Ni A Zwi Ḓivha?
Ndi mini zwe zwa vha zwi tshi itwa nga Vhayuda zwe zwa ita uri Yesu a sasaladze u ita muano?
MULAYO wa Mushe wo vha u tshi tendela u ita muano. Naho zwo ralo, u ana zwo vha zwo ḓowelea misini ya Yesu nahone ho vha hu na nḓowelo ya u sokou ita muano kha zwithu zwiṅwe na zwiṅwe. Yeneyi nḓowelo yo vha i tshi itelwa u khwaṱhisedza mafhungo, fhedzi Yesu o zwi sasaladza luvhili. Nṱhani hazwo, o funza a ri: “Itani uri ‘ee’ yaṋu i vhe ee, ‘hai’ yaṋu i vhe hai.”—Mat. 5:33-37; 23:16-22.
U ya nga bugu Theological Dictionary of the New Testament, bugu ya mulayo wa Talmud i ri thusa u vhona nḓila ye zwa vha zwo ḓowelea ngayo kha Vhayuda u ita muano kana u ana uri zwine vha khou zwi amba ndi ngoho. Zwenezwo zwo itiswa ngauri Talmud yo ṱalutshedza nga vhuḓalo uri ndi muano ufhio we wa vha u tshi vhofha na we wa vha u tshi nga vunḓwa.
Ho vha hu si Yesu fhedzi we a vha a tshi hanedzana na u shumiswa luvhi ha muano. Sa tsumbo, muḓivhazwakale wa Muyuda ane a pfi Flavius Josephus, o amba zwi tevhelaho nga ha tshigwada tsha Vhayuda: “Tsho vha tshi tshi iledza u semana, tsho vha tshi tshi zwi dzhia zwi zwivhi u fhira u zwifha ngauri tsho vha tshi tshi humbula uri arali muthu a ita muano uri vhaṅwe vha mu tende, o vha a tshi dzhiiwa sa muthu ane a khou zwifha.” Bugu ya Jewish apocryphal ine ya ḓivhiwa sa Wisdom of Sirach kana Ecclesiasticus, (23:11) i ri: “Muthu ane a semana ha na mulayo.” Nga zwenezwo, Yesu o sasaladza u ita muano kha zwithu zwi si zwa ndeme. Arali ri tshi amba ngoho tshifhinga tshoṱhe, a huna ṱhoḓea ya u ita muano u itela uri vhathu vha ri tende.