1. He koʼe ʼe maʼuhiga te tui? (Vakaʼi te ʼuluaki pāki.)

NEʼE kua ke fai koa kia koe te fehuʼi ʼaeni: “ ʼE haofaki anai koa au e Sehova ʼi te mamahi lahi?” Neʼe ui e te apositolo ko Paulo ko te tahi kalitate maʼuhiga ʼe feala ke haofaki ai tatou, ko te tui. Neʼe ina ui fenei: “Hala mo te tui, e mole feala ke lelei he tahi ki te Atua.” (Hepeleo 11:6) ʼE lagi mata faigafua kia tatou kaʼe ʼi tona fakahagatonu “e mole mau te tui e te tagata fuli.” (2 Tesalonika 3:2) ʼE tokoni mai te ʼu vaega Tohi-Tapu ʼaeni ʼe lua ke tou mahino ai ʼe maʼuhiga ke tou fakamalohiʼi tatatou tui.

2, 3. (1) He koʼe ʼe maʼuhiga tatatou tui? (2) Kotea ʼae ka tou vakaʼi anai?

² Neʼe talanoa ia te apositolo ko Petelo ʼo ʼuhiga mo te “ahiahii” ʼo te tui. (Lau ia 1 Petelo 1:7.) ʼI te kua ovi mai ʼo te mamahi lahi, ʼe tou fia fakatahi “kia natou ʼae ʼe tui ki te haofaki ʼo te maʼuli.” (Hepeleo 10:39, MN) Koia ʼae ʼe tonu ai ke tou gaue kinakina ke malohi tatatou tui. Koteʼuhi ʼe tou fia fakatahi kia natou ʼae ka fakapale anai moka ha mai ia Sesu Kilisito, totatou Hau. Koia, ʼe feala ke tou hage ko te tagata ʼae neʼe ina kole mamahi kia Sesu he tui ʼe lahi age, ʼo tou ui fenei: “Ke ke tokoni mai ʼi te faʼahi ʼae ʼe ʼaoga ai ke au maʼu te tui.” (Maleko 9:24, MN) Peʼe ke tou hage ko te kau apositolo, ʼo feala ke tou toe ui fenei: “Foaki mai kia matou he tui ʼe lahi age.”—Luka 17:5, MN.

³ ʼI te alatike ʼaeni, ʼe tou vakaʼi anai ia te ʼu fehuʼi ʼaeni: ʼE tou  fakamalohiʼi feafeaʼi tatatou tui? ʼE tou fakaha feafeaʼi ʼe malohi tatatou tui? Pea he koʼe ʼe tou tui papau ʼe tali mai anai te ʼAtua moka tou kole he tui ke lahi age?

4. Ko te ʼu faʼifaʼitaki fea ʼe feala ai ke ina uga tatou ke tou fakamalohiʼi tatatou tui?

⁴ ʼE maʼuhiga tatatou tui, koia ʼae neʼe foaki mai ai e Sehova ʼi te Tohi-Tapu te ʼu faʼifaʼitaki ʼo ni tagata mo ni fafine neʼe tui. Neʼe tohi te ʼu faʼifaʼitaki ʼaia moʼo ‘akoʼi ʼo tatou.’ (Loma 15:4) ʼE feala ki te ʼu faʼifaʼitaki ʼo Apalahamo, mo Sala, mo Isaake, mo Sakopo, mo Moisese, mo Laape, mo Seteone, mo Palake pea mo ʼihi atu, ke ina uga tatou ke tou fakamalohiʼi tatatou tui. (Hepeleo 11:32-35) Pea ʼo hilifaki ki te ʼu faʼifaʼitaki ʼo te temi muʼa, ʼe tou toe maʼu ia te ʼu faʼifaʼitaki lelei ʼo te tui ʼi ʼotatou tehina mo tuagaʼane ia ʼaho nei. * (Vakaʼi te kiʼi nota.)

5. Neʼe fakaha feafeaʼi e Elia ko tana tui kia Sehova ʼe malohi? Pea kotea ia te fehuʼi ʼe tonu ke tou fai?

⁵ ʼE tuku mai ʼi te Tohi-Tapu ia te faʼifaʼitaki lelei ʼo te polofeta ko Elia. ʼI tau fakakaukauʼi ia te faʼifaʼitaki ʼaia, ʼe ke tokagaʼi ai te ʼu aluʼaga ʼaeni ʼe nima ʼae neʼe fakaha ai e Elia te malohi ʼo tana tui ʼae kia Sehova. ʼUluaki, ʼi te temi ʼae neʼe ui ai e Elia ki te Hau ko Akapo ʼe fakato anai he taʼi laʼa, neʼe ina ui fenei ʼaki he tui malohi: “E mauli [ia Sehova], te Atua o Iselaele, ae e au tauhi ki ai! E mole toe to anai he ua pee ko he hahau i te u tau aeni.” (1 Hau 17:1) Lua, neʼe tui papau ia Elia ʼe foaki age anai e Sehova kia ia pea mo ʼihi, ia te ʼu meʼa ʼae neʼe ʼaoga kia natou lolotoga te taʼi laʼa. (1 Hau 17:4, 5, 13, 14) Tolu, neʼe toe falala ia Elia ʼe fakatuʼuake anai e Sehova ia te kiʼi tama ʼa te fafine finetaka. (1 Hau 17:21) Fa, neʼe mole lotolotolua ʼo ʼuhiga mo te afi ʼa Sehova ʼae ka ina tutu anai tana sakilifisio ʼi te Moʼuga ʼo Kalemelo. (1 Hau 18:24, 37) Pea nima, ʼi muʼa ʼo te to ʼo te ʼua, neʼe ui fenei e Elia kia Akapo mo he loto falala: “Hake, o kai mo inu; koteuhi e au logo ki te logoaa a te ua.” (1 Hau 18:41) Koia, hili tatatou vakaʼi te ʼu aluʼaga ʼaia, ʼe feala ke tou fai te fehuʼi ʼaeni: “ ʼE malohi koa taku tui ohage ko Elia?”

6. Kotea ʼae ʼe tonu ke tou kole kia Sehova moʼo fakamalohiʼi tatatou tui?

⁶ ʼE mole feala ke tou fakamalohiʼi e tatou totonu ia tatatou tui. Kaʼe, ʼe tonu ke tou kole ki te ʼAtua ia tona laumalie maʼoniʼoni. Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi ʼe kau ia te tui ki te fua ʼo te laumalie maʼoniʼoni. (Kalate 5:22, MN) ʼE tou aga fakapotopoto anai moka tou mulimuli ki te tokoni ʼa Sesu ke tou kole ke tou maʼu lahi te laumalie maʼoniʼoni. Neʼe fakapapauʼi e Sesu ʼe foaki anai e Sehova “te Laumalie Maonioni kia natou ae e natou kole age kia ia.”—Luka 11:13.

7. Fakamahino pe ʼe tou taupau feafeaʼi ke malohi tatatou tui.

 ⁷ ʼI tatatou kua maʼu he tui ʼe malohi, ʼe tonu ke tou taupau te faʼahi ʼaia. ʼE feala ke tou fakatatau ia tatatou tui ki he afi. Ka tou kamata tafu he afi, ʼe feala ke ulo lahi. Kaʼe, kapau ʼe mole tou hokohokoʼi te afi, ʼe mole toe kakaha anai pea ʼe feala ke mate. Kaʼe, kapau ʼe tou haga hokohokoʼi te afi, ʼe feala ke haga ulo lahi ai. ʼO toe feia pe mo tatatou tui. Kapau ʼe tou haga lau mo ako te Folafola ʼa Te ʼAtua ʼi te ʼaho fuli, ʼe tuputupu anai totatou ʼofa ki te Tohi-Tapu pea mo Sehova. Pea ʼe tou taupau malohi anai tatatou tui.

8. Kotea ʼae ʼe tokoni atu anai ke ke taupau ke malohi tau tui?

⁸ ʼE mole tonu ke ke nofo ʼaki pe te ʼu meʼa ʼae neʼe kua ke ako ʼi muʼa ʼo tau papitema. (Hepeleo 6:1, 2, MN) Ohage la, ka ke haga ako ia te ʼu lea fakapolofeta ʼae neʼe kua hoko, ʼe tokoni atu anai te faʼahi ʼaia ke ke taupau ke malohi tau tui. Pea ʼe feala ke ke toe fakaʼaogaʼi te Folafola ʼa te ʼAtua moʼo vakavakaʼi pe ʼe malohi moʼoni tau tui.—Lau ia Sakopo 1:25; 2:24, 26.

9, 10. ʼE fakamalohiʼi feafeaʼi tatatou tui ʼaki (1) he ʼu kaumeʼa lelei? (2) te ʼu fono (3) te faifakamafola?

⁹ Neʼe ui e te apositolo ko Paulo ʼe feala ki te kau Kilisitiano ke natou ‘fefakalotomalohiʼaki, ʼo tahi lotomalohi ʼi te tui ʼa he tahi age.’ (Loma 1:12) Kotea tona fakaʼuhiga? Ka tou fakatahi mo ʼotatou tehina mo tuagaʼane, ʼe feala ke tou fefakamalohiʼaki ai tatatou tui. ʼE moʼoni tafitō ia te faʼahi ʼaia moka tou fakatahi mo natou ʼae neʼe “ahiahii” tanatou tui. (Sakopo 1:3) Ko te ʼu fakakaugā ʼae ʼe kovi ʼe ina maumauʼi tatatou tui kaʼe ko te ʼu fakakaugā lelei ʼe ina fakamalohiʼi tatatou tui. (1 Kolinito 15:33) Koia ʼae ʼe fakalotomalohiʼi ai tatou ke tou kau tuʼumaʼu ki te ʼu fono. Koteʼuhi ʼe feala ke tou haga “fetokoniaki ia tatou.” (Lau ia Hepeleo 10:24, 25.) Pea tahi ʼae faʼahi, ko te ʼu tokoni ʼae ʼe tou maʼu ʼi ʼatatou fono ʼe ina fakamalohiʼi tatatou tui. ʼE ui ʼi te Tohi-Tapu “e hau . . . te tui mai te mea e logo ki ai.” (Loma 10:17) Koia, ke ke fai te fehuʼi ʼaeni: “ ʼE ko haku agamahani koa ia te kau tuʼumaʼu ki te ʼu fono?”

¹⁰ ʼE tou toe fakamalohiʼi tatatou tui mo kapau ʼe tou fakamafola mo akoʼi te logo lelei ʼo te Tohi-Tapu ki te hahaʼi. Ohage ko te ʼu ʼuluaki Kilisitiano, ʼe tou falala kia Sehova pea mo palalau ʼaki he lototoʼa ʼi he aluʼaga pe ʼe feala ke hoko.—Gaue 4:17-20; 13:46.

11. He koʼe neʼe malohi te tui ʼa Kalepe mo Sosue? Pea ʼe tou faʼifaʼitakiʼi feafeaʼi ia naua?

¹¹ ʼE tuputupu anai tatatou tui kia Sehova moka tou sisio ʼe tokoni mai pea mo tali ki ʼatatou faikole. Neʼe hoko te aluʼaga ʼaia kia Kalepe mo Sosue. Neʼe nā fakaha tanā tui kia Sehova ʼi tanā olo ʼo vakavakaʼi te Kele ʼo Te Fakapapau. ʼAki te temi, neʼe liliu tanā tui ʼo malohi ʼi te lakaga fuli pe ʼae neʼe nā sisio ai ki te tokoni ʼa Sehova kia naua. Neʼe ui fenei e Sosue ki te kau Iselaele mo he lototoʼa: “E mole pe he folafola e tahi i te u folafola lelei ae nee fai kia koutou e [Sehova], tokotou Atua, nee mole hona fua.” Pea ki muli age, neʼe ina ui fenei: “I te aho  nei, ke kotou . . . [manavasiʼi kia Sehova] pea koutou tauhi kia ia i tokotou loto katoa mo he loto agatonu.” Neʼe ina hoko atu fenei: “Ko au mo toku famili, e matou tauhi anai kia [Sehova].” (Sosue 23:14; 24:14, 15) Ka tou falala kia Sehova pea mo sisio ki tana tokoni kia tatou takitokotahi, ʼe liliu anai tatatou tui ʼo malohi.—Pesalemo 34:9.

12. ʼE tou fakaha feafeaʼi ʼe tou maʼu he tui ʼe malohi?

¹² ʼE tou fakaha feafeaʼi ʼe tou maʼu he tui ʼe malohi? Neʼe ui fenei e te tisipulo ko Sakopo: “E au fakaha atu anai kia koe taku tui i aku gaue.” (Sakopo 2:18) ʼE ha ʼi ʼatatou gaue ʼe tou maʼu he tui ʼe malohi. Tou vakaʼi pe ʼe tou fakaha feafeaʼi te faʼahi ʼaia.

13. ʼE tou fakaha feafeaʼi tatatou tui?

¹³ Ko te faifakamafola ʼe ko he aluʼaga ʼe lelei ke tou fakaha ai tatatou tui. Kotea tona tupuʼaga? Koteʼuhi moka tou faifakamafola, ʼe tou fakaha ai ʼe tou tui kua ovi mai te fakaʼosi pea “’e mole tauhala anai ia.” (Hapakuke 2:3, MN) Ke tou iloʼi pe ʼe malohi tatatou tui, ʼe feala ke tou fai kia tatou te ʼu fehuʼi ʼaeni: ‘ ʼE maʼuhiga koa kia au te faifakamafola? ʼE au fai koa ia meʼa fuli ke au palalau ai ki ʼihi ʼo ʼuhiga mo te ʼAtua? ʼE au faiga koa ke lahi age taku tauhi ʼae kia Sehova?’ (2 Kolinito 13:5) Koia, tou fakaha ʼe malohi tatatou tui ʼaki tatatou “tala ki te kaugā malie te haofaki,” ko tona fakaʼuhiga ke tou fakamafola te logo lelei.—Lau ia Loma 10:10. * (Vakaʼi te kiʼi nota.)

14, 15. (1) ʼE tou lava fakaha feafeaʼi tatatou tui ʼi totatou maʼuli ʼae ʼi te ʼaho fuli? (2) Fakamatala he aluʼaga ʼe ha ai te malohi ʼo te tui ʼi ʼatatou gaue.

¹⁴ ʼE tou toe fakaha tatatou tui ʼae kia Sehova ʼaki tatatou katakiʼi te ʼu fihifihia ʼo te maʼuli ʼi te malama ʼaeni. Kapau ʼe tou mahahaki, mo lotovaivai, mo lotomamahi,  mo masisiva peʼe ko he tahi atu ʼu faigataʼaia, ʼe tonu ke tou tui ʼe tokoni mai anai ia Sehova pea mo Sesu “’i tona temi totonu.” (Hepeleo 4:16, MN) ʼE tou fakaha tatatou tui kia Sehova mo kapau ʼe tou kole kia te ia tana tokoni. Neʼe ui e Sesu ʼe feala ke tou kole kia Sehova ke ina foaki mai te “pane o te aho taki tahi.” (Luka 11:3) Ko te ʼu hisitolia ʼo te Tohi-Tapu, ʼe ina fakamoʼoni mai ai ʼe feala kia Sehova ke ina foaki mai te ʼu meʼa ʼae ʼe ʼaoga kia tatou. Ohage la, ko te faʼifaʼitaki ʼo Elia. Neʼe foaki e Sehova kia ia te meʼa kai mo te vai lolotoga te taʼi laʼa ʼi Iselaele. ʼE ui fenei ʼi te Tohi-Tapu: “Nee aumai leva e te u kolopo kia ia he pane mo he kanoi manu i te uhu, pea mo he pane mo he kanoi manu i te afiafi, pea nee ina inu leva te vai o te liua.” (1 Hau 17:3-6) Koia, ʼe tou tui ai ʼe toe foaki mai anai e Sehova ia te meʼa ʼae ʼe ʼaoga kia tatou.

¹⁵ ʼE tou falala ʼe tou foaki anai te ʼu meʼa ʼae ʼe ʼaoga ki totatou famili mo kapau ʼe tou maʼuliʼi te ʼu pelesepeto ʼo te Tohi-Tapu. Ko Rebecca, ko te tuagaʼane kua ʼohoana pea ʼe maʼuli ʼi Asia. ʼE ina fakamahino pe neʼe ina maʼuliʼi feafeaʼi mo tona famili ia te pelesepeto ʼo Mateo 6:33 pea mo Taaga Lea 10:4. ʼE ina ui ko te gaue ʼo tona ʼohoana neʼe fakatupu tuʼutamaki ki tanatou felogoʼi mo Sehova. Koia ʼae neʼe mavae ai tona ʼohoana ʼi tana gaue, kaʼe neʼe ko ʼanā fanau ʼe toko fa neʼe tonu ke nā taupau. Koia ʼae neʼe natou kamata fakatau ai te ʼu meʼa kai. Pea neʼe natou maʼu tuʼumaʼu ai tanatou foʼi  falā ki te ʼu meʼa ʼae ʼe ʼaoga moʼo taupau ʼo te famili. ʼE ui fenei e Rebecca: “Neʼe matou logoʼi neʼe mole liakī matou e Sehova ʼi he temi. Neʼe mole matou hala mo meʼa kai ʼi he temi.” Neʼe kua hoko koa kia koe he aluʼaga feia neʼe malohi ai tau tui?

16. Kotea ʼae ka hoko anai mo kapau ʼe tou falala ki te ʼAtua?

¹⁶ ʼE mole tou lotolotolua anai ʼi he temi mo kapau ʼe tou mulimuli ki te takitaki ʼa Sehova, koteʼuhi ʼe tokoni mai anai. Neʼe fakaʼaogaʼi e Paulo ia te ʼu palalau ʼa Hapakuke ʼi tana ui fenei: “E mauli anai te tagata faitotonu aki te tui.” (Kalate 3:11; Hapakuke 2:4) Koia ʼae ʼe tonu ai ke tou maʼu he tui malohi kia Ia ʼae ʼe tokoni moʼoni mai kia tatou. ʼE fakamanatuʼi mai e Paulo ko te ʼAtua “ae e ina fealagia te fakahoko o lahi maumau age i te u mea fuli e tou kole pee tou manatu ki ai, aki te malohi ae e gaue ia tatou.” (Efeso 3:20) Ko te ʼu kaugana ʼa Sehova ʼe natou fai ia meʼa fuli ʼe natou lavaʼi moʼo fai te finegalo ʼo te ʼAtua. Kaʼe, ʼe natou toe mahino foki ʼe ʼi ai ʼonatou tuʼakoi. Koia, ʼe tou falala anai ʼe nofo te ʼAtua mo tatou pea mo ina tapuakinaʼi ʼatatou faiga fuli.

17. (1) Neʼe tali feafeaʼi ia Sesu ki ʼana apositolo? (2) He koʼe ʼe tou tui papau ʼe tali anai e Sehova ki ʼatatou kole?

¹⁷ ʼAki ia te ʼu faʼahi ʼae neʼe tou vakaʼi, kua tou mahino ai ki te faʼahi ʼae neʼe logoʼi e te kau apositolo ʼi tanatou kole fenei kia Sesu: “Foaki mai kia matou he tui ʼe lahi age.” (Luka 17:5, MN) Neʼe tali ia Sesu ki ʼana apositolo ʼi hona aluʼaga makehe ʼi te Penikosite ʼo te taʼu 33 H.T.S. * (Vakaʼi te kiʼi nota.) ʼI te temi ʼaia, neʼe natou tali ai te laumalie maʼoniʼoni pea neʼe natou mahino loloto ai ki te fakatuʼutuʼu ʼa te ʼAtua. Ko te faʼahi ʼaia neʼe ina fakamalohiʼi ai tanatou tui. Neʼe kotea tona fua? Neʼe kamata ai he toe gaue faifakamafola neʼe mole heʼeki hoko ʼi te temi ʼaia. (Kolose 1:23) ʼE tou tui papau koa ʼe tali anai ʼatatou kole ʼae ke tou maʼu he tui ʼe lahi age? ʼE fakapapauʼi mai e Sehova ʼe feala ke tou maʼu te tui ʼaia mo kapau “e tou kole he mea o mulimuli ki tona finegalo.”—1 Soane 5:14.

18. ʼE tapuakinaʼi feafeaʼi e Sehova ia natou ʼae ʼe natou fakamalohiʼi tanatou tui?

¹⁸ ʼE mahino ia, kapau ʼe tou falala katoa kia Sehova, ʼe fiafia anai ʼo ʼuhiga mo tatou. Kapau ʼe tou kole kia Sehova ke tou maʼu he tui ʼe lahi age, ʼe tali anai ki ʼatatou faikole. ʼE liliu anai tatatou tui ʼo malohi. Pea ʼe tou tuha anai mo “te puleaga o te Atua.”—2 Tesalonika 1:3, 5.