TÁAN le kʼaʼamkach jaʼoʼ. Noé yéetel u láakʼtsiloʼobeʼ láaj muchʼukbaloʼob. Maʼ masakʼ u yilaʼal u táan u yichoʼob tu sáasilil le chan lámpara de aceiteoʼ; ku nenekʼaankal u yichoʼob ken u yuʼuboʼob bix u jatsʼkuba le jaʼ teʼ cheem wa arcaoʼ. Jach táaj kʼaʼam wal u yuʼubaʼaleʼ.

Noeeʼ ku paktik u yich u yatan, u óoxtúul paalal yéetel u óoxtúul iliboʼob. Kiʼimak u yóol tumen u yojel chúukaʼan u yóoloʼob. Kex jach talam baʼax táan u yúuchleʼ ku yuʼubik jeetsʼel u yóol, tumen le máaxoʼob u yaabiltmoʼ tiaʼanoʼob tu yiknaleʼ. Láaj maʼalob yaniloʼob. Noeeʼ ku beetik junpʼéel oración utiaʼal u tsʼáaik nib óolal, maʼ xaaneʼ kʼaʼam utiaʼal ka uʼuyaʼak tumen u láakʼtsiloʼob.

Jach nojoch u fe Noé. Le oʼolal Jéeobaeʼ taakchaj u kanáantik paʼteʼ yéetel u láakʼtsiloʼob (Hebreoʼob 11:7). Le ka káaj le cháakoʼ, ¿kʼaʼabéetchaj wa u seguer u yeʼesik u fejoʼob? Kʼaʼabéetchaji, tumen yaniliʼ u maas talamtal le kʼiinoʼob ku taaloʼoboʼ. Toʼoneʼ láayliʼ bey unaj k-beetik teʼ talam kʼiinoʼobaʼ. Koʼox ilik baʼax jeʼel k-kanik tiʼ Noeeʼ.

«Cuarenta kʼiinoʼob yéetel cuarenta áakʼaboʼob» táan u totoxaankil le jaʼoʼ (Génesis 7:4, 11, 12). Le jaʼoʼ seguernaj u sen kaʼantal. Noeeʼ tu yileʼ kex Dios táan u xuʼulsik le kʼasaʼanoʼoboʼ táan xan u kanáantik le utsoʼoboʼ.

Le Búulkabaloʼ tu beetaj u xuʼulul le kʼaas káajsaʼab u beetaʼal tumen jujuntúul angeloʼoboʼ. Yaʼab tiʼ letiʼobeʼ tu chaʼaj u kʼaskúuntaʼaloʼob tumen le Kʼaasilbaʼaloʼ, «lukʼoʼob teʼ tuʼux unaj u kajtaloʼoboʼ», ka taaloʼob kajtal yéetel koʼoleloʼob way Luʼumeʼ. U paalaloʼob anchajoʼ waʼapáachʼ máakoʼob; nefilim tsʼaʼabik u kʼaabaʼob (Judas 6; Génesis 6:4). Kiʼimak u yóol wal Kʼaasilbaʼal le ka tu yilaj tsʼoʼok xan u kʼaskúuntik wíinik, le u tsʼook meyaj tu beetaj Dios way Luʼumoʼ.

Baʼaleʼ le ka kaʼanchaj u jaʼil le Búulkabaloʼ le kʼasaʼan angeloʼoboʼ tu pʼatoʼob u wíinkliloʼobeʼ ka suunajoʼob teʼ kaʼanoʼ. Mix bikʼin páajchaj u kaʼa sutkubaʼob wíinikil. Tu pʼatoʼob u yatanoʼob yéetel u paalaloʼob kíimil paʼteʼ yéetel u maasil máakoʼoboʼ.

Desde tu kʼiiniloʼob Enok, óoliʼ setecientos jaʼaboʼob táanil tiʼ le Búulkabaloʼ, Jéeobaeʼ u yaʼalmiliʼ yaan u xuʼulsik le kʼasaʼan máakoʼoboʼ (Génesis 5:24; Judas 14, 15). Le máakoʼoboʼ maas kʼaschajoʼob; tu kʼaskúuntoʼob le Luʼumaʼ ka pʼáateʼ chéen baʼaloʼob kʼaastak ku beetaʼaliʼ. ¿Kiʼimakchaj wa u yóol Noé yéetel u láakʼtsiloʼob úuchik u xuʼulsaʼal le máakoʼobaʼ?

Maʼ. Mix Dios kiʼimakchaj u yóol (Ezequiel 33:11). Jéeoba, le Dios ku chʼaʼik óotsililoʼ, tu yilaj u salvartik le u maas yaʼabil ku páajtaloʼ. Letiʼ túuxt Enok u yaʼal tiʼ le máakoʼob baʼax ku taal u kʼiinoʼ yéetel letiʼ aʼal tiʼ Noé ka u beet le cheemoʼ. Noé yéetel u láakʼtsiloʼobeʼ xáanchaj táan u meyajoʼob tu táan u yich le máakoʼoboʼ. Tsʼoʼoleʼ Jéeobaeʼ tu yaʼalaj tiʼ Noé ka kʼaʼaytajnak (2 Pedro 2:5). Jeʼex tu beetil Enokeʼ, Noeeʼ tu yaʼalaj tiʼ le máakoʼob baʼax ku taal u kʼiin tiʼ le yóokʼol kaabaʼ. Baʼaleʼ jeʼex tu yaʼalil Jesús, le máax il desde teʼ kaʼanoʼ, «maʼ tu beetoʼob u cuentail baʼax aʼalaʼabtiʼobiʼ, tak  le kʼiin ka taal le Búulkabaloʼ ka túun láaj xuʼulsaʼaboʼob» (Mateo 24:39).

Tukult baʼax tu sen beetaj Noé yéetel u láakʼtsiloʼob tu yáamil le yáax cuarenta kʼiinoʼob kʼaʼalak le joonaj tumen Jéeobaoʼ. Maʼ xaaneʼ le táan le cháakoʼ suukchaj u kanáantkubaʼob, u kanáantik le tuʼux kajaʼanoʼoboʼ bey xan u tséentik le baʼalcheʼoboʼ. Baʼaleʼ tukult le kʼiin ka péeksaʼab le cheem tumen le jaʼoʼ. ¡Chʼúuyaʼabi! Jeʼex u bin u kaʼantal le jaʼoʼ bey binik u chʼúuyaʼal tak «ka pʼáat kʼaakbal yóoʼ jaʼ» (Génesis 7:17). ¡Bukaʼaj nojchil u páajtalil Jéeoba!

Noeeʼ maʼ chéen tu tsʼáaj u nib óolalil úuchik u salvartaʼal letiʼ yéetel u láakʼtsiloʼobiʼ, baʼaxeʼ tak le úuchik u kʼubéentaʼaltiʼob u yaʼaloʼob tiʼ tuláakal máak baʼax ku taal u kʼiinoʼ. Baʼaleʼ kex yaʼab jaʼaboʼob sen meyajnaj Noé yéetel u láakʼtsiloʼobeʼ, le máakoʼobaʼ mix junpʼéel utsil tu jóoʼsoʼobiʼ. ¡Jach táaj tercoʼob! Noé waleʼ yaan kaʼach u yíitsʼinoʼob yéetel u sobrinoʼob, baʼaleʼ mix juntúul tu yuʼubaj tʼaaniʼ, chéen u yatan, u paalal yéetel u yiliboʼob (Génesis 5:30). Beoraaʼ le ocho u túulal tu salvartubaʼob ichil le cheemoʼ utiaʼal u chan líiʼsik u yóoloʼobeʼ maʼ xaaneʼ tu kʼaʼajsoʼob le bukaʼaj tiempo máan u yaʼaloʼob tiʼ u maasil bix jeʼel u salvarkubaʼoboʼ.

Jéeobaeʼ maʼ kʼexpajak u modosiʼ (Malaquías 3:6). Jesucristoeʼ tu yaʼaleʼ «jeʼex úuchik tu kʼiiniloʼob Noeeʼ» jach bey kun úuchul xan teʼ kʼiinoʼob kuxlikoʼonaʼ (Mateo 24:37). Le kʼiinoʼobaʼ mix juntéen ilaʼakoʼob; yaan u bin u maas talamtaloʼob tak ken kʼuchuk u kʼiinil u xuʼulsaʼal le kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ. Le máaxoʼob meyajtik Diosoʼ táan u tsʼáaikoʼob ojéeltbil tiʼ jeʼel máaxak u káat u yuʼubeʼ. Techeʼ ¿yaan wa a wuʼuyik le baʼax táan u kʼaʼaytaʼaloʼ? Wa tsʼoʼok a wuʼuyikeʼ, ¿yaan wa a wáantaj utiaʼal ka tsʼaʼabak ojéeltbil tiʼ u maasil utiaʼal xan ka u salvartubaʼob? Noé yéetel u láakʼtsiloʼobeʼ tu yeʼesoʼobtoʼon baʼax unaj k-beetik.

Le táan u péek le cheem yóokʼol le jaʼoʼ, le máaxoʼob yanoʼob ichiloʼ tu yuʼuboʼob wal bix u yepʼech ikil u yúuntaʼal tumen le jaʼoʼ. ¿Sajak wa Noé ka káachak le cheem yoʼolal u muukʼ le jaʼoʼ?  Maʼ. Yaʼab máakoʼob bejlaʼeʼ maʼ tu creertikoʼob wa jach maʼalob beetaʼabik le cheemoʼ, baʼaleʼ Noeeʼ maʼ bey tu tukliloʼ. Le Bibliaoʼ ku yaʼalik: «Tu yoʼolal fejeʼ, Noeeʼ [...] tu beetaj junpʼéel arca» (Hebreoʼob 11:7). ¿Tiʼ baʼax tu tsʼáaj u fe Noé? Jéeobaeʼ tu beetaj junpʼéel núuptʼaan tu yéetel: tu yaʼalajtiʼeʼ yaan u salvartik letiʼ bey xan tuláakal le máaxoʼob kun ookloʼob teʼ cheem ken taalak le Búulkabaloʼ (Génesis 6:18, 19). Dios, le Máax beet tuláakal baʼaloʼ, ¿jeʼel wa u páajtal u kanáantik maʼ u yúuchul mix baʼal tiʼ le cheemoʼ? ¡Jeʼel u páajtaleʼ! Noeeʼ tu kʼubaj u yóol tiʼ Jéeoba. Le oʼolal «salvartaʼaboʼob yéetel u jaʼil le Búulkabaloʼ» (1 Pedro 3:20).

Ka tsʼoʼok u máan cuarenta kʼiinoʼob yéetel cuarenta áakʼaboʼobeʼ xuʼul u kʼáaxal le jaʼoʼ. Le kʼiin jeʼeloʼ diciembre tiʼ 2370 táanil tiʼ u taal Jesucristo (t.t.J.). Baʼaleʼ Noé yéetel u láakʼtsiloʼobeʼ anchaj u pʼáatloʼob maas yaʼab tiempo ichil le cheemoʼ. Le nuxiʼ cajaoʼ jejeláas tuʼux péeknaj yóokʼol le nuxiʼ kʼáaʼnáab pixmil tak le puʼuk maas kaʼanloʼ (Génesis 7:19, 20). Máans ta tuukul baʼaxoʼob anchaj u beetik Noé yéetel u paalal, Sem, Cam yéetel Jafet, utiaʼal u tséentkoʼob le baʼalcheʼoboʼ, yéetel u míistikoʼob tuʼux yanoʼob. Dioseʼ letiʼ luʼs u kʼoʼoxil le baʼalcheʼob utiaʼal ka béeyak u múul antaloʼob ichil le cheem tu yáamil tuláakal le kʼiinoʼob buulul yóokʼol kaaboʼ. *

Noeeʼ tu tsʼíibtaj tuláakal le baʼax úuchoʼ. Le oʼolal ku páajtal k-ojéeltik baʼax kʼiin ka káaj yéetel ka tsʼoʼok le cháakoʼ. Ku yeʼesik xaneʼ 150 kʼiinoʼob pʼáat buulul le Luʼumoʼ. Tu tsʼookeʼ joʼopʼ u yéemel jujunpʼíitil le jaʼoʼ. Junpʼéel kʼiin tiʼ u mesil abril tiʼ u jaʼabil 2369 t.t.J., le cheemoʼ etsʼlaj «yóokʼol u witsil Ararat», le nuxiʼ puʼuk yaan teʼ Turquía kʼaj óolaʼan bejlaʼoʼ. Tu mesil junio, 73 kʼiinoʼob tiʼ leloʼ, káaj u chíikpajal le witsoʼob maas kaʼanaltakoʼ. Tu mesil septiembre, óoxpʼéel mes tiʼ leloʼ, Noeeʼ tu jeʼaj junjaats tiʼ u yóokʼolil le cheemoʼ. Bukaʼaj kiʼil wal tu yuʼubiloʼob le ka piktaʼaboʼob tumen le iikʼ yéetel le ka tu yiloʼob u sáasilil le Kʼiinoʼ. Noeeʼ tsʼokaʼaniliʼ u yilik wa maʼalob le luʼum utiaʼal ka jóokʼkoʼoboʼ. Yáaxeʼ tu túuxtaj juntúul cuervo, juntúul chʼíichʼ óoliʼ jeʼex le kʼaʼawoʼ. Maʼ sáam u túuxteʼ ka suunaji tumen maʼ tu kaxtaj tuʼux u tʼuchtaliʼ. Tsʼoʼoleʼ tu túuxtaj juntúul paloma; ka káajeʼ ku suut baʼaleʼ tu tsʼookeʼ maʼ kaʼa suunajiʼ tumen tu kaxtaj tuʼux u pʼáatal (Génesis 7:24–8:13).

Le baʼax maas tu tsʼáaj u yóol u beet Noeoʼ letiʼe u natsʼkuba tiʼ Diosoʼ. Chéen máans ta tuukul bix u muchʼkuba yéetel u láakʼtsiloʼob utiaʼal u oraroʼob yéetel u tsikbaloʼob yoʼolal bix táan u kanáantaʼaloʼob tumen Dios, u Taataʼob yaan teʼ kaʼanoʼ. Noeeʼ tu kʼubaj u yóol tiʼ Jéeoba tiʼ tuláakal baʼal. Kex tu yilaj tsʼoʼok u tijil le luʼum yéetel kex tsʼoʼok u máan junpʼéel jaʼab kʼaalal teʼ cheemoʼ, maʼ tu jeʼekʼabtaj u joonajil utiaʼal u jóokʼoliʼ (Génesis 8:14). Baʼaxeʼ tu páaʼtaj u yuʼub baʼax ken u yaʼal Jéeoba.

Le taatatsiloʼoboʼ yaʼab baʼax jeʼel u kankoʼob tiʼ Noeeʼ. Letiʼeʼ j-meeyjil, yaan paciencia tiʼ, tu tsoolol ku meyaj, yéetel maʼalob u kanáantik tuláakal baʼax kʼubéentaʼabtiʼ. Baʼaleʼ u maas kʼaʼanaʼanil ichil u kuxtaleʼ letiʼe u beetik baʼax u kʼáat Jéeobaoʼ. Wa k-eʼesik fe jeʼex Noeeʼ yaan k-áantik le máaxoʼob k-yaabiltmoʼ.

Tu tsʼookeʼ Jéeobaeʼ tu yaʼalaj tiʼ Noé: «Jóokʼen tiʼ le cheem paʼteʼ yéetel a watan, a paalal, yéetel a wiliboʼob[oʼ]». Letiʼobeʼ jóokʼoʼob jeʼex aʼalaʼabiktiʼobeʼ. Paachil tiʼobeʼ jóokʼ xan le baʼalcheʼoboʼ. ¿Bix jóokʼikoʼob? ¿Áalkabil táan u naktáantikubaʼob? ¡Maʼatech! Le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ tu tsoolol úuchik u jóokʼloʼob (Génesis 8:15-19). Le ka jóokʼ Noé yéetel u láakʼtsiloʼobeʼ tu yuʼuboʼob wal síis óol le iikʼ yaan teʼ tu kaʼanal puʼukiloʼob Araratoʼ, yéetel tu yiloʼob junpʼéel luʼum limpio. Kíim le waʼapáachʼ wíinikoʼoboʼ, bin le kʼasaʼan angeloʼoboʼ, yéetel xuʼulsaʼab le kʼasaʼan máakoʼoboʼ. * Káaj junpʼéel túumben yóokʼol kaab.

 Utiaʼal u tsʼáaik nib óolal tiʼ Dioseʼ Noeeʼ tu beetaj junpʼéel multun tuʼux tu kʼubaj tóokbil baʼalcheʼob bey siibaleʼ. Le baʼalcheʼob tu kʼuboʼ tiʼ tu chʼaʼaj ichil le baʼalcheʼob kʼambeʼenoʼob tu yoksaj a siete u túulaloʼ (Génesis 7:2; 8:20). ¿Bix tu yilil Jéeoba le baʼax tu beetoʼ?

Uʼuy bix u yaʼalik le Bibliaoʼ: «Kʼuch u jatsʼuts kiʼibokil tiʼ Yuumtsil». Yoʼolal u kʼasaʼanil le máakoʼoboʼ Jéeobaeʼ jach yaachajaʼan u yóol kaʼachi, baʼaleʼ beoraaʼ jach líikʼ u yóol le ka tu yilaj Noé yéetel u láakʼtsiloʼobeʼ chúukaʼan u yóoloʼob yéetel u kʼáat u yuʼuboʼob u tʼaan. Dioseʼ u yojel láayliʼ jeʼel u yantal «kʼaakʼas tuukul [tiʼobeʼ]» tumen láayliʼ kʼeban máakoʼobeʼ (Génesis 8:21). Baʼaleʼ koʼox ilik bix seguernajik u yeʼesik u nojoch paciencia yéetel u chʼaʼ óotsilal tiʼob.

Dioseʼ tu kaʼa kiʼikiʼtʼantaj le luʼumoʼ. Tu kʼiinil Adán yéetel Evaeʼ Jéeobaeʼ tu kʼaakʼastʼantaj le luʼumoʼ, le oʼolal jach talamchaj u meyajtaʼal. Le kʼaabaʼ tu tsʼáaj Lamek tiʼ Noé, u hijoeʼ, maʼ xaaneʼ u kʼáat u yaʼal «Jeʼelel» wa «Líiʼsaj óolal», tumen tu yaʼaleʼ Noé ken u beet u jeʼelel wíinik tiʼ le kʼaakʼastʼaan beetaʼaboʼ. Jach kiʼimakchaj wal u yóol Noé le ka tu yilaj nukaʼaj béeytal le profecía aʼalaʼanoʼ: le luʼumoʼ maas séeb ken u tsʼáa u yich. ¡Le oʼolal tu séeb káajsaj u meyajtik le luʼumoʼ! (Génesis 3:17, 18; 5:28, 29; 9:20.)

Jéeobaeʼ tu tsʼáaj leyoʼob séeb u naʼataʼal utiaʼal u nuʼuktik u kuxtaloʼob. Ichil le leyoʼobaʼ aʼalaʼabtiʼob maʼ u kíimsik u yéet wíinikiloʼob mix u jaantkoʼob kʼiʼikʼ. Dioseʼ tu beetaj xan junpʼéel núuptʼaan yéetel wíinik: mix bikʼin ken u kaʼa xuʼuls yóokʼol kaab yéetel junpʼéel Búulkabal. Utiaʼal u yeʼesik jach tu jaajil yaan u béeykuntikeʼ, Dioseʼ tu beetaj u chíikpajal junpʼéel chéel teʼ kaʼanoʼ. Tak bejlaʼeʼ ken k-il junpʼéel chéel teʼ kaʼanoʼ ku kʼaʼajaltoʼon le jatsʼuts baʼax u yaʼalmaj Jéeobaoʼ (Génesis 9:1-17).

Wa chéen junpʼéel tsikbal patjoʼoltaʼaneʼ jach jatsʼuts ka tsʼoʼokok yéetel le chéeloʼ. Baʼaleʼ maʼ beyiʼ. Noeeʼ jach tu jaajil anchaji, yéetel maʼ chéen chʼaʼabil le kuxtal tu bisoʼ. Teʼ kʼiinoʼob yaʼab jaʼaboʼob u kuxtal máakoʼ, Noeeʼ kuxlaj uláakʼ trescientos cincuenta jaʼaboʼob, baʼaleʼ yaʼab talamiloʼob tu yilaj. Juntéenjeakeʼ tu beetaj junpʼéel baʼal maʼ unaj kaʼachiʼ: káalchaji. Canaán xan, u yáabileʼ, le ka tu yilaj tsʼoʼok u káaltal u abueloeʼ tu beetaj junpʼéel baʼax maas kʼaas, le oʼolal bin kʼaasil xan tiʼ tuláakal u chʼiʼibal. Noeeʼ kʼuch u yil bix kʼaschajik yaʼab tiʼ u yáabiloʼob ikil u adorartikoʼob beetbil diosoʼob tu kʼiinil Nimrod. Baʼaleʼ yaan xan baʼax maʼalob úuchi. Sem, juntúul tiʼ u paaloʼobeʼ, tu yeʼesaj tiʼ u chʼiʼibal bix unaj u tsʼáaik u fejoʼob tiʼ Jéeoba (Génesis 9:21-28; 10:8-11; 11:1-11).

Jeʼex Noeeʼ, toʼoneʼ unaj xan u chúukpajal k-óol tiʼ Jéeoba. Kex wa yaan máax maʼ tu creertik Dios wa kex ka xuʼuluk u meyajtikeʼ, toʼoneʼ unaj u seguer k-meyajtik Jéeoba. Tiʼ Jéeobaeʼ jach uts u lúubul le máaxoʼob chúukaʼan u yóoloʼoboʼ. Jeʼex tu yaʼalil Jesusoʼ, «le máax kun chúukpajal u yóol tak tu xuuleʼ letiʼ bíin u salvartuba» (Mateo 24:13).