1, 2. Xana Eliya a a langutane ni ntirho wa njhani lowu nga tsakisiki naswona yena na Akabu a va hambane njhani?

ELIYA a a lava ku khongela eka Tata wakwe wa le tilweni a ri swakwe. Kambe ntshungu lowu a wu n’wi rhendzerile a wa ha ku vona muprofeta loyi wa ntiyiso a khongelela ndzilo leswaku wu xika hi le tilweni, kutani a swi kanakanisi leswaku vanhu vo tala a va lava ku amukeriwa hi yena. Loko Eliya a nga si tlhandlukela enhlohlorhini ya Ntshava ya Karimeli leswaku a ya khongela eka Yehovha Xikwembu a ri swakwe, a a fanele a endla ntirho lowu nga tsakisiki. A a fanele a vulavula na Hosi Akabu.

² Vavanuna lavambirhi a va hambanile swinene. Akabu a a ambale swiambalo swa manyunyu swa vuhosi, a a ri ni makwanga naswona a a ri mugwinehi la tiomisaka nhloko. Eliya a a ambale nguvu yakwe ya vuprofeta ya xiyimo xa le hansi leyi swi nga ha endlekaka leswaku a yi endliwe hi dzovo ra xiharhi kumbe leyi lukiweke hi voya bya kamela kumbe voya bya mbuti. A a ri wanuna la nga ni vurhena, la tshembekeke a tlhela a va ni ripfumelo. Siku rolero leri a ri ya eku peleni ri paluxe swo tala hi vumunhu bya vavanuna volavo vambirhi.

3, 4. (a) Ha yini a ku ri siku leri nga tsakisiki eka Akabu ni vagandzeri van’wana va Bali? (b) I swivutiso swihi leswi hi nga ta bula ha swona?

³ Siku rero ri ve leri nga tsakisiki eka Akabu ni le ka vagandzeri van’wana va Bali. Vukhongeri bya vuhedeni lebyi a byi seketeriwa hi Akabu ni nsati wakwe Yezabele Hosi ya xisati emfun’weni wa Israyele wa tinyimba ta khume, byi kombisiwe byi ri bya mavunwa. Bali u paluxiwe tanihi xikwembu xa vukanganyisi. Xikwembu xexo lexi nga hanyiki xi tsandzekile ku lumeka ndzilo leswaku xi hlamula swikombelo swa vaprofeta va xona lava a va nga ha lawuleki, lava a va cina-cina ni ku tixekelela va xiririka ngati. Bali u tsandzekile ku sirhelela vavanuna volavo va 450 leswaku va nga dlayiwi tanihi leswi a va faneriwa hi rifu. Kambe xikwembu lexi xa mavunwa xi tlhele xi tsandzeka ku endla nchumu wun’wana, naswona ku tsandzeka koloko a ku ta paluxiwa hi ku helela ku nga ri khale. Ku hele malembe yo tlula manharhu vaprofeta va Bali va ri karhi va kombela xikwembu xa vona leswaku xi herisa dyandza leri a ri ri kona etikweni, kambe Bali u tsandzekile ku endla tano. Ku nga ri khale, Yehovha hi byakwe a a ta kombisa leswaku i Xikwembu xa ntiyiso hi ku herisa dyandza rolero.—1 Tih. 16:30–17:1; 18:1-40.

 ⁴ Kambe, Yehovha a a ta ri herisa rini dyandza rolero? Xana Eliya a a ta tikhoma njhani kukondza ku fika nkarhi wolowo? Naswona hi nga dyondza yini eka wanuna loyi wa ripfumelo? A hi voneni loko hi ri karhi hi kambisisa rungula.—Hlaya 1 Tihosi 18:41-46.

5. I yini leswi Eliya a swi byeleke Akabu naswona swi tikomba onge Akabu u dyondze swo karhi eka swiendlakalo leswi humeleleke esikwini rero?

⁵ Eliya u ye eka Akabu kutani a ku: “Tlhandluka u ya dya, u nwa; hikuva ku ni mpfumawulo wa ku pfilunganyeka ka maboboma ya mpfula.” Xana hosi leyi yo homboloka yi dyondze swo karhi eka swiendlakalo leswi humeleleke esikwini rero? Rungula a ri swi vuli hi ku kongoma, kambe hi kuma leswaku hosi leyi a yi vulanga nchumu lowu kombisaka ku hundzuka, naswona a yi n’wi kombelanga muprofeta loyi leswaku a yi pfuna yi vulavula na Yehovha yi kombela ku rivaleriwa. Kambe Akabu u lo namba a “tlhandluka a ya dya ni ku nwa.” (1 Tih. 18:41, 42) Eliya yena u endle yini?

6, 7. Xana Eliya a a khongelela yini naswona ha yini?

⁶ “Loko ku ri Eliya, a tlhandlukela ehenhla ka Karimeli a nkhinsama emisaveni, a veka xikandza exikarhi ka matsolo.” Loko Akabu a ha ye eku dyeni, Eliya u kume nkarhi wo khongela eka Tata wakwe wa le tilweni. Xiya ndlela leyi Eliya a titsongahateke ha yona hilaha yi hlamuseriwaka hakona laha—u yi korhamise swinene nhloko yakwe  lerova xikandza xakwe xi va ekusuhi ni matsolo yakwe. Xana Eliya a a endla yini? A swi kali swi lava hi mbambela. Hikuva buku ya Bibele ya Yakobo 5:18 yi hi byela leswaku Eliya u khongelele leswaku dyandza ri hela. A swi hlamarisi leswi xikhongelo xexo a xi endleke a ri enhlohlorhini ya ntshava ya Karimeli.

⁷ Emahlweni ka kwalaho, Yehovha u te: “Ndzi tiyimisele ku nisa mpfula evuandlalweni bya misava.” (1 Tih. 18:1) Hikwalaho Eliya u khongelele leswaku ku rhandza ka Yehovha ku endleka hilaha A A vule hakona, hilaha na Yesu a dyondziseke valandzeri vakwe leswaku va ku khongelela kwalomu ka malembe ya gidi lama landzeleke.—Mat. 6:9, 10.

8. Xana xikombiso xa Eliya malunghana ni xikhongelo xi hi dyondzisa yini?

⁸ Xikombiso xa Eliya xi hi dyondzisa swo tala hi xikhongelo. Mhaka leyi a yi ri ya nkoka eka Eliya a ku ri leswaku ku rhandza ka Xikwembu ku endleka. Loko hi khongela i swa nkoka leswaku hi tsundzuka leswi: “Ku nga khathariseki leswaku i yini lexi hi xi kombelaka hi ku ya hi ku rhandza ka [Xikwembu], xa hi twa.” (1 Yoh. 5:14) Kutani hi fanele hi tiva leswaku ku rhandza ka Xikwembu i yini leswaku swikhongelo swa hina swi twiwa hi xona—xexo i xivangelo lexinene lexi faneleke xi hi susumetela ku dyondza Bibele siku ni siku. A swi kanakanisi leswaku Eliya a a lava ni leswaku dyandza ri hela hikwalaho ka leswi vanhu va rikwavo a va hanya hi rikoko ra xilondza. Swi nga ha endleka leswaku Eliya u n’wi nkhense swinene Yehovha hikwalaho ka singita leri A ri endleke esikwini rero. Na hina hi lava leswaku swikhongelo swa hina swi kombisa leswaku hi nkhensa hi timbilu ta hina hinkwato nileswaku ha khathala hi vuhlayiseki bya vanhu van’wana.—Hlaya 2 Vakorinto 1:11; Vafilipiya 4:6.

9. Xana Eliya u lerise mutirhi wakwe leswaku a endla yini naswona hi tihi timfanelo timbirhi leti hi nga ta ti kambisisa?

⁹ Eliya a a tiyiseka leswaku Yehovha u ta herisa dyandza kambe a a nga swi tivi leswaku U ta ri herisa rini. Kutani i yini leswi muprofeta yoloye a swi endleke loko a ha rindzile? Xiya leswi rungula ri swi vulaka: “Hiloko a ku eka mutirhi wakwe: ‘Ndzi kombela u tlhandluka. Languta etlhelo ra lwandle.’ Kutani a tlhandluka a languta, ivi a ku: ‘A ku na nchumu nikatsongo.’ A ya emahlweni a ku, ‘Tlhelela,’ ka nkombo.” (1 Tih. 18:43) Xikombiso xa Eliya xi hi dyondzisa tidyondzo timbirhi. Yo sungula, xiya ndlela leyi muprofeta loyi a a ri ni ntshembo ha yona. Kutani u xiya ndlela leyi a rindzeke ha yona.

10, 11. (a) Xana Eliya u swi kombise njhani leswaku wa swi tshemba switshembiso swa Yehovha? (b) Ha yini hi fanele hi va ni ntshembo lowu fanaka?

¹⁰ Eliya a a ri ni ntshembo eka switshembiso swa Yehovha, a a swi  rindzele hi mahlo-ngati ku vona swikombiso swa leswaku Yehovha a a ta teka goza ku nga ri khale. U rhumele mutirhi wakwe leswaku a tlhandluka a ya yima laha a a kota ku vona evugimamusi bya lwandle leswaku a vona loko ku ri ni swikombiso swo karhi leswi kombisaka leswaku mpfula a yi ri ekusuhi ni ku na. Mutirhi yoloye u vuye a ri ni gome hiloko a vika a ku: “A ku na nchumu nikatsongo.” Evugimamusi bya lwandle a ku nga vonaki nchumu naswona a ku ri hava mapapa exibakabakeni. Xana sweswo a swi ku hlamarisi? Tsundzuka leswaku Eliya a ha ku byela Hosi Akabu a ku: “Ku ni mpfumawulo wa ku pfilunganyeka ka maboboma ya mpfula.” Xana muprofeta loyi a a ta swi vurisa ku yini sweswo tanihi leswi a ku nga vonaki mapapa ya mpfula?

¹¹ Eliya a a swi tiva leswi Yehovha a swi tshembiseke. Tanihi leswi a a ri muprofeta wa Yehovha tlhelo muyimeri wakwe a a tiyiseka leswaku A A ta ri hetisisa rito Rakwe. Eliya a a tiyiseka swinene onge hiloko a a ma twa maboboma wolawo ya mpfula. Hi nga ha tsundzuka ndlela leyi Bibele yi hlamuseleke Muxe ha yona loko yi ku: “[U hambete] a tserhama onge hiloko a vona Loyi a nga vonakiki.” Xana Xikwembu i xa xiviri eka wena hi ndlela yoleyo? Xi hi nyika swivangelo swo tala swa leswaku hi va ni ripfumelo ro tano eka xona swin’we ni le ka switshembiso swa xona.—Hev. 11:1, 27.

12. Swi vonaka hi ndlela yihi leswaku Eliya a a rindzile naswona u angule njhani eka timhaka ta leswaku a ku ri ni papa rin’we leritsongo?

¹² Nakambe xiya ndlela leyi Eliya a rindzeke Yehovha ha yona. U rhume mutirhi wakwe ku tlhela a ya languta ku nga ri kan’we kumbe kambirhi kambe ka nkombo! Anakanya ndlela leyi mutirhi yoloye a karhaleke ha yona hikwalaho ko gidela, kambe Eliya a a swi langutele hi mahlo-ngati ku vona xikombiso xisweswo a nga lan’wanga. Endzhaku ka loko mutirhi loyi a gidele ka nkombo, u vike a ku: “Waswivo! Ku ni papa leritsongo leri fanaka ni xandla xa munhu leri tlhandlukaka ri huma elwandle.” Xana wa n’wi vona mutirhi yoloye hi tihlo ra mianakanyo a ri karhi a tshambuluta voko rakwe a tirhisa xandla xakwe ku pima papa rolero leritsongo leri a ri tlhandluka hi le vugimamusi bya Lwandle Lerikulu? Mutirhi yoloye a nga ha va a ehlekete leswaku papa rolero leritsongo a ri nga pfuni nchumu. Kambe eka Eliya papa rolero a ri ri ra nkoka swinene. Hiloko a namba a lerisa mutirhi wakwe a ku: “Tlhandluka u ya byela Akabu, u ku, ‘Bohela! U rhelela leswaku maboboma ya mpfula ma nga ku siveleli!’”—1 Tih. 18:44.

13, 14. (a) Xana hi nga ku tekelela hi ndlela yihi ku rindza ka Eliya? (b) Hi swihi swivangelo leswi hi nga na swona swo va hi teka goza hi ku hatlisa?

¹³ Eliya u tlhele a hi vekela xikombiso xa nkoka. Na hina hi hanya enkarhini lowu Xikwembu xi nga ta teka goza ku nga ri khale ro hetisisa xikongomelo xa xona lexi xi xi vuleke. Eliya u rindzele ku herisiwa ka dyandza; namuntlha malandza ya Xikwembu ma rindzele ku herisiwa ka misava leyi yo homboloka. (1 Yoh. 2:17) Hi fanele hi tshama hi rindzile ku fana na Eliya kukondza Yehovha Xikwembu a teka goza. Yesu, N’wana wa Xikwembu, u tsundzuxe valandzeri vakwe a ku: “Hikokwalaho  tshamani mi rindzile, hikuva a mi ri tivi siku leri Hosi ya n’wina yi nga ta ta ha rona.” (Mat. 24:42) Xana Yesu a a vula leswaku valandzeri vakwe a va nga ta ri tiva nikatsongo siku leri makumu ma nga ta fika ha rona? Doo, hikuva u nyikele vuxokoxoko malunghana ni leswi misava a yi ta va xiswona loko yi ri kusuhi ni ku herisiwa. Hinkwerhu hi nga dyondza hi vuxokoxoko bya xikombiso lexi xa “makumu ya mafambiselo ya swilo.”—Hlaya Matewu 24:3-7.

¹⁴ Xiphemu ha xin’we xa xikombiso xexo xi nyikela vumbhoni lebyi khorwisaka swinene. Xana vumbhoni byebyo byi ringanile ku va byi hi endla hi teka goza hi ku hatlisa eku tirheleni ka hina Yehovha? Papa rin’we leritsongo leri a ri tlhandluka hi le vugimamusi bya lwandle a ri ringanile ku va ri tiyisekisa Eliya leswaku Yehovha a a ri ekusuhi ni ku teka goza. Xana muprofeta yoloye la nga ni ripfumelo u khomisiwe ribye?

15, 16. Hi swihi swiendlakalo leswi paluxiweke hi ku hatlisa naswona i yini leswi Eliya a a tshemba leswaku Akabu u ta swi endla?

¹⁵ Rungula ri hi byela ri ku: “Hi nkarhi wolowo matilo ma va munyama hi mapapa ni hi mheho, kutani ku va ni maboboma lamakulu ya mpfula. Akabu a hambeta a khandziya a ya eYizriyele.” (1 Tih. 18:45) Swilo swi sungule ku cinca hi ku hatlisa. Loko mutirhi wa Eliya a ha hundzisela rungula eka Akabu, papa rolero leritsongo ri sungule ku andza, matilo ma funengetiwa hi mapapa kutani ku va ni ku dzwihala. Hiloko ku va ni mheho ya matimba. Endzhaku ka malembe manharhu ni hafu mpfula yi hetelele yi na eIsrayele. Misava leyi omeke yi tswonge mati ya mpfula. Loko mpfula yi sungula ku na hi maboboma, nambu wa Kixoni wu sungule ku khapakhapa, a swi kanakanisi leswaku wu hlantswe ngati ya vaprofeta lava dlayiweke va Bali. Vaisrayele lava xandzukeke na vona va nyikiwe nkarhi wo hlantswa swivati swa vugandzeri bya Bali etikweni rolero.

¹⁶ Hakunene Eliya a a tshemba leswaku swi ta va tano! Kumbexana u tivutisile ndlela leyi Akabu a ta angula ha yona eka swiendlakalo swo hlamarisa leswi a swi paluxiwile. Xana Akabu a a ta hundzuka kutani a fularhela vugandzeri bya Bali lebyi thyakeke? Swiendlakalo leswi endlekeke esikwini rolero swi nyikele swivangelo swa matimba leswi a swi ta n’wi susumetela leswaku a hundzuka. I ntiyiso leswaku a hi swi tivi leswi Akabu a a swi ehleketa hi nkarhi wolowo. Rungula ri hi byela ntsena leswaku hosi yi ‘hambete yi khandziya yi ya eYizriyele.’ Xana ku ni swo karhi leswi hosi yoleyo yi swi dyondzeke? Xana a yi tiyimisele ku hundzuka? Swiendlakalo leswi landzeleke swi kombisa leswaku a swi  tano. Hambiswiritano, swiendlakalo swa siku rero a swi helelanga kwalaho eka Akabu na Eliya.

17, 18. (a) Xana ku endleke yini eka Eliya loko a ri eriendzweni ro ya eYizriyele? (b) I yini lexi a xi xiyeka malunghana ni ku tsutsuma ka Eliya a suka eKarimeli a ya eYizriyele? (Nakambe vona nhlamuselo ya le hansi.)

¹⁷ Muprofeta wa Yehovha u teke riendzo egondzweni leri Akabu a fambeke ha rona. A a ta famba mpfhuka wo leha emunyameni egondzweni leri tsakamaka. Kambe ku endleke nchumu lowu nga tolovelekangiki.

¹⁸ “Voko ra Yehovha ri va ehenhla ka Eliya lerova a tikhama masenge a tsutsuma emahlweni ka Akabu ku ya fika eYizriyele.” (1 Tih. 18:46) Swi le rivaleni leswaku “voko ra Yehovha” ri pfune Eliya hi ndlela ya singita. Muti wa Yizriyele a wu ri ekule hi mpfhuka wa kwalomu ka 30 wa tikhilomitara naswona Eliya se a dyuharile. * Wa nga vona muprofeta yoloye hi tihlo ra miehleketo a ri karhi a tikhama masenge hi tinguvu takwe to leha leswaku a ta kota ku tsutsuma kahle, kutani a sungula ku tsutsuma egondzweni rolero leri tsakamaka—a tsutsuma hi rivilo lerikulu lerova a hundza kalichi ya Akabu ya vuhosi!

19. (a) Matimba lawa Eliya a nyikiweke wona hi Xikwembu ma hi tsundzuxa hi vuprofeta byihi? (b) Loko Eliya a ri karhi a tsutsumela eYizriyele, i yini leswi a a swi tiva?

¹⁹ Hakunene wolowo ku fanele ku ve nkateko eka Eliya! Ku va ni matimba wolawo lawa kumbexana a a nga si tshama a va na wona evuntshweni byakwe, swi fanele swi n’wi tsakisile swinene. Sweswo swi nga hi tsundzuxa vuprofeta lebyi tiyisekisaka leswaku vanhu lava tshembekaka va ta va ni rihanyo leri hetisekeke ni matimba emisaveni ya Paradeyisi leyi taka. (Hlaya Esaya 35:6; Luka 23:43) Loko Eliya a ri karhi a tsutsuma egondzweni rolero leri tsakamaka, hakunene a a swi tiva leswaku a a seketeriwa hi Tata wakwe, ku nga Xikwembu xi ri xin’we xa ntiyiso, Yehovha!

20. Hi nga yi kuma njhani mikateko ya Yehovha?

²⁰ Yehovha u tiyimisele ku hi chululela mikateko. Mikateko yakwe i ya risima, kutani a hi endleni hinkwaswo leswi hi nga swi kotaka leswaku hi yi kuma. Ku fana na Eliya, hi fanele hi tshama hi rindzile, hi kambisisa hi vurhon’wana vumbhoni lebyi kombisaka leswaku Yehovha u le kusuhi ni ku teka goza eminkarhini leyi ya khombo. Ku fana na Eliya, hi ni swivangelo swo swi tshemba hi ku helela switshembiso swa Yehovha “Xikwembu xa ntiyiso.”—Ps. 31:5.