“Usahay nakukontrol ko an akon dila, pero may mga panahon nga baga hin waray ha akon hunahuna an akon ginyiyinakan!”​—James.

 “Kon ginkukulba ako, diri ko na ginhuhunahuna an akon ginyayakan, ngan kon relaks ako damu an akon ginyiyinakan. Salit pirme ako nagsasayop.”​—Marie.

 An Biblia nasiring: “An dila usa . . . nga kalayo” ngan ‘gutiay [gud la] nga kalayo an ginkikinahanglan basi makapalarab hin haluag nga kagurangan!’ (Santiago 3:5, 6) Agsob ka ba magkaproblema tungod han imo ginyayakan? Kon amo, mabubuligan ka hini nga artikulo.

•  Kay ano nga sayop an akon nayayakan?

•  Pagkontrol ha dila

•  An ginsisiring han iba nga batan-on

 Pagin diri perpekto. An Biblia nasiring: “Kita ngatanan nahipapakdol hin damu ka beses. Kon may bisan hin-o nga diri nahipapakdol ha pulong, perpekto hiya nga tawo.” (Santiago 3:2) Tungod kay diri kita perpekto, masayon la kita mahipakulob kon naglalakat kita ngan masayon la liwat kita magsayop kon nagyayakan kita.

 “Tungod kay diri perpekto an akon hunahuna ngan dila, imposible gud nga makontrol ko ini ha perpekto nga paagi.”​—Anna.

 Damu hinduro nga yakan. An Biblia nasiring: “Kon damu an mga pulong, diri malilikyan an pakasayop.” (Proberbios 10:19) An tawo nga turaban​—ngan haros diri namamati—​mas daku an posibilidad nga makasakit ha iba pinaagi ha pakayakan hin diri maopay.

 “An pinakabaltok nga tawo ha usa nga kwarto diri amo adton nagyiyinakan ha ngatanan nga panahon. Hi Jesus an pinakabaltok nga nabuhi ha tuna, pero may mga panahon nga hilom la hiya.”​—Julia.

 Pagin sarkastiko. An Biblia nasiring: “An mga pulong nga diri ginhuhunahuna pariho han mga buno hin espada.” (Proberbios 12:18) An usa nga ehemplo han mga pulong nga diri ginhuhunahuna amo an sarkastiko nga panyakan​—masakit nga mga pulong basi minuson an iba. An mga tawo nga sarkastiko mahimo sumiring, “Joke ko la adto!” Pero diri pataraw-an an pagpakaalo ha iba. Ginsasagdonan kita han Biblia nga bayaan an “nakakadaot nga panyakan, sugad man an ngatanan nga karaotan.”​—Efeso 4:31.

 “Kalog ako ngan mahilig magpatawa​—mga kalidad nga nagriresulta ha pagin sarkastiko, nga tungod hito agsob ako magkaproblema.”​—Oksana.

 Bangin diri masayon an pagkontrol ha imo dila, pero makakabulig an mga prinsipyo ha Biblia. Pananglitan, tagda an masunod.

 “Pakiistorya ha iyo kalugaringon nga kasingkasing, . . . ngan pagpabilin nga hilom.”​—Salmo 4:4.

 Usahay an pinakamaopay buhaton amo an diri pagbaton. “An akon inaabat kon nasisina ako mahimo magbag-o,” siring han batan-on nga hi Laura. “Kon kalmado na ako, nagpapasalamat ako nga waray ko mayakan an karuyag ko iyakan.” An paghilom bisan pipira la ka segundo makakabulig nga diri ka makayakan hin sayop.

 “Diri ba an talinga nag-uusisa hin mga pulong sugad la nga an dila natilaw hin pagkaon?”​—Job 12:11.

 Basi diri ka magbasol ha urhi, antes ka magyakan hunahunaa anay an masunod nga mga pakiana:

•   Tinuod ba ito? Maopay ba ito pamation? Kinahanglan ba ito?​—Roma 14:19.

•   Ano an akon aabaton kon ako an pagyaknan hito?​—Mateo 7:12.

•   Magpapakita ba ito hin respeto ha opinyon han iba?​—Roma 12:10.

•   Yana ba an husto nga panahon nga iyakan ko ito?​—Eclesiastes 3:7.

 “May pagkamapainubsanon nga iyo tagdon an iba nga labaw ha iyo.”​—Filipos 2:3.

 Mabubuligan ka hito nga sagdon nga magkaada husto nga panhunahuna ha iba, nga mabulig naman nga makontrol mo an imo dila ngan maghunahuna anay antes magyakan. Bisan kon urhi na ngan nakayakan ka na hin masakit nga mga pulong, an pagkamapainubsanon mabulig ha imo nga mangaro hin pasaylo, ngan buhaton dayon ito! (Mateo 5:23, 24) Katapos, magin determinado nga kontrolon na gud an imo dila.