Sais anyos hi Dami han mamatay an iya tatay tungod han aneurysm. Noybe anyos hi Derrick han mamatay an iya tatay tungod han sakit ha kasingkasing. Ngan syete anyos hi Jeannie han mamatay an iya nanay katapos hin usa ka tuig nga pag-antos hin kanser ha obaryo. *

Inin tulo nga batan-on namatayan han ira hinigugma ha temprano nga pangidaron. Nahitabo na ba liwat ito ha imo? Kon oo, ini nga artikulo mabulig ha imo ha pag-atubang han imo sitwasyon. * Kondi, hisgotan anay naton an pipira nga kamatuoran mahitungod ha pagtaguminatay.

Damu an paagi ha pagtaguminatay. Karuyag sidngon, an paagi han imo pagpahayag hin kasakit bangin diri pariho ha iba. “Waray simple nga surundon o mga balaud nga kinahanglan buhaton basi la malamposan an pagtaguminatay,” siring han libro nga Helping Teens Cope With Death. An importante, diri mo sobra nga ginpupugngan an imo duro nga kasubo. Kay ano? Tungod kay . . .

An pagpinugong han duro nga kasubo mahimo makadaot. Hi Jeannie, nga gin-unabi ha tinikangan, nagsiring: “Kahuna ko kinahanglan ko magin marig-on para ha akon manghod, salit gintago ko an akon emosyon. Bisan yana, ginpupugngan ko an sakit nga akon inaabat, ngan diri ito maopay ha kahimsog.”

Nauyon hito an mga eksperto. “An mga pagbati nga ginninigar o gintatago diri magpapabilin nga nakatago,” siring han libro nga The Grieving Teen. “Nakikita ito ha panahon nga diri mo ginlalaoman pinaagi ha pagbuto han imo emosyon o pagkaada sakit.” An ginpipinugngan nga kasubo mahimo liwat magresulta ha pag-abuso ha de-alkohol nga irimnon o droga basi diri maabat an kasakit.

An pagtaguminatay mahimo mag-upod hin diri maintindihan nga mga emosyon. Pananglitan, an iba nasisina ha namatay tungod kay pag-abat nira “ginbayaan” hira hito. An iba ginbabasol an Dios ngan naghuhunahuna nga iya unta ginpugngan an kamatayon. Damu han nagtataguminatay an nakukonsensya ha ira nabuhat o nayakan ha namatay tungod kay diri na nira ito mababawi.

Matin-aw, an pagtaguminatay mahimo magin komplikado. Ano an imo mahimo buhaton basi maliaw ka ngan mabuligan nga makapadayon?

Pakiistorya ha iba. Bangin maaghat ka nga ibulag an imo kalugaringon durante hinin makuri nga panahon. Kondi an pagsumat han imo inaabat ha usa nga kapamilya o sangkay makakabulig ha imo nga makontrol an imo emosyon ngan diri mabug-atan han trahedya.​​—Prinsipyo ha Biblia: Proberbios 18:24.

Isurat an imo inaabat. Isurat an bisan ano mahitungod ha imo kag-anak nga namatay. Pananglitan, ano an imo diri gud mangangalimtan ha iya? Isurat an iya mag-opay nga kalidad. Hain hito an imo karuyag subaron?

Kon nabubug-atan ka hin negatibo nga mga pagbati​—pananglitan, kon pirme mo nahuhunahuna an imo diri maopay nga nayakan ha imo kag-anak antes hiya mamatay—​isurat an imo inaabat ngan an hinungdan hito. Pananglitan, “Nakukonsensya ako tungod kay nagbatonay kami ni Papa antes hiya mamatay.”

Katapos, usisaha an makatadunganon nga hinungdan han imo inaabat. “Diri mo mababasol an imo kalugaringon nga diri ka maaram nga waray ka na gud ngay-an higayon ha pangaro hin pasaylo,” siring han The Grieving Teen. “An pagsiring nga diri na gud la magyakan o magbuhat hin bisan ano tungod la kay bangin pagbasolan ito ha tidaraon, diri gud reyalistiko.”​—Prinsipyo ha Biblia: Job 10:1.

Atamana an imo kalugaringon. Magkaada igo nga pahuway, ehersisyo, ngan husto nga nutrisyon. Kon waray ka gana ha pagkaon, magkaada pipira nga masustansya nga isnak imbes han tulo ka beses nga pagkaon ha usa ka adlaw tubtob nga bumalik an imo gana. Ayaw pagaana an imo kasubo pinaagi ha pagkinaon hin tsitseriya o pag-ininom kay makakapagrabe la lugod ito han sitwasyon.

Pakiistorya ha Dios pinaagi ha pag-ampo. An Biblia nasiring: “Ibutang an imo dinara ha bawbaw ni Jehova, ngan ikaw iya kabubuligan.” (Salmos 55:22) An pag-ampo diri la nagpapagaan han inaabat. Tinuod ito nga komunikasyon ha Dios “nga nagliliaw ha aton ha ngatanan nga kasakitan.”​—2 Corinto 1:3, 4.

An usa nga ginagamit han Dios ha pagliaw hadton nagtataguminatay amo an iya Pulong, an Biblia. Kay ano nga diri usisahon an igintututdo hito mahitungod ha tinuod nga kahimtang han mga patay ngan an paglaom han pagkabanhaw? *​—Prinsipyo ha Biblia: Salmo 94:19, Maupay nga Sumat.