ROMA İMPARATORLUĞU’NUN hüküm sürdüğü dönemde İsa Mesih Hıristiyanlığı kurdu ve takipçileri de aynı dönemde Hıristiyanlığı yaydı. Roma yollarını, sukemerlerini ve anıtlarını bugün Mısır, Türkiye ve Britanya gibi ülkelerde görebilirsiniz. Roma döneminden kalan bu kalıntılar gerçektir. Bunlar İsa peygamber ve elçilerinin gerçekten yaşadığını, ayrıca söyledikleri ve yaptıkları şeylerin de gerçek olduğunu gösterir. Şunu düşünün: Bugün eski Appia Yolunda yürürseniz muhtemelen İsa’nın elçisi Pavlus’un Roma’ya giderken yürüdüğü yoldan yürümüş olursunuz (Elçiler 28:15, 16).

İsa ve öğrencileriyle ilgili Kutsal Kitap kayıtları, birinci yüzyılda yaşanan birçok tarihsel olaydan bahseder. Kutsal Kitabı kaleme alanlardan biri olan Luka çok önemli iki olaya, yani Vaftizci Yahya’nın hizmetine  başlamasına ve İsa’nın vaftiz edilerek Tanrı tarafından Mesih olarak atanmasına değinir. Luka’nın bu olayların yaşandığı yıl hakkında verdiği ayrıntılara dikkat edin: ‘Sezar Tiberius’un saltanatının on beşinci yılında [MS 29], Pontius Pilatus Yahudiye valisiyken ve Herodes Celile’nin yöneticisiyken’ (Luka 3:1-3, 21). Luka ayrıca dört önemli yetkiliden söz eder: Filipos (Herodes’in kardeşi), Lisanyas, Hanna ve Kayafa. Bu yedi kişinin hepsinin ismi tarihçiler tarafından doğrulanmıştır. Fakat şimdi bunlardan üçüne, Tiberius, Pilatus ve Herodes’e kısaca bir göz atalım.

Sezar Tiberius, tanınmış biridir; fiziksel görünüşü resim ve heykellerde betimlenmiştir. Roma Senatosu onu MS 14 yılının 15 Eylül’ünde imparator olarak atamıştır; bu tarihte İsa yaklaşık 15 yaşındaydı.

Pontius Pilatus’un ismi, Romalı tarihçi Tacitus’un Kutsal Kitabın tamamlanmasından kısa süre sonra yazdığı bir kayıtta, Tiberius’un ismiyle birlikte geçer. Tacitus “Hıristiyan” ifadesi hakkında şöyle yazdı: “[Hıristiyan] isminin türetildiği Hıristos [Mesih], Tiberius’un saltanatı sırasında valilerimizden biri olan Pontius Pilatus tarafından idam edildi.”

Herodes Antipas, Celile Gölü kıyısındaki Taberiye kentini inşa ettiren kişi olarak tanınır. Kendisi de orada oturuyordu. Herodes muhtemelen Taberiye kentinde Vaftizci Yahya’nın boynunu vurdurdu.

Kutsal Kitap kaydı Roma döneminde yaşanan dikkat çekici olaylara da değinir. İsa’nın doğduğu dönem hakkında şöyle der: “O günlerde Sezar Augustus tüm yeryüzünde nüfus sayımı yapılması için bir buyruk çıkardı. (Bu ilk nüfus sayımı Kirinius Suriye valisiyken yapıldı.) Herkes kaydolmak için kendi şehrine gitti” (Luka 2:1-3).

Hem Tacitus hem de Yahudi tarihçi Josephus, Kirinius’a değinir. Bir Roma valisinin çıkarttığı ve şu anda British Library’de korunan bir emir, geçmişte böyle nüfus sayımlarının yapıldığını doğrular. Bu belgede şöyle yazar: “Evden eve nüfus sayımı yapma vaktinin geldiğini gördüğümden, herhangi bir nedenle kendi ili dışında yaşayan herkesin memleketine dönmesi şarttır.”

Kutsal Kitap ayrıca, ‘[Roma İmparatoru] Klaudius döneminde yaşanan büyük bir kıtlıktan’ söz eder (Elçiler 11:28). Birinci yüzyılda yaşayan tarihçi Josephus, bu kaydı doğrulayarak şöyle der: “Bu dönemde yaşanan bir kıtlık halkı kasıp kavurdu ve birçokları öldü.”

Kutsal Kitap ayrıca “Klaudius tüm Yahudilerin Roma’dan çıkmasını emretmişti” der  (Elçiler 18:2). MS yaklaşık 121 yılında, Romalı tarihçi Suetonius tarafından kaleme alınan Klaudius’un biyografisi bu sözleri doğrular. Suetonius, Klaudius’un ‘tüm Yahudileri Roma’dan sürdüğünü’, ayrıca Yahudilerin Hıristiyanlara düşmanlığından dolayı ‘sürekli kargaşa çıkardığını’ söyler.

Kutsal Kitap yukarıda sözünü ettiğimiz kıtlığın yaşandığı dönemde, Herodes Agrippa’nın “kraliyet giysilerini giyip” ona büyük hayranlık duyan halka hitaben bir konuşma yaptığını söyler. Bunun sonucunda halk “İnsan sesi değil bu, ilah sesi!” diye bağırmaya başlar. Kutsal Kitap bundan sonra Agrippa için, “kurtçuklar onu yiyip bitirdi ve böylece öldü” der (Elçiler 12:21-23). Bu olayı Josephus da kaydeder ve birkaç ayrıntı daha verir. Agrippa’nın “tamamıyla gümüşten yapılmış bir giysi giyip” konuşma yaptığını yazar. Ayrıca ‘Agrippa’nın karnında aniden başlayan, şiddetli bir ağrı olduğunu’ ve beş gün sonra öldüğünü söyler.

Kutsal Kitap Roma döneminde yazılan ve gerçekleşen önemli peygamberlik sözleri de içerir. Örneğin İsa, Yeruşalim’e yaklaşırken şehre bakıp ağlamış ve Roma ordularının bu şehri nasıl harap edeceğini önceden bildirmişti. “Öyle günler gelecek ki, düşmanların etrafına kazıklarla set çekecek, seni kuşatacak” demişti. Sonra da “İçinde taş üstünde taş bırakmayacaklar, çünkü sen denetlenme vaktinin farkına varmadın” diye eklemişti (Luka 19:41-44).

Bununla birlikte İsa’nın takipçilerinin kurtulmak için bir fırsatı olacaktı. Peki nasıl? İsa onlara önceden belirli talimatlar verdi. Onları şöyle uyardı: “Ordugâh kurmuş orduların Yeruşalim’i kuşattığını gördüğünüzde bilin ki, onun yıkımı yakındır. O zaman Yahudiye’de olanlar dağlara kaçmaya başlasın, Yeruşalim’in içinde bulunanlar şehirden uzaklaşsın” (Luka 21:20, 21). İsa’nın takipçileri ‘Kuşatma altındaki bir şehirden nasıl kaçabiliriz ki?’ diye düşünmüş olmalı.

Josephus neler olduğunu kaydetti. MS 66’da bir Romalı vali Yahudilerin ödenmemiş vergileri için mabet hazinesinden zorla para aldığında, öfkeli Yahudi isyancılar Romalı askerleri katletti ve bağımsızlıklarını ilan etti. Aynı yıl Suriye valisi Romalı Cestius Gallus, 30.000 kişilik ordusuyla güneye yürüdü ve dini bir bayramda Yeruşalim’e vardı. Gallus şehrin dış mahallelerine kadar girdi, hatta isyancıların saklandığı mabedin duvarının altını kazmaya başladı. Sonra görünürde hiçbir neden yokken geri çekildi ve Yahudiler de geri çekilen ordulara saldırdı.

Fakat olayların bu şekilde tersine dönmesi sadık Hıristiyanları aldatmadı. Onlar İsa’nın önceden bildirdiği şaşırtıcı sözlerin gerçekleştiğini fark ettiler: Ordugâh kurmuş ordular şehri kuşatmıştı! Şimdi ise ordular geri çekilmiş ve şehirden kaçabilmek için bir fırsat çıkmıştı; sadık Hıristiyanlar bu fırsatı değerlendirdi. Birçokları Pella şehrine kaçtı; bu şehir Yahudi olmayanların oturduğu, Ürdün Irmağı’nın karşı yakasındaki dağlarda bulunan, siyasi açıdan tarafsız bir yerdi.

Peki Yeruşalim’e ne oldu? İmparator Vespasianus ve oğlu Titus’un komutasındaki Roma orduları geri döndü; ancak bu sefer 60.000 kişilik bir orduyla. MS 70 yılının Fısıh bayramından önce şehre doğru ilerlediler, kent sakinleri ve bayram için oraya akın edenleri kıskıvrak yakaladılar. Roma orduları, çevredeki bütün ağaçları kesti ve İsa’nın önceden söylediği gibi kazıklardan bir duvar yaptı. Yaklaşık beş ay sonra da şehir düştü.

Titus mabedin korunmasını emretti; fakat bir asker mabedi ateşe verdi ve şehir yerle bir oldu, taş üstünde taş kalmadı. Böylece İsa’nın önceden bildirdikleri eksiksiz bir biçimde yerine geldi. Josephus’a göre Yahudi ve Yahudiliği benimsemiş yaklaşık 1.100.000 kişi öldü, onların büyük kısmı açlık ve salgın hastalıktan hayatını kaybetti. Ayrıca 97.000 kişi de tutsak edildi ve onlardan birçoğu köle olarak Roma’ya götürüldü. Bugün Roma şehrine giderseniz, Titus’un Yahudiye seferinden  sonra bitirdiği ünlü Colosseum’u gezebilirsiniz. Ayrıca Yeruşalim zaferinin anısına yapılan Titus Takı’nı görebilirsiniz. Evet, Kutsal Kitapta önceden bildirilen sözlerin tümü güvenilirdir. O halde Kutsal Kitabın gelecek hakkında söylediklerini dikkate almamız ne kadar önemlidir!

İsa, Romalı Vali Pontius Pilatus’un önündeyken ‘bu dünyaya ait olmayan’ bir Krallıktan, bir yönetimden söz etti (Yuhanna 18:36). Aslında İsa, takipçilerine bu yönetim hakkında dua etmelerini öğretmişti. Tanrı’ya şöyle dua etmelerini söyledi: “Krallığın gelsin. Gökte olduğu gibi yerde de Senin isteğin gerçekleşsin” (Matta 6:9, 10). Evet, Tanrı’nın Krallığı yeryüzünde, gururlu ve hırslı insanların isteğini değil Tanrı’nın isteğini gerçekleştirecek!

İsa şu anda, gökteki bu Krallığın Kralı olarak hüküm sürüyor. O, Tanrı’nın başlangıçtaki amacıyla uyumlu olarak gelecekte yeryüzünü küresel bir cennete dönüştürecek (Luka 23:43).

Peki Tanrı’nın Krallığı insanların yaptıklarına ne zaman müdahale edecek? Diriltilen İsa, elçisi Yuhanna’yla konuşurken bu konuda bir ipucu verdi; o sırada Titus’un kardeşi Domitianus Roma imparatoruydu, Yuhanna da Patmos adasında hapisteydi. İsa, Yuhanna’ya şöyle dedi: “Yedi kral vardır: Beşi düştü, biri duruyor, diğeri henüz gelmedi, fakat geldiği zaman kısa bir süre kalmalıdır” (Vahiy 17:10).

Yuhanna bu sözleri kaleme aldığında beş “kral”, yani imparatorluk düşmüştü: Mısır, Asur, Babil, Med-Pers ve Yunan. Ancak biri henüz ‘duruyordu.’ Bu, Yuhanna’nın zamanında var olan Roma’ydı. Böylece gelmesi beklenen sadece bir kral kalmıştı: Kutsal Kitap kayıtlarındaki son dünya gücü. Bu kim olacaktı? Ne kadar hüküm sürecekti? Bu soruların cevabını bir sonraki Uyanış! dergisinde bulabilirsiniz.