დუნაპირებ ქიანას ებრაელეფშო წანა იჭყაფუდ ხონუა დო თასუაშ პერიოდის. თენა ჩქინობრა კალენდარით უხვადუდ სექტემბერ-ოქტომბერიშ თუთას.

თუთაშ კალენდარით წანა, ნამუთ 12 თუთაშე შითმოდირთუდ (თითოულ თუთას 29 ვარდა 30 დღა რდჷ), ნაკლებ გიშეშ, ვინემ ჩხანაშ კალენდარიშ წანა. თე ჟირ კალენდარ ართიანს ქუმუხვამილუესკონ, შხვადოშხვანერ მეთოდის გიმირინუანდეს. მაგალთო, თეშო წარმოწანას მუსხირენ დღას ვარდა ართ თუთას მიშუძინანდეს, ნამდგას შილებე წანაშ ბოლოს ორთუდესკო.

მოსეშ დროს ღორონთიქ მუშ ხალხის უწუ, ნამდა „წმინდა წანა“ აბიბიშ, ნისანიშ, თუთას ოკო დიჭყესკო. თენა გიშულირიშ პერიოდის უხვადუდ (გამ. 12:2; 13:4). დღესასწაულშა, ნამუთ თე თუთას იტარებუდ, ქერიშ მოსავალიშ ეჭოფუა ხოლო მიშეშ (გამ. 23:15, 16).

ისტორიკოს ემილ ჰიურერ მუშ წიგნის ჭარუნს: „მარტივ პრინციპ უღდეს თიშ გინაჭყვიდირალო, მიშუძინესკო დო ვარ წარმოწანას თუთა. პასექიშ დღესასწაულქ ირო გიშულირს, გოფშა თუთაშ პერიოდის, ნისანიშ თუთას (14 ნისანი) ოკო იჸუკო, თი პერიოდიშ უკულ, მუჟამსით დღა დო სერ ართიანს ემანგებ. პასექ თე დღაშ მოულაშა ქუმუხვადუდ-და, თიმწკუმა [მა-13] თუთას ქიმშუძინანდეს“ (The History of the Jewish People in the Age of Jesus Christ, (175 B.C.-A.D. 135)).

იეჰოვაშ მოწმეეფ თე მეთოდის ირინუანა თიშ გაგებელო, მუჟამ ჩატარან უფალიშ გოშინაშ ონჯუა, ნამუთ ებრაულ კალენდარით გიშულირს, 14 ნისანს უხვადუ. მთელ მსოფლიოს კრებეფ წინასწარ ღებულენა ინფორმაციას თე თარიღიშ გურშენ. a

მარა, მუჭო მეხვადუდეს ებრაელეფ, მუჟამ ითებუდ ართ თუთა დო მუჟამ იჭყაფუდ მაჟია? ამდღა თეშ გაგება მანგარ ადვილ რე კალენდარიშ საშვალებათ, მარა ბიბლიურ დროს თენა ბრელით უმოს ძნელ რდჷ.

წარღვნაშ პერიოდის ართ თუთაშა 30 დღა მიშეშ (დაბ. 7:11, 24; 8:3, 4). უმოს გვიანო თექ დითირ დო ებრაულ კალენდარით თუთა თიმწკუმა იჭყაფუდ, მუჟამსით ცას ახალ თუთა გემკორჩქინდუდ. თენა ხვადუდ წოხოლენ თუთაშ დოჭყაფაშე 29 ვარდა 30 დღაშა.

ართშა დავით დო იონათან ახალ თუთაშ დოჭყაფაშ გურშენ იჩიებდეს. დავითიქ თქუ: „ჭუმან ახალ თუთა მიკორჩქინდუ“ (1 სამ. 20:5, 18). თავრეშე იძირე, ნამდა ჯვ. წ. მა-11 საუკუნეშო უკვე წინასწარ უჩქუდეს, მუჟამ დიჭყაფუდ ახალ თუთა. მარა, მუჭო ოკო მეხვადკო თეს ჩვეულებრივ ებრაელქ? თე საკითხშე ინფორმაციას მარზენა „მიშნა“, ებრაულ ზეპირ კანონეფიშ დო ტრადიციეფიშ კრებულ. მუჭოთ თე წყაროშე ვორწყეთ, თიშ უკულ, მუთ გინოხორაფილ იუდეველეფქ ბაბილონშე ისრაელშა დირთეს, თე საკითხის სინედრიონ (იუდეველეფიშ უზენაეს სასამართლო) გინოჭყვიდუნდჷ. თი შქვით თუთაშ დინახალე, მუჟამსით დღესასწაულეფ იტარებუდ, ირ თუთაშ 30-ა დღას თე სასამართლო იშაყარუდ. თინეფიშ პასუხიშმგებლობაშა მიშეშ, გეგნოჭყვიდესკო, მუჟამ დიჭყკო უკულიან თუთაქ. მუშ მიხედვით გინოჭყვიდუნდეს თეს?

იერუსალიმიშ შხვადოშხვა კუნთხუს ემაღალია ადგილეფს გერდეს ქომოლკოჩეფ დო მთელ სერს ცას ოკვირდეს. ახალ თუთა გემკორჩქინდუდუნ, ხეთეშე შეიოტყვინუანდეს სინედრიონს. მუჟამსით სინედრიონიშ წევრეფ დერწმუნებდეს, ნამდა თინა მართალო რდჷ მიკორჩქინელ, ახალ თუთაშ დოჭყაფას გიმაცხადენდეს. მარა, ნირსიშ ვარდა მუნაფაშ გურშენ ახალ თუთაშ მიკორჩქინას ვა ძირუნდეს-და, მუ მოხვადუდ? თე თუთას 30 დღიანო გეგმაცხადენდეს დო უკულიან დღაშე ახალ თუთაშ ეკოროცხუა დიჭყაფუდ.

„მიშნაშე“ ვორწყეთ, ნამდა სინედრიონიშ გადაწყვეტილებას ახალ თუთაშ დოჭყაფაშ  გურშენ ხალხის იერუსალიმწკუმა ხოლოს, ზეთისხილიშ გვალას, დორზამილ დაჩხირით ოჩინებაფუანდეს. მთელ ისრაელიშ ტერიტორიას ემაღალია ადგილეფს დარზანდეს დაჩხირს დო თეშნერო ოგებაფუანდეს თე ახალ ამბეს. უმოს გვიანო ხალხშა მაცნეეფს უტენდეს. თეშნერო იუდეველეფ იერუსალიმს, მთელ ისრაელს დო შხვადოშხვა ადგილეფს გებულენდეს ახალ თუთაშ დოჭყაფაშ გურშენ. შედეგო თინეფ ართათ აღნიშნენდეს დღესასწაულეფს.

შეილებნა ქოძირათ ცხრილ, ნამუთ თე სტატიას მოჸუნს, მუთ მიგეხვარებნა, ქიგეგათ ებრაულ კალენდარით თუთეფიშ, დღესასწაულეფიშ დო წარმოწანაშ დროეფიშ გურშენ.