziswa cho Yesu wanguchita ndimulenji?

²⁴ Yesu wangukambiya akusambira ŵaki kuti akakumani nayu ku Galile. Ŵati afika, Petro wangukwera M’nyanja ya Galile kuti wakabayi somba. Anyaki so anandi angukwera nayu. Yapa Petro wangusanirika so kuti we m’nyanja yo waloŵangamu kuvuli wechendaje wakutumika. Chifukwa chakuti Petro wanguyiziŵiriya nchitu ya ulovi, chiwawa cha  boti, mayiŵa kweniso kuguza mukwawu venga vachilendu cha ndipuso venga vambula kusuzga. Kweni pa zuŵa ili anguwe ŵaka.—Mat. 26:32; Yoh. 21:1-3.

²⁵ Chakumulenji, munthu munyaki yo wanguma palikumba wangudanirizga kuti aponyi mukwawu wawu kumaryi kwa boti. Yiwu anguvwiya ndipu angubaya somba 153. Petro wati wawona ivi wanguziŵa kuti munthu uyu ndi Yesu. Iyu wangundwikiya m’maji ndi kusambiriya kumtunda. Ŵosi ŵati afika kumtunda Yesu wanguŵapaska somba zakotcha. Kweni Yesu wanguŵika maŵanaŵanu ngaki ngosi paku Petro.—Yoh. 21:4-14.

26, 27. (a) Kumbi Yesu wangumupaska mwaŵi wuli Petro kwa maulendu ngatatu? (b) Kumbi Yesu wangulongo wuli kuti wamugowoke ndi mtima wosi Petro?

 ²⁶ Yesu wangufumba Petro kuti waziŵi asani wayanjanga Mbuyaki “kuruska izi” (NW), wachilongo somba zo angubaya. * Yesu wakhumbanga kuziŵa kuti kumbi Petro watanja ukongwa nchitu yaki ya ulovi kuluska mo watanjiya iyu? Yesu wangufumba fumbu ili katatu nge mo Petro wangumukaniya katatu kuti Petro wasimikizgiyi pamasu pa akutumika anyaki kuti watimwanja nadi. Petro wati wazomera, Yesu wangumukambiya vo watenere kuchita kuti walongo kuti watimwanja. Yesu wangukambiya Petro kuti chinthu chakuzirwa ukongwa cho watenere kuchita pa umoyu waki nkhusambiza ndi kuphwere akusambira aku Khristu, chifukwa ndilu khumbu laku Yehova.—Luka 22:32; Yoh. 21:15-17.

²⁷ Yapa Yesu wangulongo kuti iyu ndi Awiski ŵenga ŵeche kumwanja Petro. Petro wangupaskika udindu wakuzirwa ukongwa mumpingu wachikhristu kuti wawufiski mwakulongozgeka ndi Khristu. Ivi vilongo kuti Yesu wangumugowoke ndi mtima wosi Petro. Tikayika cha kuti Petro wangukwaskika ndi lisungu lo Yesu wangumuchitiya ndipu wangusambirapu kanthu pa vo wangunangiska.

28. Kumbi Petro wanguchita wuli vinthu mwakukoliyana ndi zina laki?

²⁸ Petro wanguteŵete mwakugomezgeka kwa vyaka vinandi. Iyu wachiskanga anyaki nge mo Yesu wangumutumiya wati wayuka. Petro wenga ndi lisungu kweniso wazikiranga pakusambiza ndi kuphwere akulondo Khristu. Munthu yo wadanikanga kuti Simoni wanguchita nadi vinthu mwakukoliyana ndi zina laki lakuti Petro pamwenga Jarawi lo Yesu wangumupaska. Iyu wenga wakugomezgeka, wachiganga ndipuso wenga chakuwoniyapu chamampha m’mpingu. Ukaboni wakuti wenga nadi ndi mijalidu yeniyi, titiwusaniya m’makalata ngaŵi ngo iyu wakulemba m’Bayibolo. Makalata yanga ngalongo kuti Petro waluwanga cha sambiru lakukhumbika ukongwa lo wangusambira kwaku Yesu pa nkhani ya kugowoke.—Ŵerengani 1 Petro 3:8, 9; 4:8.

29. Kumbi tingayezga wuli chivwanu chaku Petro ndi lisungu laku Khristu?

²⁹ Tosi titenere kusambira kugowoka nge mo wanguchitiya Petro. Kumbi tiromba kwaku Yehova zuŵa lelosi kuti watigowoke maubudi ngidu? Kumbi asani taromba tija ndi chigomezgu kuti Yehova watigowoke nadi? Kumbi nasi, tigowoke anyidu? Asani tichita viyo tiyezgengi chivwanu chaku Petro ndi lisungu laku Khristu.