SENA CAKALENGWA BUYA?
Cula Uukumbila Mwida Mayi
BACULA bakumbila mwida mayi baku Australian, bayeeyelwa kuti bakamana kufwa mu 2002, alimwi bakajisi cilengwa cigambya kapati cakukomezya bana babo. Cula musimbi wakali kumena mayi alimwi akwaakumbila mwida kwansondo zili cisambomwe. Mukuya kwaciindi, twana twakali kuzwida mukanwa kakuli twakakomena kale.
Kutegwa mayi aakwe atagaigwi, cakali kuyandika kuti cula musimbi acileke kulya alimwi akupanga asidi mwida. Kulibonya kuti misamu iyakali kuzwa kumayi alimwi akutwana yakali kupa kuti asidi utapangiki.
Cula wakali kukonzya kumena mayi aasika ku 24. Kusikila ciindi cula naakali kuzyala, twana twakwe twakali kupa kuti ayungizye kulema a 40 pesenti. Eeci inga cakozyanisyigwa amukaintu iwakali kulema makkilogilamu aali 68 kataningamita bana ibali 24 ibalema 1.8 kg umwi aumwi. Twana twabacula twakali kulaliladamuna da lyabanyina akusyaanikizya mapunga, calo cakali kupa kuti mane batalike kuyoyela mulukanda.
Kanji-kanji, twana twabacula twakali kutola ciindi cilimbocibede katuzwa mwida kweelana ambotwakali kukomena. Nokuba boobo, ciindi banyina nibakali kuzyiba kuti bali muntenda, bakali kukonzya kutuluka twana. Ciindi cimwi basikuvwuntauzya bakalibonena ameso cula umwi kaluka twana tuli cisambomwe aciindi comwe, naakali kuluka, twana twakali kutapuka kusikila kumita yomwe.
Kweelana ambobayeeyela bamwi kuti nzila eeyi yakuzyala kwacula yakali yakusanduka buya, nkokuti nikwakali kuba kucinca kupati kujatikizya mbwaakali kulibonya alimwi ambwaakali kupona. Syaazibwene musayaansi wazina lya Michael J. Tyler, wakalemba kuti: “Tacilangilwi kuyeeya kuti wakali kucinca asyoonto-syoonto munzila yakwe yakuzyala. Cilengwa eeci cilabeleka kabotu naa tacibelekeli limwi buya.” Bupanduluzi bulikke bulibonya kuti mbwamasimpe, mbuboobo ba Tyler mbobaamba kuti, “mbubambe bupati bucitika cakufwambaana.” Bamwi balakonzya kwaamba kuti bubambe oobu bwiitwa kuti kulengwa. *
Ino muyeeya buti? Sena kukumbila mwida mayi nkwacita cula kwakaboola akaambo kakusanduka kwazintu naa kwakalengwa buya?
^ par. 7 Mubbuku lyabo lyakuti Origin of Species, ba Charles Darwin bakaamba kuti: “Kusanduka inga kwacitika buyo kuti kwagwasyilizyigwa amisyobo imwi iiliko kale, aboobo cula ooyu kunyina . . . naakasanduka buya kuzwa kucintu cimwi pe.”