1-3. Ovina vipi Petulu a mola vokuenda kutanya, kuenda nye a linga kuteke?

 PETULU wa tatayala loku tapula ovava vokati kuteke oco owato wende ciwa. Eye hẽ wa mola ocinyi cosãi ya kala oku tua? Vowola yaco ongula ya tuile ale? Petulu wa yeva evalo vovoko kuenda vapepe omo lioku tapula ovava locipando volowola vialua. Esinga liaye lia fualõlõha lofela, kuenda oku tumõla kuakimba okalunga ko Galilea. Akimba aco a veta veta longusu vowato kuenje, ovava a talala o samohãila. Ndaño ndoco, Petulu wa amamako oku tapula ovava.

² Petulu kumue lolondonge vikuavo, va sile Yesu lika liaye kongongo. Keteke liaco, va mola ndomo Yesu a tekula owiñi walua lolombolo vimue kuenda olõsi viñami ñami. Kuenje, owiñi wa seteka oku kuata Yesu oco vo lingise osoma, pole ka tavele oku litenga vovitangi violuali. Noke wa lungula olondonge viaye oco vi yuvule oku tiamẽla koluali. Kuenje, Yesu wa tunda pokati kowiñi, kuenda wa vetiya olondonge viaye oco vi ende kesinya likuavo liociva. Puãi eye wa endele komunda lika liaye oku likutilila.—Mar. 6:35-45; tanga Yoano 6:14-17.

³ Kilu kua yelele omo liowi wa kala oku tua, kuenje olondonge via enda levando lowato wavo. Ovio handi ka via kalele ocipãla. Omo liekavo kuenda ofela lonjuela yakimba alua okalunga, ka via ponduile oku sapela. Citava okuti Petulu wa sokolola ovina vialua.

4. Ovina vipi Petulu a liyaka lavio vi tu vetiya oku setukula ongangu yaye?

⁴ Kua kala ovina vialua Petulu a sokolola! Vokuenda kuanyamo avali, wa mola ovina viwa poku endaenda la Yesu ko Nasara. Ndaño okuti Petulu wa lilongisile ovina vialua, kua kala handi ovina vikuavo a sukilile oku lilongisa. Onjongole yaye yoku yula atatahãi kuenda usumba, vi tu vetiya oku setukula ongangu yaye. Tu konomuisi esunga liaco.

5, 6. Upange upi Petulu a lingaile?

⁵ Petulu ka ivaleleko eteke a kũlĩha Yesu u Nasara. Manjaye Andereu, eye wo nenela esapulo liaco liwa liokuti: ‘Tua sanga Mesiya!’ Olondaka evi, via pongolola omuenyo wa Petulu. Omuenyo waye lalimue eteke weya oku kala vali ndeci ca kala kosimbu.—Yoa. 1:41.

⁶ Petulu wa kala vo Kafarinau okuti imbo limue lia kala kohulo yociva covava oku nyua ci tukuiwa hati, Okalunga ko Galilea. Eye kumue la Andereu va kala akamba va Tiago la Yoano, omãla va Sebedeo, kupange woku pipa. Petulu wa kuelele, kuenda wa kala la ndatembo yaye kumue la manjaye Andereu. Oku tekula epata liaco loku pipa olõsi ca sukilile upange walua, lolohõlo kuenda oku loñoloha. Tu pondola oku sokolola ndomo a lingainga upange waco vokati kuteke kumue lakamba vaye, poku imba awanda loku a koka lawato avali kuenda oku nõla ombisi yosi ya fa vowanda. Tu pondolavo oku sokolola upange walua va lingaile kutanya poku tepisa olõsi loku vi landisa, kuenda oku tonga awanda loku a sukula.

7. Ovina vipi Petulu a yeva viatiamẽla ku Yesu, kuenda momo lie esapulo liaco lio vetiyila?

⁷ Embimbiliya ka li tu sapuila okuti Andereu wa kala ondonge ya Yoano Upapatisi. Ocili okuti Petulu wa solele oku yevelela ovina manjaye o sapowaila viatiamẽla ku Yoano Upapatisi. Eteke limue, Andereu wa mola ndomo Yoano a lekisa Yesu u Nasara poku popia hati: “Tali, Kameme ka Suku yo!” Andereu wa linga oñame ya Yesu kuenje, wa sapuilako lonjanga Petulu hati: Mesiya wa pitĩla! (Yoa. 1:35-40) Noke yusuanji wa lingiwa vocumbo Cedene okuti kotembo yaco pa pitile ale ci soka 4.000 kanyamo, Yehova Suku wa likuminyile okuti, omunu umue wa velapo o linga elavoko liomanu vosi. (Efet. 3:15) Kuenje, Andereu wa lisanga Lonjovoli yaco okuti, Mesiya! Petulu layevo wa yayulako oco a lisange la Yesu loku u kũlĩha.

8. Onduko Yesu a luka yokuti Petulu yi lomboloka nye? Momo lie vamue handi va siatela oku tatãlela onduko yaco?

⁸ Toke keteke liaco, Petulu wa kũlĩhĩwile londuko ya Simono, ale Simeone. Pole, Yesu wo vanja sui kuenje, wa popia hati: ‘Ove Simono, omõla a Yoano. O lukiwa onduko Kefa, yi lomboloka okuti, Petulu, ale Ewe.’ (Yoa. 1:42) Onduko “Kefa” yi lomboloka “ewe,” ale “ohanda.” Olondaka via Yesu ocitumasuku. Eye wa limbukile okuti, Petulu wa laikele oku kala ewe, momo wa linga evetiyo liocili, ukuotõi, haeye wa koleliwile pokati kolondonge via Kristu. Anga hẽ Petulu wa kuatelevo ovisimĩlo viaco? Soketi ka kuatele ovisimĩlo viaco. Ndaño muẽle koloneke vilo, vakuakutanga Avanjeliu ka va tendi Petulu okuti wa kala ohanda. Vamue va siata oku popia vati, Petulu ka kaile onõi, ka kuatele epandi, kuenda wa kala ukuatatahãi.

9. Yehova la Yesu va tiamisila utima wavo kovina vipi, kuenda momo lie ove wa kapelako ovisimĩlo viavo?

⁹ Ocili okuti Petulu wa kuatavo ahonguo kuenda Yesu wa ci kũlĩhĩle. Pole, Yesu wa setukula Isiaye Yehova poku tiamisila utima kovina viwa omanu va pondola oku linga. Yesu wa limbuka okuti Petulu wa kuata onjongole yalua, kuenje wo kuatisa oku mioñolola ovituwa viaye viwa. Yehova kumue Lomõlaye va tiamisila utima wavo kovina viwa tu pondola oku linga. Pamue ka ca lelukile oku sima okuti tu kuete ovituwa vialua viwa. Omo liaco, tu sukila oku kolela kovisimĩlo viavo loku ecelela okuti va tu pindisa oco tu pongolole ovisimĩlo vietu ndeci Petulu a linga.—Tanga 1 João 3:19, 20.

10. Ovina vipi viwa Petulu a mola, kuenda wa tiukilile oku linga upange upi?

¹⁰ Citava okuti Petulu wa kuamẽle Yesu kupange woku kunda vokuenda kuotembo yimue. Omo liaco, pamue wa mola ndomo Yesu a linga ocikomo caye catete poku pongolola ovava okuti a linga ovinyu kocipito cuvala ko Kana. Eye wa mola ndomo Yesu a va sapuila ovina viwa vi eca elavoko viatiamẽla Kusoma wa Suku. Ndaño lovina viaco viwa, haimo wa siapo Yesu kuenje, wa tiukila kupange waye woku pipa. Eci pa pita olosãi vimue, Petulu wa lisanga vali la Yesu kuenje, Yesu wo pañinya oco a kale oñame yaye otembo yosi yomuenyo waye.

11, 12. (a) Upange upi Petulu a linga vokuenda kuteke? (b) Osimbu Yesu a kala oku longisa omanu, ovina vipi Petulu a sokolola?

¹¹ Petulu wa linga upange umue vokuenda kuteke. Ndaño va imba olonjanja vialua awanda avo vovava, ka va kuatele ombisi. Petulu wa lekisa ukũlĩhĩso luloño waye wosi, poku seteka oku imba owanda kolonepa viosi viociva oco a sange apa olõsi via kala oku nyañela. Kua kala apuluvi amue eye kumue lakamba vaye va yonguile oku iñila vovava a venga oco va mole endo liolõsi okuti, va li sengela vowanda. Ovisimĩlo ndevi, vi pondola oku vokiya esakalalo. Petulu ka tendele upange woku pipa ndocitalukilo. Upange waco owo wa enda oku u kuatisa oku tekula omanu va kala konjo yaye. Kuenje, wa enda kongongo okuti lacimue ambata. Ndaño okuti ka va kuatele ombisi, pole awanda a sesamẽlele oku a yelisa. Omo liaco, eci Yesu a pitĩla wa sanga okuti Petulu wa tokotelua lupange.

¹² Owiñi wa ñuala Yesu oku yevelela olondaka viosi a kala oku vangula. Omo okuti Yesu ka kuatele apa a talama, wa londa vowato wa Petulu kuenje, wa pinga oku u seyisila naito vokati kokalunga. Owiñi wa ponduile oku yeva olondaka via Yesu omo liocileñi covava, kuenje Yesu wa fetika oku longisa owiñi waco. Petulu wa yevelela lutate ndeci omanu vakuavo va kala kongongo va linga. Petulu ka kavele eci a yeva ovina Yesu a popia viatiamẽla Kusoma wa Suku okuti owo osapi yupange waye woku kunda. Oku kuama Kristu kupange woku kunda esapulo li nena elavoko komanu va kala vovikanjo viaco, esumũlũho limue linene! Anga hẽ oku ci linga, ceya oku u leluka? Petulu nda wa tekula ndati epata liaye? Citava okuti Petulu wa sokolola vali ekavo a yeva vuteke wa pita.—Luka 5:1-3.

13, 14. Ocikomo cipi Yesu a lingila Petulu, kuenda Petulu wa tambulula ndati?

¹³ Eci Yesu a mala oku vangula, wa sapuila Petulu hati: ‘Seyisila owato apa pa longa. Lowisi awanda ene oku kuata olõsi.’ Pole, Petulu wa kuata atatahãi. Eye wa popia hati: “A Cime cange, uteke wosi tua likavisa ño, lacimue tua kuata, puãi londaka yove ndowisa awanda.” Omo okuti vepuluvi liaco Petulu wa sukuile ale awanda, citava okuti ka yonguile vali oku a lowisa, momo kowola yaco, olõsi ka via kaile vali oku nyaña! Pole, wa linga ndeci Yesu o tuma, kuenje citava okuti wa payula akamba vaye va kala vowato ukuavo oco vo kuame.—Luka 5:4, 5.

¹⁴ Petulu wa limbuka okuti awanda a kala oku vomba locilemo. Kuenje, eci a nãla longusu owanda, wa lisalukako, momo wa mola ndomo endo liolõsi lia pupayala vowanda. Noke, wa payula alume va kala vowato ukuavo oco veye oku u kuatisa. Eci va pitĩla, va limbuka okuti owato umosi ka u tẽla oku ambata olõsi viaco, kuenje va yukisa awato avali. Pole, olõsi viaco via luile calua okuti awato avali a fetika oku vomba locilemo. Petulu wa komõha calua. Eye wa muile ale ovikomo Kristu a lingile onjanja yatete, pole, ocikomo caco co kuatisile lika eye kumue lepata liaye. Omo liaco, wa limbuka okuti, Yesu o kuete unene wokuti, olõsi vi fa vowanda! Petulu wa kuata usumba. Kuenje, wa kekama loku popia hati: “A Ñala, nunde, momo ndukuakandu.” Oco hẽ wa tẽla ndati oku kuama Ulume una wa talavaya lunene wa Suku lolonjila via litepa?—Tanga Luka 5:6-9.

15. Yesu wa longisa ndati Petulu oco ka ka kuate vali atatahãi lusumba?

¹⁵ Yesu wo tambulula lohenda hati: ‘Ku ka yokoke. Oku upisa cilo, o linga enyanga liomanu.’ (Luka 5:10, 11) Omo liaco, ka lia kaile vali epuluvi lioku kuata usumba latatahãi. Petulu ka kuatele esunga lioku kuata atatahãi a tiamẽla koku talavaya oco a tekule epata liaye, kuenda ka kuatelevo esunga lioku yeva usumba omo lioku hongua kuaye. Yesu wa kuata upange walua wa sukilile oku lingiwa okuti, wa laikele oku nenela omanu elavoko lioku kuata omuenyo ko pui kovaso yoloneke. Kuenje, Petulu wa vumba Suku ‘ukuakuecela akandu. (Isa. 55:7) Yehova weya oku tata epata lia Petulu, loku u kuatisa kupange woku kunda.—Mat. 6:33.

16. Petulu la Tiago kuenda Yoano va tambulula ndati elaleko lia Yesu, kuenda momo lie tu popela tuti va linga ocina ca velapo?

¹⁶ Petulu wa tambulula lonjanga, ndeci Tiago la Yoano va linga. ‘Eci veya kongongo lawato avo, va sia ovina viosi kuenje va kuama Yesu.’ (Luka 5:11) Petulu wa lekisa ekolelo ku Yesu kuenda ku Yehova una wa tumile Yesu. Eci oco ocina ca velapo a linga. Koloneke vilo, Akristão vana va siata oku yula atatahãi lusumba oco va litumbike koku vumba Suku, va kasi oku lekisa ekolelo. Lalimue eteke va ka kutisiwa osõi omo liekolelo va kuetele Yehova.—Osa. 22:4, 5.

17. Nye Petulu a ivaluka noke yanyamo avali tunde eci a lisanga la Yesu?

¹⁷ Noke lianyamo avali tunde eci Petulu a kũlĩha Yesu, wa kala oku pipa lowato Vokalunga ko Galilea vokuenda kuteke waco, ndomo ca lekisiwa kefetikilo liocipama cilo. Ka tua kũlĩhĩle ovina a kala oku sokolola. Pole, wa ivaluka ovina vialua! Eye wa mola ndomo Yesu a sakula ndatembo yaye, eci a lingila Ohundo Komunda, kuenda olonjanja vialua poku longisa loku linga ovikomo vinene. Ovina viaco via eca uvangi wokuti, eye Mesiya, Una wa Nõliwile la Yehova. Vokuenda kuotembo, atatahãi lohele Petulu a kuata, vieya oku tepuluka naito. Petulu wa nõliwile la Yesu oco a kale umue pokati kovapostolo vaye ekũi la vavali! Pole, Petulu handi ka yulile usumba latatahãi ndomo eya oku ci limbuka noke.

18, 19. (a) Lombolola ovina Petulu a mola Vokalunga ko Galilea. (b) Yesu wa tambulula ndati epingilo lia Petulu?

¹⁸ Kociteketeke okuti kowola yatatu poku tola kuongula, Petulu wa liwekapo oku tapula owato omo liekavo. Eye wa muila ocipãla ocina cimue cendela kilu liovava! Anga hẽ ocina caco efelefele liakimba anina omo liocinyi cosãi? Sio, momo ocina caco ca miũha kuenda ca pama. Kuenje, va limbuka okuti omunu wa kala oku endela kilu liovava! Eci a kala ocipepi lavo, va simĩle okuti, o va pitahãla. Pole, omo liusumba va kuata, va simĩle okuti ocinjoinjoi. Omunu waco wa va sapuila hati: ‘Ko ka kuati usumba. Ame, ko ka yokoki.’—Mat. 14:25-28.

¹⁹ Petulu wa popia hati: “A Ñala, nda ove muẽle, mañinye okuti njiya kokuove kilu liovava.” Petulu omo lioku komõha ocikomo caco, wa yonguile oku limbuka nda ekolelo liaye lia pama. Eye wa yonguile oku panga onepa kocikomo caco. Kuenje, Yesu wo vilikiya lohenda. Noke Petulu wa tunda vowato kuenda wa fetika oku endela kilu liakimba okalunga. Sokolola esanju a yeva poku liatela kilu liovava okuti ka vombi. Citava okuti osimbu a kala oku enda ku Yesu, wa komõhele calua. Pole, wa fetika oku kuata vali usumba.—Tanga Mateo 14:29.

20. (a) Petulu wa fetika ndati oku tiamisilile utima kovina vikuavo, kuenda nye ceyililako? (b) Ocina cipi Yesu a longisa ku Petulu?

²⁰ Petulu wa sukilile oku tulukila lika ku Yesu. Momo Yesu eye wa kala lunene wa Yehova una wa kuatisa Petulu oku endela kilu liovava. Yesu wa linga ocikomo caco omo liekolelo Petulu a lekisa kokuaye. Pole, Petulu ka tiamisilile utima kokuaye. Ulandu waco u popia hati: ‘Eci Petulu a mola ofela, wa kuata usumba.’ Eye wa fetika oku vanja kakimba a samõhaila vowato, lefelefele lia yelela lofela kuenje, wa kuata usumba walua. Pamue wa simĩle hati, o vomba kuenda o fila kosi yovava. Osimbu usumba waye wa livokiya, ekolelo liaye lia fetika oku tepuluka. Ulume una va lukile hati, ewe omo liutõi waye, wa fetika oku vomba vovava ndewe, momo ekolelo liaye lia pungua pungua ndakimba okalunga. Ndaño okuti Petulu wa loñolohele calua koku liteva, vepuluvi liaco ka kolelele vali kuloño waye. Omo liaco, wa kaluka hati: “A Ñala, mopele”! Yesu wolõla eka liaye, kuenje wo kuata. Osimbu handi va kala kilu liovava, wa longisa Petulu ocina cimue ci kuete esilivilo poku u sapuila hati: “Ukuekolelo litito, wa sumaila nye?”—Mat. 14:30, 31.

21. Momo lie atatahãi a kokela ohele, kuenda tu pondola ndati oku kuata utõi woku yula atatahãi?

²¹ Oku tukula ondaka yokuti ‘wa suma suma’ ca sunguluka! Atatahãi a kuete unene u nyõla. Nda tu kuete atatahãi, ekolelo lietu li hongua, kuenje li nyõleha. Omo liaco, tu sukila oku kuata utõi. Tu ci linga ndati? Poku tiamisila utima kovina via sunguluka. Nda tu tiamisila utima kovina vi koka usumba haivio vi sumuisa okuti vi tu tindula ku Yehova Lomõlaye, atatahãi etu a livokiya. Pole, nda tu imba ovaso ku Yehova, Komõlaye, kuenda kovina va kasi oku linga cilo, levi va ka lingila omanu tu sole, ka tu ecelela okuti atatahãi a nyõla ekolelo lietu.

22. Momo lie o simĩla hoti oku setukula ekolelo lia Petulu ci kuete esilivilo?

²² Osimbu Petulu a tiukila kumue la Yesu vowato, ehunguhungu liofela lia fetika oku tulumũha. Kuenje, okalunga ko Galilea ka tulumũha. Petulu lolondonge vikuavo va limbuka Yesu kuenje va popia vati: “Ocili, ove vumõla a Suku.” (Mat. 14:33) Osimbu kua kala oku ca, Petulu wa yeva esanju liocili. Eye wa yula atatahãi kuenda usumba. Pole, handi kua kala ovina vialua Petulu a sukilile oku linga oco a kale Ukristão umue wa pama ndewe, ndomo Yesu a ci popele. Eye wa yonguile oku amamako oku pamisa ekolelo liaye okuti ka liwekelepo oku ci linga. Ove hẽ o kuete onjongole ndeyi yaye? Nda wa setukula ekolelo lia Petulu, o ka kuata asumũlũho ka a pui.