•  I yini ku kokeka?

•  I swivutiso swihi leswi u faneleke u tivutisa swona?

•  Hi yihi milawu ya bibele leyi tirhaka?

 Muntshwa la vuriwaka Ryan u ri, “Ndzi vona onge tithathu tin’wana ti sasekile.”

 Xikongomelo xa ku va ni thathu xi nga ha khumba ndlela leyi u titwaka ha yona hi ku va na yona. Hi xikombiso, muntshwa la vuriwaka Jillian u ri: “Mana wa nhwanyana loyi a ndzi ya na yena exikolweni u fe nhwanyana loyi a ha ri ntsongo. Loko a va muntshwa, u ve ni thathu ya vito ra mana wakwe enhan’wini. Ndzi anakanya leswaku thathu yo tano yi kahle.”

 Ku nga khathariseki xikongomelo xa kona, u fanele u anakanyisisa kahle u nga si endla xiboho xo titsala emirini! Hi swihi swivutiso leswi u faneleke u tivutisa swona u nga si anakanya hi ku va ni thathu? Naswona i milawu yihi ya le Bibeleni leyi nga ku pfunaka leswaku endla xiboho lexinene?

 Hi wahi makhombo lama nga kona eka rihanyo? Website ya Mayo Clinic yi ri, “Tithathu ti chela hlonge, leswi nga ha endlaka leswaku hlonge yi khomiwa hi mavabyi. Minkarhi yin’wana ematlhelo ka inki ku va ni swivati leswi vuriwaka granulomas. Ku va ni thathu swi nga ha tlhela swi vanga keloids​—ku nga tinyama leti humelaka ehandle.” Ku engetela kwalaho, website yi ri: “Loko xitirhisiwa lexi tirhisiwaka ku endla thathu ha xona xi ri ni ngati leyi nga ni mavabyi, u nga ha khombiwa hi mavabyi yo hambanahambana ya marhambu.”

 Swi yi khumba njhani ndhuma ya wena? Ndlela leyi u langutekaka ha yona swi kombisa leswaku u munhu wa njhani. Yi kombisa leswaku se u kurile kumbe wa ha ri xihlangi, ni leswaku wa tshembeka kumbe a wu tshembeki. Muntshwa la vuriwaka Samantha u ri, “Loko ndzi vona munhu a ri ni thathu, eka mina u wela eka vanhu lava nwaka ni ku rhandza tiphati.

 Melanie, la nga ni malembe ya 18, u boxa ndlela leyi a titwaka ha yona. U ri, “Eka mina tithathu ti tumbeta ku saseka ka wena ka ntumbuluko. Lava va nga na tona swi fana ni loko va nga lavi leswaku u vona leswaku i vanhu va njhani, va titumbeta hi tithathu.”

 Xana u ta tshama u yi rhandza? Loko nkarhi wu ya wu famba, ku nyuhela kumbe ku kula ku nga onha thathu. Mutshwa la vuriwaka Joseph la nga ni malembe ya 22 u ri, “Ndzi tshame ndzi vona ndlela leyi tithathu ti langutekaka hi yona eka munhu loko se a kurile, a ta ha sasekanga.

 Allen muntshwa la nga ni malembe ya 21 u ri, “Hakanyingi tithathu ti hundzeriwa hi nkarhi. Leswi a swi endla leswaku a yi endla swi nga ha va swi nga ri swa nkoka eka malembe lama landzelaka.”

 Allen u tiyisile. Loko vanhu va ri karhi va kula, malangutelo ya vona ya cinca, ni leswi va swi rhandzaka swa cinca​—kambe tithathu ta vona a ti nge cinci. Teresa muntshwa la nga ni malembe ya 29 u ri, “A ndzi swi tsakeli ku va ni thathu kumbe swilo leswi nga endlaka leswaku ndzi tisola hi swona enkarhini lowu taka.

 Munhu la kuleke u rhanga a anakanyisisa tinhla hinkwato a nga se endla xiboho. (Swivuriso 21:5; Vaheveru 5:​14) Xiya milawu leyi landzelaka ya le Bibeleni nga pfunaka emhakeni ya tithathu.

•  Vakolosa 3:​20: “N’wina vana, yingisani vatswari va n’wina eka xin’wana ni xin’wana, hikuva leswi swa tsakisa swinene eHosini.”

    Hi byihi vuyelo lebyi nga vaka kona loko u tshama ekaya ni vatswari va wena kambe u nga yingisi nkongomiso wa vona?

•  1 Petro 3:​3, 4: “Mi nga endli ku tisasekisa ka n’wina ku va ka le handle​—ka ku horha misisi ni ku vehela swin’wetsin’wetsi swa nsuku kumbe ku ambala tinguvu ta le handle​—kambe a ku ve ka munhu la nge xihundleni wa mbilu la ambaleke swiambalo leswi nga onhakiki wa moya ni wo olova.”

    Ha yini Bibele yi kandziyisa nkoka wa “munhu la nge xihundleni wa mbilu”?

•  1 Timotiya 2:9: ‘Vavasati va fanele va tisasekisa . . . hi xichavo ni mianakanyo yo hluteka.”

    Rito “xichavo” ri vula yini? Ha yini xichavo xi ri xa nkoka ku tlula ku tisasekisa emirini?

•  Varhoma 12:1: “Mi nyikela mimiri ya n’wina yi va xitlhavelo lexi hanyaka, xo kwetsima ni lexi amukelekaka eka Xikwembu, ku nga ntirho wo kwetsima hi matimba ya n’wina ya ku anakanya.”

    Ha yini leswi u swi endlaka hi miri wa wena swi khumba Xikwembu?

 Hi ku anakanyisisa hi tinhla leti, vanhu vo tala va vone swi nga fanelanga ku va va va ni thathu. Kahlekahle, va vone ku ri ni swin’wana va nga swi endlaka ku tlula tithathu. Teresa, loyi a tshahiweke laha henhla, u ri: “Loko ku ri ni marito yo karhi lawa u ma rhandzaka hakunene kumbe munhu wo karhi la nga wa nkoka eka wena, hanya hi ku pfumelelana ni marito wolawo kumbe u byela munhu wa kona ndlela leyi u n’wi rhandzaka ha yona. Ematshan’weni yo va ni thathu, hanya hi ku pfumelelana ni leswi u swi pfumelaka.”