Tshisusu tshi ṱoḓa ḓuvha uri tshi kone u dudedza misipha yatsho uri tshi kone u fhufha. Fhedzi musi hu na makole tshisusu tsha cabbage white tshi a kona u dudedza misipha yatsho nga u ṱavhanya nahone tsha kona u ṱavhanya u fhufha phanḓa ha zwiṅwe. Tshi thuswa nga mini?

 Humbulani nga ha hezwi: Mifuda minzhi ya zwisusu i vha yo dzula ḓuvhani yo tsitsa maphapha kana yo a ṱharamudza musi i sa athu fhufha. Fhedzi tshisusu tsha cabbage white tshi imisa maphapha a vhumba V. Vhaṱoḓisisi vho wana uri wonoyu mufuda wa tshisusu u tea u imisa maphapha a nge V uri tshi kone u dudedza misipha yatsho. Musi tsho imisa phapha, ḓuvha ḽi a kona u dudedza misipha yatsho nga ho livhaho nahone tsha kona u lugela u fhufha nga u ṱavhanya.

 Vhaṱoḓisisi vha University of Exeter ya ngei England, vho ita ṱhoḓisiso u itela u vhona arali vha tshi nga ita solar panel vha tshi edzisa nḓila ine tshenetshi tshisusu tsha ima ngayo. Nga u ita zwenezwi, vho wana uri i a kona u wana maanḓa o engedzeaho nga phesenthe dzi ṱoḓaho u vha 50.

 Vhaṱoḓisisi vho ṱhogomela na uri phapha dza tshenetshi tshisusu dzi a penya vhukuma. Vho kona u ita solar panel dzi sa lemeli dzi shumaho zwavhuḓi nga nṱhani ha u edzisa nḓila ine tshenetshi tshisusu tsha imisa ngayo phapha dzatsho na nḓila ine phapha dzatsho dza penya ngayo. Zwenezwi zwo ita uri Muphurofesa Richard Constant ane a vha muraḓo wa tshigwada tsha vhenevho vhaṱoḓisisi a ambe uri tshenetshi tshisusu tshi tou vha “makone wa u wana maanḓa kha ḓuvha.”

 Inwi ni zwi vhona hani? Nḓila ine tshenetshi tshisusu tsha imisa ngayo phapha uri dzi nge V zwo sokou itea kana tsho tou sikiwa?